Ցեղասպանության հիմնավորման հարցը փակված է, ընդգծում են պատմաբանները
«Հայոց ցեղասպանության հերքումը կամ վիճարկումը պատմաբանների շրջանում այլևս ընդունված չէ», - ինչպես նշում է «Ամերիկայի Ձայնը»` այս մասին հայտարարել են Վաշինգտոնի կայացած գիտական համաժողովի մասնակիցները, որոնք քննարկել են Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրությունների ներկա ընթացքը:
Ըստ պատմաբանների, վերջին երկու տասնամյակում հրապարակված փաստերն ու պատմական բացահայտումները թույլ են տալիս պատմական տեսակետից Հայոց ցեղասպանության հիմնավորման հարցն այլևս փակված համարել:
Պատմաբան Թաներ Աքչամը, ով Ցեղասպանությունը ճանաչած առաջին թուրք գիտնականներից է, առաջարկել է Հայոց ցեղասպանությունն ավելի լայն համատեքստում դիտարկել։ «Ցեղասպանությունն ավանդաբար դիտարկվում է որպես մի իրադարձություն, որը տեղի է ունեցել 1915 -1918 թվականներին: Ես, սակայն, առաջարկում եմ Ցեղասպանությունը դիտարկել ոչ թե որպես իրադարձություն, այլ որպես գործընթաց, որը սկսվել է 1878 թվականի Բեռլինի պայմանագրից և ավարտվել 1923 թվականի Լոզանի պայմանագրով», - նշել է Աքչամը։
Հայաստանում Միացյալ Նահանգների նախկին դեսպան Մայքլ Լեմոնը նշել է, որ վերջին մեկ տասնամյակում Հայոց ցեղասպանության նկատմամբ վերաբերմունքը շատ է փոխվել։ «15 տարի առաջ, երբ ես Երևանում էի, այլ իրավիճակ էր, իսկ այժմ, իմ կարծիքով, բոլորը համաձայնել են, որ դա վիճարկման ենթակա չէ, դրա իրականությունն այլևս քննարկման առարկա չէ, այժմ փորձեր են արվում հասկանալու, թե ինչպես այն տեղի ունեցավ և թե ինչ է անհրաժեշտ անել հայ և թուրք ժողովուրդների հաշտեցման համար», - ինչպես փոխանցում է «Ազատություն» ռադիոկայանը` ասել է Լեմոնը։
Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի պրոֆեսոր, թուրք պատմաբան Լեռնա Էքմեքչիօղլուն էլ ներկայացրել է ցեղասպանության տարիներին հայ կանանց և երեխաների ծանր վիճակը։ «Ինչպես մահմեդականները բռնազավթում էին հայերի սեփականությունը, այդպես էլ տիրանում էին հայ կանանց ու երեխաներին», - ասել է պրոֆեսորը։
Էքմեքչիօղլուն ներկայացրեց 1916 թվականի ապրիլի 30-ին մարզեր ուղարկված Թուրքիայի ներքին գործերի նախարարության մի գրություն, որում նշվում է, որ այրիացած երիտասարդ հայ կանանց պետք է ամուսնացնել մահմեդականների հետ կամ տեղափոխել հայերով չբնակեցված տարածքներ և այնտեղ ընտելացնել մահմեդական սովորույթներին, իսկ 12 տարեկանից ցածր տարիքի երեխաները պետք է հանձնվեն մահմեդական մանկատներ կամ մահմեդականների ընտանիքներ և դաստիարակվեն որպես մահմեդական:
Պատմաբանը նշել է, թե հայ կանանց ու երեխաների նկատմամբ վերաբերմունքն այն զգալի տարբերություններից էր, որը տարբերում է Հայոց ցեղասպանությունը Հոլոքոսթից. այսպես, եթե նացիստները հրեա կանանց և երեխաներին ոչնչացնում էին, մահմեդականները, ըստ Էքմեքչիօղլուի, հայ կանանց հետ հաճույքով ամուսնանում, իսկ երեխաներին ընտանիք էին վերցնում՝ մահմեդական դարձնելու նպատակով:
Քարնեգի կենտրոնի Ռուսաստանի և Եվրասիայի ծրագրերի ղեկավար Թոմ դը Վաալն ասել է, որ Ցեղասպանության հերքումը մասնագետների շրջանում վերջին տարիներին ընդունված չէ։
«Գիտնականները և հատկապես պատմաբանները հաղթահարել են Հայոց ցեղասպանության հիմնավորման վերաբերյալ քննարկումները 10-15 տարի առաջ, և այսօր թուրք գիտնականները նույնպես օգտագործում են Հայոց ցեղասպանություն բառակապակցությունը, քննարկում դրան վերաբերող մանրամասներ: Այլևս չի կարելի ասել, թե կան «հայ» և «թուրք» պատմաբաններ, այլևս մնացել են լավ պատմաբաններ և վատ պատմաբաններ», - ընդգծել է դը Վաալը։
Նրա խոսքով՝ այժմ, երբ ամեն ինչ պարզ է, հարցը տեղափոխվել է հայ - թուրքական հաշտեցման ոլորտ, որը նույնքան քաղաքականացված է: Անդրադառնալով հաշտեցման հեռանկարներին՝ մասնագետը նշել է, որ Միացյալ Նահանգների նախագահի պաշտոնը Հիլարի Քլինթոնի կողմից զբաղեցնելու դեպքում հաշտեցման իրական հեռանկարներ են բացվում, քանի որ Քլինթոնը, անշուշտ, կցանկանա ավարտին հասցնել Շվեյցարիայում սկսած իր նախաձեռնությունը:
այլ նյութեր այս թեմայով
- Միսիսիպին՝ ԱՄՆ 50-րդ նահանգը ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը Միսիսիպին դարձավ ԱՄՆ վերջին՝ 50-րդ նահանգը, որը ճանաչեց Հայոց Ցեղասպանությունը: Ապրի ՀՅԴ-ն:
- Ավստրալացի պատգամավոր Քրիսթի ՄքԲեյնը միացել է Ցեղասպանության ճանաչման պահանջին «Արդարության համատեղ նախաձեռնությունը» փոխըմբռնման հուշագիր է, որը 2020-ի փետրվարին կնքել են Ավստրալիայի հայ, հույն...
- Լիոնում Հայոց ցեղասպանության 106-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումներ են անցկացվել Լիոնի կենտրոնում՝ Անտոնեն Պոնսե հրապարակում տեղադրված հայերի ցեղասպանության և մարդկության դեմ կատարված հանցագործություններին...
- Քվեբեկի ԱԺ-ն միաձայն ընդունել է Հայոց ցեղասպանության 106-րդ տարելիցը հիշատակող բանաձև Առանց վերապահումների սատարում է Կանադայի կառավարության որոշումը՝ Թուրքիային ռազմական արտադրանքի վաճառքի չեղարկման...
- «Հիշատակի եռերգություն»՝ ի նշանավորումն Հայոց ցեղասպանության 106-րդ տարելիցի Եռերգությունը կեզրափակվի ապրիլի 24-ին՝ ժամը 19:15-ին, կհնչի Տիգրան Մանսուրյանի «Ռեքվիեմ»-ը:
-
16:17
ՀԱՐԳԵԼԻ՛ ԸՆԹԵՐՑՈՂ
-
16:16
Հանրապետությունում առաջիկա օրերին օդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կնվազի 8-10 աստիճանով
-
16:11
Հոկտեմբերի 7-ին ԱՊՀ-ի ոչ պաշտոնական գագաթնաժողով նախատեսված չէ. Պեսկով
-
16:10
Ադրբեջանի ԶՈՒ կրակի հետևանքով հայկական կողմում կան տուժածներ․ ՀՀ ՊՆ
-
16:00
ԼՂ-ից բռնի տեղահանված առանց ուղեկցողի մնացած 20 երեխա և 216 տարեց գտնվում են ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության հոգածության ներքո
-
15:30
Իրանը կողմ է տարածաշրջանի համար շահավետ տրանսպորտային հաղորդակցությունների զարգացմանը, սակայն ոչ՝ միջազգային սահմանների փոփոխությանը
-
15:10
Պետք է միջոցներ ձեռնարկել Ադրբեջանի կողմից սպառնալիքները կասեցնելու համար. իսպանացի պատգամավորը Գորիսում է
-
14:54
Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն կրակ է բացել Կութի հատվածում տեղակայված հայկական դիրքերի անձնակազմի համար սնունդ տեղափոխող մեքենայի ուղղությամբ
-
14:46
Մեր երկրները միևնույն մարտահրավերներն ունեն. կիպրոսցի խորհրդարանականը՝ Ալեն Սիմոնյանին
-
12:00
Ֆրանսիայի ԱԳ նախարարը կայցելի Հայաստան
-
11:30
Սամվել Շահրամանյանն ու մի խումբ պատասխանատուներ կմնան ԼՂ-ում՝ մինչև որոնողափրկարարական աշխատանքների ավարտը
-
11:03
ՄԱԿ-ի առաքելությունը շատ, շատ, շատ օգտակար է Արցախի անապատում. Ժան-Քրիստոֆ Բյուսոն
-
10:43
Ադրբեջանի փոխվարչապետն այսօր կմեկնի Ստեփանակերտ
-
10:07
Սենատոր Գարի Փիթերսը ներկայացրել է օրինագիծ, որն արգելում է ԱՄՆ օգնությունն Ադրբեջանին
-
09:38
Խումբն Արցախում կմնա` մինչև զոհվածների աճյունների ու անհետ կորածների որոնողափրկարարական աշխատանքների ավարտը. Թադևոսյան
-
20:26
Ժամը 18։00-ի դրությամբ ԼՂ-ից բռնի տեղահանված 100․480 անձ արդեն Հայաստանում է
-
19:54
Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունն ապատեղեկատվություն է տարածել
-
15:25
Օդի ջերմաստիճանը կնվազի 7-10 աստիճանով, սպասվում է անձրև և ամպրոպ
-
13:16
Միացյալ Թագավորությունը 1 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ կհատկացնի՝ աջակցելու Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանվածներին
-
12:25
Հայաստան է ժամանել բռնի տեղահանված 100 հազար 417 արցախցի
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
Խոնավություն՝ 27%
Քամի՝ 0,51 կմ/ժ