«Մենք ենք, մեր սարերը»` արցախյան հողի և ժողովրդի արմատների արյունակցական կապի խորհրդանիշը
«Մենք ենք, մեր սարերը» հուշարձանն Արցախի ամենահայտնի խորհրդանիշներից մեկն է: Այն շատերին հայտնի է «Պապիկ-տատիկ» (արևմտահայերեն՝ Մամիկ և Պապիկ) անվանումով:
Տուֆակերտ կոթողը գտնվում է Ստեփանակերտ քաղաքի մուտքի մոտ՝ բարձր բլուրի վրա: Տեղադրվել է 1967 թվականին: Քանդակագործն է Սարգիս Բաղդասարյանը, ճարտարապետը՝ Յուրի Հակոբյանը։ Քանդակը պատրաստված է կարմիր տուֆից։ Այն խորհրդանշում է արցախյան հողի և ժողովրդի արմատների միջև արյունակցական կապը, ինչպես նաև ընտանեկան արժեքների և կյանքի պահպանման նկատմամբ արցախցիների անկոտրուն կամքը:
Հուշարձանն իրենից ներկայացնում է ավանդական տարազով տարեց ղարաբաղցի ամուսինների, որոնք ուս-ուսի տված, հպարտ ու անհողդողդ կեցվածքով ու սևեռուն հայացքով քաղաքի մուտքի մոտ ընդունում են հազարավոր այցելուների։
Կոթողը պատվանդան չունի։ Տպավորություն է ստեղծվում, որ լեռնաբլուրը ճեղքվել է, և նրանք այդ ճեղքից բարձրացել, կանգնել են՝ ոտքերը ամուր դրած հայրենի հողի մեջ։
Քանդակը «Մենք ենք, մեր սարերը» անունով է կնքել հայ գրող, պատմաբան, պատմական գիտությունների դոկտոր, բանաստեղծ, արձակագիր, դրամատուրգ Բագրատ Ուլուբաբյանը:
Արցախի անվանի ճարտարապետներից մեկի՝ Մամիկոն Ֆարսյանի խոսքով՝ հուշակոթողը շատ դժվարին պայմաններում է տեղադրվել: Սովետական Ադրբեջանի ղեկավարությունը դեմ է եղել հուշակոթողի շինարարությանը: Ավելին՝ բողոք է բարձրացվել Ստեփանակերտ քաղաքի մերձակայքում այդ քանդակը տեղադրելու առթիվ։ Սակայն, չնայած այդ ամենին՝ արցախցիների անկոտրում կամքի շնորհիվ այն վերջիվերջո տեղադրվել է և դարձել քաղաքի այցեքարտը։
Այն Ստեփանակերտի մուտքի մոտ որպես հուշարձան ունենալու գաղափարը կյանքի է կոչվել այդ տարիներին Լեռնային Ղարաբաղի մարզխորհրդի գործկոմի նախագահ Մուշեղ Օհանջանյանի անմիջական մասնակցությամբ:
Հուշարձանը հանդիսանում է երկարակյացների պատվին կառուցված աշխարհի առաջին հուշարձանը: Այլ կերպ, այս կոթողը անվանում են նաև Երկարակյացների հուշարձան: