Փոքր Հայք․ Մալաթիայի խոհանոցը` Գանդիմե ապուր, սըքմա քյուֆթա, չորացրած սմբուկով և բիբարով տոլմա
Հայ ժողովուրդն իր պատմության վաղ ժամանակներում կենտրոնացած է եղել երեք պետական միավորման մեջ։ Դրանցից երկուսը՝ Մեծ Հայքն ու Ծոփքը, շատ շուտով կազմել են մի ամբողջություն, որ պատմության մեջ հայտնի է Հայաստան, Պատմական Հայաստան անունով, իսկ երրորդ պետական միավորումը՝ Փոքր Հայքը, վարչական-քաղաքական առումով Պատմական Հայաստանին երբեք միացած չի եղել, բայց հնագույն ժամանակներից ի վեր հայաբնակ երկիր էր և մինչև առաջին համաշխարհային պատերազմը Եփրատից արևմուտք փռված այդ երկրամասի բնակչության հիմնական զանգվածը կազմում էին հայերը։ Փոքր Հայքը և՛ սոցիալական, և՛ քաղաքական ու մշակութային առումներով կարևոր դեր է խաղացել հայ ժողովրդի պատմության ընթացքում։ Այն ունեցել է տասնյակ քաղաքներ։ Դրանցից հայտնի են հատկապես երկուսը՝ Մալաթիան և Սեբաստիան, որոնք տնտեսական, մշակութային և վարչաքաղաքական առումով զգալի դեր են խաղացել մեր ժողովրդի կյանքում։ Մալաթիան օտար աղբյուրներում ավելի հայտնի է Մելիտինե անունով։
Մալաթիայի զարգացմանը նպաստել են նրա աշխարհագրական հարմար դիրքն ու պատմական տարբեր ժամանակներում գրեթե միշտ վարչական կենտրոն լինելը։ Մալաթիայի հայերը զանգվածային ջարդերի են ենթարկվել 1915թ. Մեծ եղեռնի ժամանակ: Ողջ մնացածները բռնությամբ տեղահանվել են և քշվել սիրիական անապատներ: Փրկվածներն ապաստանել են տարբեր երկրներում:
Ստորև ներկայացնում ենք Մալաթիայի հայկական խոհանոցից մի քանի բաղադրատոմս:
Գանդիմե(աշուրայի ցորեն) ապուր. Դեռևս երեկոյան սիսեռն ու չոր լոբին թրջում ենք: Հաջորդ օրը սոխի հյութը յուղի մեջ տապակում ենք, ավելացնում մի փոքր կարմիր պղպեղով համեմված տոմատի մածուկ, այնուհետև ջուր: Եռման աստիճանի հասնելուն պես ավելացնում ենք նախապես թրջած սիսեռն ու չոր լոբին: Այնուհետև նույն չափով Մալաթիայի ոսպ ենք ավելացնում: Մինչ սա խաշվում է գանդիմեն յուղի մեջ վարդագույն դառնալու չափ տապակում ենք և ավելացնում խաշվող հատիկներին և թողնում, որպեսզի եփվի:
Սըքմա քյուֆթա. քյուֆթայի տեսակ է, որը պատրաստվում է հնդկաձավարով և մանր բլղուրով: Սոխը քերիչով անցկացնել: Մանրացված պղպեղը, չորացրած ռեհանը և աղը ափի մեջ մանրացնելով ավելացնել: Նախ կլոր տեսք ենք տալիս, այնուհետև ձեռքով սեղմում և տափակեցնում ենք: Գցելով եռման ջրի մեջ՝ խաշում ենք: Մեկ այլ թավայի մեջ յուղով տապակում ենք տոմատի մածուկը: Խաշած քյուֆթաները ջրից հանում, ջրքամում ենք և տոմատի մեջ մի փոքր տապակում:
Չորացրած սմբուկով և բիբարով տոլմա. Չորացրած սմբուկն ու բիբարն առանձին-առանձին խաշում, 1-2 ժամ թողնում ենք ջրի մեջ և քամում: Մեծ թավայում ձիթապտղի յուղի մեջ սոխը տապակում ենք: Ավելացնում ենք մի քիչ տոմատի մածուկ, սալորի քացախ, մի փունջ մաղադանոս, սև պղպեղ, սխտոր, աղ, բլղուր և մի քիչ ջուր: Ստացված զանգվածը մի փոքր կրակի վրա խառնում ենք: Թողնում ենք՝ խյուսը սառչի: Այնուհետև լցնում ենք չորացված բանջարեղենների մեջ, դասավորում թավայի մեջ, տաք ջուր ավելացնում, ծածկում հախճապակե ափսեով և եփում:
Սիսեռով քյուֆթա. աղացած հնդկաձավարի վրա աղ և մի քիչ ջուր ենք ավելացնում և հունցում: Ստացված զանգվածից փոքրիկ կոլոլակներ ենք պատրաստում: Նախորդ գիշերը թրջում ենք սիսեռը: 2 գլուխ սոխը տապակում ենք այնքան, որ դառնա վարդագույն, ավելացում ենք տոմատի մածուկ և մի քիչ ջուր: Երբ սկսում է ջուրը եռալ, ավելացնում ենք սիսեռը: Երբ սիսեռը եփվում է, ավելացնում ենք պատրաստված կոլոլակները: Այնուհետև միասին նորից եփում ենք: Ըստ ցանկության կարելի է կծու պղպեղ ավելացնել:
Բարի ախորժակ:
-
16:17
ՀԱՐԳԵԼԻ՛ ԸՆԹԵՐՑՈՂ
-
16:16
Հանրապետությունում առաջիկա օրերին օդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կնվազի 8-10 աստիճանով
-
16:11
Հոկտեմբերի 7-ին ԱՊՀ-ի ոչ պաշտոնական գագաթնաժողով նախատեսված չէ. Պեսկով
-
16:10
Ադրբեջանի ԶՈՒ կրակի հետևանքով հայկական կողմում կան տուժածներ․ ՀՀ ՊՆ
-
16:00
ԼՂ-ից բռնի տեղահանված առանց ուղեկցողի մնացած 20 երեխա և 216 տարեց գտնվում են ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության հոգածության ներքո
-
15:30
Իրանը կողմ է տարածաշրջանի համար շահավետ տրանսպորտային հաղորդակցությունների զարգացմանը, սակայն ոչ՝ միջազգային սահմանների փոփոխությանը
-
15:10
Պետք է միջոցներ ձեռնարկել Ադրբեջանի կողմից սպառնալիքները կասեցնելու համար. իսպանացի պատգամավորը Գորիսում է
-
14:54
Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն կրակ է բացել Կութի հատվածում տեղակայված հայկական դիրքերի անձնակազմի համար սնունդ տեղափոխող մեքենայի ուղղությամբ
-
14:46
Մեր երկրները միևնույն մարտահրավերներն ունեն. կիպրոսցի խորհրդարանականը՝ Ալեն Սիմոնյանին
-
12:00
Ֆրանսիայի ԱԳ նախարարը կայցելի Հայաստան
-
11:30
Սամվել Շահրամանյանն ու մի խումբ պատասխանատուներ կմնան ԼՂ-ում՝ մինչև որոնողափրկարարական աշխատանքների ավարտը
-
11:03
ՄԱԿ-ի առաքելությունը շատ, շատ, շատ օգտակար է Արցախի անապատում. Ժան-Քրիստոֆ Բյուսոն
-
10:43
Ադրբեջանի փոխվարչապետն այսօր կմեկնի Ստեփանակերտ
-
10:07
Սենատոր Գարի Փիթերսը ներկայացրել է օրինագիծ, որն արգելում է ԱՄՆ օգնությունն Ադրբեջանին
-
09:38
Խումբն Արցախում կմնա` մինչև զոհվածների աճյունների ու անհետ կորածների որոնողափրկարարական աշխատանքների ավարտը. Թադևոսյան
-
20:26
Ժամը 18։00-ի դրությամբ ԼՂ-ից բռնի տեղահանված 100․480 անձ արդեն Հայաստանում է
-
19:54
Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունն ապատեղեկատվություն է տարածել
-
15:25
Օդի ջերմաստիճանը կնվազի 7-10 աստիճանով, սպասվում է անձրև և ամպրոպ
-
13:16
Միացյալ Թագավորությունը 1 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ կհատկացնի՝ աջակցելու Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանվածներին
-
12:25
Հայաստան է ժամանել բռնի տեղահանված 100 հազար 417 արցախցի
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
Խոնավություն՝ 30%
Քամի՝ 1,03 կմ/ժ