Պատրա՞ստ է արդյոք Թուրքիան հրաժարվել ՆԱՏՕ-ից հանուն ՇՀԿ-ի
Նոյեմբերի երկրորդ կեսին Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հանդես եկավ հայտարարությամբ՝ «ինչո՞ւ չպետք է Թուրքիան լինի Շանհայյան հնգյակում»: Թուրքիայի նախագահը նման մտադրության մասին ասել է՝ շեշտելով, որ 53 տարի է Թուրքիան սպասում է ԵՄ անդամակցությանը: Ստացվում է, որ Թուրքիայի նախագահը յուրօրինակ սպառնալիք-վերջնագիր է ներկայացնում Եվրամիությանը: Այսօր՝ Էրդողանի այդ հայտարարությունից մոտ մեկ տասնօրյակ անց եվրոպական տարբեր մարմինների ներկայացուցիչների կողմից արված հայտարարություններից պարզ է դարձել, որ Թուրքիայի՝ իր ինքնագնահատականը բարձրացնող յուրօրինակ սպառնալիքն այդքան էլ «չաշխատեց», քանի որ հնչեցին կարծիքներ, որ Թուրքիայի՝ ԵՄ-ին ինտեգրումը նպատակահարմար չէ (անգամ, եթե վերջինս գնա դեպի Շանհայ հինգ, հեղ.): Ավելին, Էրդողանի սպառնալիքի ոգով արված հայտարարությունն այսօր իր իսկ երկրին կանգնեցրել է շատ հետաքրքիր մի փակուղու առաջ, որին կանդրադառնանք ստորև: Իսկ մինչ այդ, փորձենք հակիրճ համեմատել ԵՄ-ն և Շանհայյան համագործակցության կազմակերպությունը:
Կազմակերպությունը |
Հիմնադրումը |
Տա- րածքը |
Բնակ-չությունը |
Տնտեսությունը |
Շանհայյան համագործակցության կազմակերպություն |
1996թ.՝ Շանհայ հինգ, 2001թ՝ Շանհայյան համագործակցության կազմակերպություն |
34,3 մլն կմ2 |
3 մլրդ 40 մլն մարդ (2015թ. դրությամբ)
|
ՇՀԿ անդամ Չինաստանի տնտեսությունն աշխարհում առաջինն է անվանական ՀՆԱ-ով |
Եվրամիություն |
1958թ. |
4.324.782 կմ2 |
510 միլիոն |
16.220 տրիլիոն դոլար(2-րդը աշխարհում, 2015թ. դրությամբ) |
Նպատակները
Եվրամիություն
Եվրոպական միությունը սկզբնավորվել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո՝ որպես պատերազմից տուժած տնտեսությունների համար վերականգնման ու զարգացման մոդել: Միության հիմնադրման տարեթիվը համարվում է 1958թ.-ը՝ Հռոմի պայմանագրով: ԵՄ ձգտում է ապահովել մարդկանց, ապրանքների, ծառայությունների և կապիտալի ազատ տեղաշարժ, ընդունել և ապահովել ընդհանուր քաղաքականություն առևտրի, գյուղատնտեսության, ձկնորսության և տարածաշրջանային զարգացման վերաբերյալ: Ի սկզբանե հիմնադրվելվ՝ որպես տնտեսական միության, այն հետզհետե վերացվեց քաղաքականի, որն իր մեջ ներառում է նաև անդամ երկրների միասնական քաղաքականություն շրջակա միջավայրի, առողջապահության, արտաքի հարաբերությունների ու անվտանգության, արդարադատության և միգրացիայի հետ կապված հարցերում:
Շանհայի համագործակցության կազմակերպություն (ՇՀԿ)
Կազմակերպությունն, ըստ էության, ունի պաշտպանական ֆունկցիա: Խոսքը վերաբերում է մասնավորապես անդամ երկրների միջև կայունության ու անվտանգության ամրապնդմանը, նրանց կողմից ահաբեկչության, նարկոբիզնեսի, սեպարատիզմի ու էքստրեմիզմի դեմ համատեղ պայքարի իրականացմանը, ինչպես նաև տնտեսական, էներգետիկ, մշակութային համագործակցությանն անդամների միջև:
Առաջին ակնհայտ տարբերությունը, որ կա երկու միավորների միջև ՝ համագործակցության տեսակներն են. ԵՄ-ում այն տնտեսական ուղղվածության է, ՇՀԿ-ում՝ անվտանգության:
Մյուս կողմից, եթե քննարկենք, թե ո՞ր կազմակերպությունը կարող է լինել ցանկալի որևէ երրորդ կողմի համար, ապա միանշանակ պատասխանն այստեղ ճիշտ չի լինի, որովհետև ԵՄ և ՇՀԿ արժեքային համակարգերի միջև կա հսկայական տարբերություն: Մի կողմում եվրոպական արժեհամակարգն է՝ հիմնված ազատ տնտեսական հարաբերությունների, հավասար տնտեսաիրավական դաշտի գործիքների տրամադրման վրա, մյուս կողմում եվրասիական համակարգն է՝ փոխադարձ անվտանգության երաշխիքների հիման վրա տարածաշրջանային կայունության ապահովմամբ:
Այս իմաստով, ասել, որ ՇՀԿ ինչպես Թուրքիայի, այնպես էլ աշխարհի որևիցէ այլ պետության համար կարող է հանդես գալ ԵՄ այլընտրանք, այնքան էլ ճիշտ չի լինի:
Ինչ վերաբերում է Թուրքիայի կողմից սպառնալիքի ոճով արված բարձրագոչ հայտարարությանը, ապա պետք է նշել, որ դրան անմիջապես հաջորդեց ՇՀԿ համահիմնադիր գեներալ-գնդապետ Լեոնիդ Իվաշովի մեկնաբանությունն, ով ողջունելով Էրդողանի «ճիշտ» կողմնորոշումը դեպի ՇՀԿ, չմոռացավ հիշեցնել մի շատ կարևոր նյուանսի՝ ՆԱՏՕ-ի մասին: «Այսպիսի խնդիր կա. ՆԱՏՕ-ի նման ագրեսիվ ռազմական դաշինքի անդամի համար ՇՀԿ անդամակցություն նախատեսված չէ: Համենայնդեպս, այս պահին դա այդպես է: ՆԱՏՕ-ն, մասնավորապես, ոչնչացրել է անկախության համար պայքարող որոշ պետությունների: Հետևաբար, այս գործընթացը՝ Թուրքիայի հավանական անդամակցությունը ՇՀԿ-ին, պետք է երկկողմանի լինի: Մի կողմից Թուրքիան պետք է զբաղվի անդամակցության գործընթացով, մյուս կողմից սկսի ՆԱՏՕ-ից հեռանալու գործընթացը»,- նշել է Իվաշովը:
Ստացվում է, որ Էրդողանն իր՝ ԵՄ-ին ուղղված սպառնալիքին ի պատասխան, ստացավ ՇՀԿ-ից հնչող նախապայման, որով ամրագրվում է, որ ՇՀԿ-ի դռները բաց կլինեն Թուրքիայի համար միմիայն ՆԱՏՕ-ից հեռանալու նախապայմանով:
Դե ինչ, հետաքրքիր արտաքին քաղաքական կուրս է ընտրել Էրդողանը: Այն, որ ԵՄ դեռ պատրաստ չէ Թուրքիային հյուրընկալել, դա հստակ է, հասկանալի է նաև, որ Թուրքիային էլ ձեռք չի տա հրաժարվել ՆԱՏՕ-ին անդամակցությունից: Ուստի, կա՛մ Էրդողանը պետք է հաշտվի ևս միառժամանակ սպասել ԵՄ մուտքի մոտ, կա՛մ էլ ԵՄ-ի վախեցնելու համար այլ ուղղություն փնտրի:
այլ նյութեր այս թեմայով
- Կայուն խաղաղության համար Հայաստան պետք է անվերապահ ճանաչի Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը. Թուրքիայի ԱԱԽ «Թուրքիան կշարունակի ջանքեր գործադրել տարածաշրջանում արդար և կայուն խաղաղության հասնելու համար»,- ասվում է հայտարարության...
- Թուրքիայի ԱԳՆ-ն ցավակցություն է հայտնել Ստեփանակերտում տեղի ունեցած պայթյունի կապակցությամբ Մեծ ցավով տեղեկացանք, որ սեպտեմբերի 25-ին Ստեփանակերտի գազալցակայանում տեղի ունեցած պայթյունի հետևանքով բազմաթիվ...
- Թուրքիայում սկսել են հետապնդել ԼՂ-ում Ադրբեջանի ցեղասպան քաղաքականության մասին բարձրաձայնած մտավորականներին Քաղաքացիությունից զրկելուց հետո նրանց ցանկության դեպքում պետք է ուղարկել Հայաստան։
- Պուտինն ու Էրդողանը կհանդիպեն Սոչիում սեպտեմբերի 4-ին Նրա խոսքով՝ հանդիօումը տեղի կունենա օրվա կեսին։
- ԵՄ ընդլայնում. գործընթաց ընդդեմ ԲՐԻԿՍ-ի՞ Արդյո՞ք դա վերաբերում է նաև Թուրքիային՝ ամենաերկար թեկնածու համարվող երկրին:
-
16:17
ՀԱՐԳԵԼԻ՛ ԸՆԹԵՐՑՈՂ
-
16:16
Հանրապետությունում առաջիկա օրերին օդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կնվազի 8-10 աստիճանով
-
16:11
Հոկտեմբերի 7-ին ԱՊՀ-ի ոչ պաշտոնական գագաթնաժողով նախատեսված չէ. Պեսկով
-
16:10
Ադրբեջանի ԶՈՒ կրակի հետևանքով հայկական կողմում կան տուժածներ․ ՀՀ ՊՆ
-
16:00
ԼՂ-ից բռնի տեղահանված առանց ուղեկցողի մնացած 20 երեխա և 216 տարեց գտնվում են ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության հոգածության ներքո
-
15:30
Իրանը կողմ է տարածաշրջանի համար շահավետ տրանսպորտային հաղորդակցությունների զարգացմանը, սակայն ոչ՝ միջազգային սահմանների փոփոխությանը
-
15:10
Պետք է միջոցներ ձեռնարկել Ադրբեջանի կողմից սպառնալիքները կասեցնելու համար. իսպանացի պատգամավորը Գորիսում է
-
14:54
Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն կրակ է բացել Կութի հատվածում տեղակայված հայկական դիրքերի անձնակազմի համար սնունդ տեղափոխող մեքենայի ուղղությամբ
-
14:46
Մեր երկրները միևնույն մարտահրավերներն ունեն. կիպրոսցի խորհրդարանականը՝ Ալեն Սիմոնյանին
-
12:00
Ֆրանսիայի ԱԳ նախարարը կայցելի Հայաստան
-
11:30
Սամվել Շահրամանյանն ու մի խումբ պատասխանատուներ կմնան ԼՂ-ում՝ մինչև որոնողափրկարարական աշխատանքների ավարտը
-
11:03
ՄԱԿ-ի առաքելությունը շատ, շատ, շատ օգտակար է Արցախի անապատում. Ժան-Քրիստոֆ Բյուսոն
-
10:43
Ադրբեջանի փոխվարչապետն այսօր կմեկնի Ստեփանակերտ
-
10:07
Սենատոր Գարի Փիթերսը ներկայացրել է օրինագիծ, որն արգելում է ԱՄՆ օգնությունն Ադրբեջանին
-
09:38
Խումբն Արցախում կմնա` մինչև զոհվածների աճյունների ու անհետ կորածների որոնողափրկարարական աշխատանքների ավարտը. Թադևոսյան
-
20:26
Ժամը 18։00-ի դրությամբ ԼՂ-ից բռնի տեղահանված 100․480 անձ արդեն Հայաստանում է
-
19:54
Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունն ապատեղեկատվություն է տարածել
-
15:25
Օդի ջերմաստիճանը կնվազի 7-10 աստիճանով, սպասվում է անձրև և ամպրոպ
-
13:16
Միացյալ Թագավորությունը 1 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ կհատկացնի՝ աջակցելու Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանվածներին
-
12:25
Հայաստան է ժամանել բռնի տեղահանված 100 հազար 417 արցախցի
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
Խոնավություն՝ 49%
Քամի՝ 3,6 կմ/ժ