ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԻՐՈՂՈՒԹՅՈՒՆ Է, ՈՐԸ ՀԵՐՔԵԼ ՉԻ ԿԱՐԵԼԻ

12:59     8 նոյեմբերի, 2010

ԴՈՄԻՆԻԿ ԴԸ ԲՅՈՒՄԱՆ   Շվեյցարիա–Հայաստան խորհրդարանական բարեկամության խմբի համանախագահ

-Պարո'ն դը Բյուման, ինչպե՞ս եք գնահատում հայ-շվեյցարական համագործակցությունը խորհրդարանական ձեւաչափում: Հայկական խորհրդարանական պատվիրակության այցը Շվեյցարիա ի՞նչ նոր լիցքեր կհաղորդի հայ-շվեյցարական խորհրդարանական կապերի ամրապնդմանը:
-Արդյունավետ համագործակցության բազմաթիվ օրինակներ կարող եմ նշել: Նախ, այս այցը միակը չէր, հանդիպումներ հաճախ են իրականացվում: Շատ կարեւոր է, որ այն խնդիրների ուղղությամբ, որոնք դեռեւս 2008թ.-ին քննարկվել էին Հայաստանում, որոշակի աշխատանք է իրականացվում: Այսինքն` մենք անցնում ենք արդեն կոնկրետ քայլերի: Մասնավորապես, կուզենայի հիշատակել Ջերմուկի զբոսաշրջությանը նվիրված ծրագիրը: Դա մի ծրագիր էր, որին մենք մեծ ներդրումով եւ մեծ խանդավառությամբ լծվեցինք, եւ որն իրականացվում է պարոն Գինարի կողմից: Բայց նաեւ մեր երկու խորհրդարանների միջեւ արդեն զարգացող հարաբերությունների շնորհիվ մենք կկարողանանք շուտով Շվեյցարիայի Առեւտրի պալատն ունենալ Հայաստանում: Մենք նաեւ խոսեցինք գիտական ոլորտում համագործակցությունը զարգացնելու հնարավորության մասին: Եվ կոնկրետ ձեռքբերումը նաեւ այն է, որ այսուհետեւ շվեյցարական վարչակազմը, կառավարման օղակներն իրենց ներդրումը կունենան մեր ծրագրերի մեջ, եւ դա մեծ լիցքեր է հաղորդում հետագա զարգացմանն ու գործընկերությանը:

-Անդրադառնանք հայ-շվեյցարական քաղաքական համագործակցությանը. մենք գիտենք, որ Շվեյցարիան Ցեղասպանությունը ճանաչած երկրների թվում է, ավելին` այստեղ Ցեղասպանության հերքումը պատժելի է օրենքով: Որպես շվեյցարացի խորհրդարանական, ով նաեւ կանգնած է եղել համապատասխան օրենքի ընդունման հիմքերում եւ իր ավանդն է ունեցել այդ գործընթացում` ի՞նչ ուղերձ կհղեիք աշխարհի Ձեր այն գործընկերներին, որոնց երկրները չեն ճանաչում Ցեղասպանությունը` հիմնավորելով, թե դա հարված կհասցնի Թուրքիայի հետ իրենց երկրի հարաբերություններին:
-Իմ կարծիքով, Ցեղասպանությունը պատմական մի իրողություն է, որը հերքել չի կարելի: Ակնհայտ է, որ Հայոց ցեղասպանությունը ՄԱԿ-ի ցեղասպանության մասին կոնվենցիայի հիմքում է: Եվ ամենաահավորը, որ կարելի է անել, դա ապագան կառուցելիս անցյալը ծածկելն ու քողարկելն է: Բայց ես նաեւ գիտակցում եմ, որ զանազան երկրների միջեւ դիվանագիտական հրաբերությունների խնդիրներ են ծագում, նաեւ ինքնասիրության հարցեր են առաջ գալիս: Որպեսզի Թուրքիան ճանաչի Ցեղասպանությունը, անհրաժեշտ է, որ լինեն փոխվստահության մթնոլորտ եւ հետագայում ծրագրեր զարգացնելու հեռանկար: Անդրադառնալով Ձեր հարցին` նշեմ, որ որքան շատ երկրներում Ցեղասպանությունը ճանաչվի, այնքան ավելի անհնար կլինի զանազան պատմական հանձնաժողովների ստեղծումը պատմությունը վերստին վերականգնելու նպատակով. պատմությունը կրկին գրել հնարավոր չէ:
Նաեւ խիստ կարեւոր է, որ Ցեղասպանության ճանաչումը տեղի ունենա ոչ թե վրեժխնդրության, այլ պարզապես զոհերի հիշատակը հարգելու նպատակով, այս ոգով:

-Այնուամենայնիվ, Ձեր կարծիքով, Թուրքիայի կողմից Հայոց Ցեղասպանության ճանաչումը որքանո՞վ կնպաստի տարածաշրջանում կայունության, հարատեւ խաղաղության կայացմանը:
-Դա կարեւոր է եւ ամենահիմնականը: Սա հիմնական գործոնն է, բայց ժամանակ է պահանջվում, որովհետեւ որեւէ ժողովրդի համար դժվար է իր անցած պատմության ծանր, ցավագին էջերն ընդունել: Եվ ճիշտ է, մարդկության պատմության մեջ շատ ցավագին էջեր են գրվել, սակայն կարեւորը նրբանկատություն ցուցաբերելն է, եւ յուրաքանչյուրը պետք է կարողանա ինքն իրեն ասել, որ բավականին դրդապատճառներ կան դրական գործելաոճ որդեգրելու համար:

-Անդրադառնանք Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությանը. այդ տարածքի չճանաչվածությունն իր հետ մի շարք խնդիրներ է բերում, այդ թվում` մարդու իրավունքների սահմանափակումների, կարող եմ նշել, օրինակ, փախստականներին օգնության տրամադրման որոշակի խնդիրները, մարդու ազատ տեղաշարժի իրավունքի սահմանափակումները եւ այլն: Ի՞նչ միջոցառումներ կարելի է ձեռնարկել այս խնդիրները չեզոքացնելու ուղղությամբ:
-Սա մի իրավիճակ է, որ մարդկային առումով նույնպես շատ ցավալի է, որովհետեւ Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության ճնշող մեծամասնությունը հայկական ծագման տեր մարդիկ են, իսկ Լեռնային Ղարաբաղը գտնվում է մի իրավիճակում, որ շրջափակված է այնպիսի երկրներով, որոնք չեն ցանկանում ընդունել ԼՂՀ անկախության փաստը: Առավել եւս ցավագին իրավիճակ է ստեղծվում, քանի որ տարածաշրջանի տարբեր երկրներ իրենց ռազմական ուժն են ավելացնում, ավելի շատ զենք են ձեռք բերում: Ես հաշիվ եմ տալիս ինձ, որ այս առաքելությունը շատ ծանր է, եւ եթե նույնիսկ օրերից մի օր Ղարաբաղն իր անկախությունը ձեռք բերի, ապա վստահ չեմ, որ Կովկասի երկրները կհամաձայնեն, որպեսզի Ղարաբաղը միավորվի Հայաստանին: Կուզենայի հիշեցնել, որ Մինսկի խումբը որոշ թվով առաջարկություններ է արել, եւ անհրաժեշտ է, որպեսզի միջազգային հանրությունն ակտիվ լինի, որպեսզի կարողանանք երաշխավորել շարունակական խաղաղությունն այս տարածաշրջանում: Կուզենայի ավարտել խոսքս հետեւյալով. ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքն ամենաանառարկելի սկզբունքներից է, որ մարդիկ ունեն, մենք, մասնավորապես` Շվեյցարիան, կիրառել ենք այդ իրավունքը` ստեղծելով Յուրայի կանտոնը:
  -Շնորհակալությո'ւն, պարո'ն դը Բյուման:


"Արմեդիա" ՏՎԳ
Հարցազրույցն իրականացվել է "Մեր հարեւան Եվրոպա.
Շվեյցարիա" ծրագրի (06.11.2010) շրջանակներում
08.11.2010