Սուրբ Ծննդյան և Աստվածահայտնության տոն

• 05.01.2014, 01:10

      Եկեղեցական տոների սկիզբը Սուրբ Ծննդյան և Աստվածահայտնության ուրախալի տոնն է, որը սահմանել է Հակոբոս առաքյալը` Տյառնեղբայրը:
      Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցին Ս. Ծննդյան և Մկրտության տոները նշում է միասին և այն անվանում է "Հայտնության տոն": Տոնն այդպես է կոչվում, որովհետև այդ օրն արարածները տեսան իրենց Արարչին: Տիրոջ Ծննդյամբ եղավ նաև Նրա Հայտնությունը, և Աստված, Սուրբ Կույսից ծնվելով, որպես մարդ երևաց: Այդ պատճառով էլ Պողոսն ասում է. "Աստված Իր շնորհը հայտնեց` որպես փրկության միջոց բոլոր մարդկանց" (Տիտ.Բ:11):
      Քրիստոսի Մկրտությամբ Հայտնություն եղավ, քանզի հայտնի դարձավ կուսածին մարդու` Հիսուսի Աստվածությունը, ում մկրտեց Հովհաննեսը և Քրիստոս անվանեց: Այդ մասին վկայեցին Հայրը, Սուրբ Հոգին և Հովհաննես Մկրտիչը: Այդ նույն օրը հայտնվեց նաև Երրորդության խորհուրդը, որը մինչ այդ պահը ծածկված էր մարդկանցից. Որդու մկրտությամբ, Հոր ձայնով և Սուրբ Հոգու աղավնակերպ իջմամբ:

Քրիստոս Աստծու Ծննդյան և Հայտնության տոնը բոլոր տոների սկիզբն ու հիմքն է: Քրիստոսի Ս. Ծնունդով ծնունդ առան մյուս տոները:       Մինչև 4-րդ դարը Աստվածահայտնության տոնը ողջ քրիստոնյա աշխարհը կատարում էր հունվարի 6-ին, սակայն 4-րդ դարից Հռոմի եկեղեցին սկսեց տոնակատարել դեկտեմբերի 25-ին, իսկ Մկրտությունը` հունվարի 6-ին:

      Նախկինում ընդհանրապես եկեղեցին Ս. Ծննդյան և Մկրտության տոները միասին էր տոնում: Սակայն Արտեմոնը, որը Տիրոջ խաչվելուց 34 տարի անց աշակերտել էր Հովհաննես առաքյալին, սակայն 7 ամիս էլ հաստատուն չէր մնացել ուղիղ հավատքի մեջ, նոր ընթերցվածք կարգելով Հակոբոս Տյառնեղբոր ընթերցվածքների դեմ, դեկտեմբերի 25-ը հռչակեց որպես Տիրոջ Ծննդյան տոն, իսկ հունվարի 6-ը` Մկրտության: Դա նաև Քաղկեդոնի ժողովում (451թ.) որոշվեց Ս. Ծննդյան տոնը նշել դեկտեմբերի 25-ին: Հետագայում Պողոս Սամոսատացին նորոգում է Արտեմոնի գիրը, որից հետո և սկսում են Ս. Ծննդյան տոնը նշել դեկտեմբրի 25-ին:
      Հայաստանյայց եկեղեցին հավատարիմ մնաց հնավանդ և առաքելահաստատ կանոններին և Սուրբ Ծնունդն ու Մկրտությունը տոնում է միասին` հունվարի 6-ին:

Սուրբ Ծննդյան Ս. Պատարագից անմիջապես հետո կատարվում է Ջրօրհնեքի արարողություն, որը Քրիստոսի Մկրտության խորհուրդն ունի: Ժողովուրդը քահանայի գլխավորությամբ և սարկավագի քարոզությամբ խնդրում է մարդասեր Տիրոջը, որպեսզի Նա Միածնի շնորհներով ջրին տա Հորդանանի օրհնությունը, Սուրբ Հոգին իջնի այդ ջրի վրա, և այնտեղ մկրտվողները

լինեն ճշմարտության և լույսի որդիներ:
      Ապա քահանան ժողովրդի խնդրանքները ներկայացնում է Տիրոջն ու աղաչում, որ Նա օրհնի ու սրբի ջուրը` այն օգտակար դարձնելով տների շինության, հիվանդների բժշկության, մարդկանց մաքրության, հոգիների ու մարմինների փրկության և ամենայն այլ կարիքների համար: Այնուհետև քահանան խաչն իջեցնում է ջուրը, որը խորհրդանշում է Տիրոջ Մկրտությունը խաչով, ապա խաչը հանում է ջրից և ջուրն օրհնում սուրբ խաչի նշանով և մյուռոնով, որից հետո ջուրը բաժանվում է ժողովրդին:
"Արմեդիա" ՏՎԳ
05.01.2014