Ադրբեջանում ու Թուրքիայում կրոնական անհանդուրժողականությունն ավելի է ուժգնանում
2019թ. ապրիլի 29-ին ԱՄՆ Միջազգային կրոնական ազատության հարցերով հանձնաժողովը (USCIRF) հրապարակել է իր ամենամյա զեկույցը, որում ներառված են «աշխարհում կրոնական ազատություններն ամենակոպիտ կերպով խախտող երկրները»: Թերևս զարմանալի չէ, որ այդ ցուցակում Ադրբեջանն ու Թուրքիան դասակարգվում են «Հատուկ մտահոգություն առաջացնող երկրների» շարքին:
Զեկույցի համաձայն` Թուրքիայում կրոնական ազատության սահմանափակումները շարունակում են սպառնալ երկրում կրոնական փոքրամասնությունների գոյությանը։ Թուրքական կառավարությունը միջամտում է ինչպես հունական, այնպես էլ հայկական համայնքների ներքին գործերին՝ հոգևորականների ձեռնադրումը սահմանափակելով Թուրքիայի քաղաքացիությամբ։ Հատկանշական է, որ այս համատեքստում նշվում է, որ չնայած նրան, որ Պոլսո հայոց պատրիարքը 2010 թվականից անգործունակ է ճանաչվել, թուրքական կառավարությունը տարիներ շարունակ թույլ չէր տալիս, որ հայկական համայնքը նոր պատրիարքի ընտրություններ անցկացնի:
Կրոնական փոքրամասնությունների նկատմամբ խտրականությունն առկա է նաև Թուրքիայի դպրոցներում: Չնայած 2014 թ. փետրվարին Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի կայացրած որոշմանը՝ կառավարությունը դեռևս քայլեր չի ձեռնարկել, որպեսզի ալևի աշակերտներն ազատվեն պարտադիր կրոնական դասերին մասնակցելուց, որոնք առաջին հերթին հիմնված են իսլամի սուննի ուղղության վրա: Ինչ վերաբերում է հայ աշակերտներին, ապա հայերը հույների ու հրեաների հետ միասին ազատված են իսլամական առարկայի դասերին հաճախելուց, սակայն ծնողները աշակերտներին դասընթացից ազատելու համար պետք է երկարատև գործընթաց անցնեն` ընդհուպ մինչև իրենց պահանջները դատարանում ներկայացնեն։
Բացի այդ, երկրում աճել է հակասեմիտական քարոզը: Այն հիմնականում տարածված է իշխանամետ տպագիր և սոցիալական լրատվամիջոցներում: Համաձայն Հրանտ Դինքի հիմնադրամի կողմից տրամադրված տվյալների՝ 2018 թ. հունվարից մինչև ապրիլ ամիսն ընկած ժամանակահատվածում 427 ատելության խոսքի դեպք է գրանցվել հրեաների դեմ։
Զեկույցում անդրադարձ է կատարվել նաև Հայոց Պատրիարքարանին պատկանող գույքին: Բարձրաձայնվում է հատկապես այն փաստը, որ Հայոց Պատրիարքարանը ձգտում է վերադարձնել Ստամբուլում գտնվող, նախկինում հայ երեխաների կրթության համար օգտագործված Սանասարյան Հանի անշարժ գույքը, որը կառավարությունը բռնագրավել էր 1935 թվականին։
Իսկ Բոզջադա կղզու Հունական ուղղափառ հիմնադրամը դեռևս չի ստացել 11 անշարժ գույքի նկատմամբ իր իրավունքները հաստատող փաստաթղթերը, չնայած գործերը փոխանցելու մասին 2014 թ․ սեպտեմբերին Հիմնադրամի խորհրդի ընդունած որոշմանը։
Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանի իշխանություններին, ապա չնայած նրան, որ վերջիններս տարբեր հարթակներից բարձրաձայնում են իրենց երկրում կրոնական հանդուրժողականության մասին, այնուամենայնիվ, զեկույցում տեղ գտած գնահատականները փաստում են, որ ադրբեջանական կառավարությունը շարունակում է ոտնահարել կրոնական ազատությունները:
Ադրբեջանի իշխանություններն անում են ամեն հնարավորը վերահսկելու ոչ մահմեդական կրոնական համայնքների գործունեությունը: Առաջին հերթին դա վերաբերում է կրոնական կառույցների գրանցմանը: Նրանք, ովքեր մերժում են գրանցումը կամ հրաժարվում են գրանցվել աստվածաբանական հիմքերով, համարվում են «անօրինական» և կարող են ենթարկվել ոստիկանական ստուգայցերի, կալանավորման կամ տուգանման:
Ի դեպ, 2018 թ.-ի ընթացքում տեղական ոստիկանական ուժերը բազմաթիվ ստուգայցեր են կատարել և տուգանել կրոնական համայնքներին, որոնք չեն համապատասխանել գրանցման պահանջներին, ինչպես նաև ձերբակալել են դրանց ներկայացուցիչներին: Միևնույն ժամանակ, Ադրբեջանում գործող մի քանի քրիստոնեական խմբեր «չեն կարողանում գրանցվել»: Որոշ դեպքերում, կառավարությունը տարիներով ձգձգում է գրանցումը՝ նրանց դիմումներում «տեխնիկական բացթողումների» պատճառաբանությամբ:
Հատկանշական է, որ Ադրբեջանում նույնիսկ Ղուրան ունենալը կարող է անօրինական համարվել։ 2018 թ․ փետրվարին Մահմեդական միասնության շարժման առաջնորդ և Շիյա մահմեդական աստվածաբան Թալեհ Բաղիրովը ստացել է լրացուցիչ հնգամսյա պատիժ ապօրինի միկրոսկավառակներ պահելու համար, որոնք պարունակում էին տեքստեր և ձայնագրություններ Ղուրանից:
Մեկ այլ լուրջ կրոնական խախտում է սրբատեղիների փակումը: Դեռևս շարունակում են փակ մնալ այն մզկիթները, որոնք կառավարությունը տարիներ առաջ փակել էր վերանորոգման պատրվակով, սակայն դրանց վերաբացման մասին պաշտոնական ժամեկտներ չեն նշվում։ Նշվում է, որ դա «արմատական» համարվող մահմեդակններին թիրախավորելու կառավարության ջանքերի մի մասն է։ Օրինակ, Հին Բաքվում գտնվող Աշուր մզկիթը, որը նաև հայտնի է որպես լեզգիների մզկիթ, փակ է 2016 թ․ հուլիսից: Տեղի մահմեդական համայնքի խոսքով` վերանորոգման պատրվակը համայնքը ցրելու կառավարության փորձերի մի մասն է։
Ինչպես երևում է վերոնշյալից` և´ Թուրքիայում, և´ Ադրբեջանում կրոնական անհանդուրժողականությունն աստիճանաբար խորանում է: Երկու պետությունների իշխանություններն ատելության խոսք են սերմանում իրենց ելույթներով: Ավելին, ադրբեջանական և թուրքական որոշ լրատվամիջոցներ ամենօրյա կտրվածքով զբաղված են հասարակական գիտակցության մեջ կրոնական փոքրամասնությունների ներկայացուցիչներին թշնամու կերպարում ներկայացնելով: Իսկ դա հանգեցնում է ռասիստական բռնությունների:
-
16:17
ՀԱՐԳԵԼԻ՛ ԸՆԹԵՐՑՈՂ
-
16:16
Հանրապետությունում առաջիկա օրերին օդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կնվազի 8-10 աստիճանով
-
16:11
Հոկտեմբերի 7-ին ԱՊՀ-ի ոչ պաշտոնական գագաթնաժողով նախատեսված չէ. Պեսկով
-
16:10
Ադրբեջանի ԶՈՒ կրակի հետևանքով հայկական կողմում կան տուժածներ․ ՀՀ ՊՆ
-
16:00
ԼՂ-ից բռնի տեղահանված առանց ուղեկցողի մնացած 20 երեխա և 216 տարեց գտնվում են ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության հոգածության ներքո
-
15:30
Իրանը կողմ է տարածաշրջանի համար շահավետ տրանսպորտային հաղորդակցությունների զարգացմանը, սակայն ոչ՝ միջազգային սահմանների փոփոխությանը
-
15:10
Պետք է միջոցներ ձեռնարկել Ադրբեջանի կողմից սպառնալիքները կասեցնելու համար. իսպանացի պատգամավորը Գորիսում է
-
14:54
Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն կրակ է բացել Կութի հատվածում տեղակայված հայկական դիրքերի անձնակազմի համար սնունդ տեղափոխող մեքենայի ուղղությամբ
-
14:46
Մեր երկրները միևնույն մարտահրավերներն ունեն. կիպրոսցի խորհրդարանականը՝ Ալեն Սիմոնյանին
-
12:00
Ֆրանսիայի ԱԳ նախարարը կայցելի Հայաստան
-
11:30
Սամվել Շահրամանյանն ու մի խումբ պատասխանատուներ կմնան ԼՂ-ում՝ մինչև որոնողափրկարարական աշխատանքների ավարտը
-
11:03
ՄԱԿ-ի առաքելությունը շատ, շատ, շատ օգտակար է Արցախի անապատում. Ժան-Քրիստոֆ Բյուսոն
-
10:43
Ադրբեջանի փոխվարչապետն այսօր կմեկնի Ստեփանակերտ
-
10:07
Սենատոր Գարի Փիթերսը ներկայացրել է օրինագիծ, որն արգելում է ԱՄՆ օգնությունն Ադրբեջանին
-
09:38
Խումբն Արցախում կմնա` մինչև զոհվածների աճյունների ու անհետ կորածների որոնողափրկարարական աշխատանքների ավարտը. Թադևոսյան
-
20:26
Ժամը 18։00-ի դրությամբ ԼՂ-ից բռնի տեղահանված 100․480 անձ արդեն Հայաստանում է
-
19:54
Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունն ապատեղեկատվություն է տարածել
-
15:25
Օդի ջերմաստիճանը կնվազի 7-10 աստիճանով, սպասվում է անձրև և ամպրոպ
-
13:16
Միացյալ Թագավորությունը 1 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ կհատկացնի՝ աջակցելու Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանվածներին
-
12:25
Հայաստան է ժամանել բռնի տեղահանված 100 հազար 417 արցախցի
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
Խոնավություն՝ 93%
Քամի՝ 1,54 կմ/ժ