"Ամանորը զիջում է Սուրբ Ծննդյան տոնին"

• 05.01.2014, 01:23

      "Սուրբ Ծնունդը աշխարհի քրիստոնյաների ամենամեծ և սիրված տոներից է": "Թե' նշանակությամբ, թե' էությամբ, թե' խորհրդով Ամանորը զիջում է Սուրբ Ծննդյանը": "Սուրբ Ծնունդը ինձ համար տարվա ամփոփումն է:" "Շատ կցանկանայի, որ մենք, ինչպես նաև իմ ընտանիքը Սուրբ Ծնունդը տոնի, ինչպես պետք է և ինչպես նշում է քրիստոնյա աշխարհը": "Եթե ինչ-որ վատ արարք եմ թույլ տվել տարվա ընթացքում, ապա Սուրբ Ծնունդի օրը, գնում եմ եկեղեցի և ներողություն եմ խնդրում Աստծուց"...

Սուրբ Ծնունդը` Աստծո Որդու Ծնունդը, մարդկության համար դառնում է նոր և անվերջանալի սկիզբ: 2000 տարուց ավելի է, ինչ մարդկությունն իր տոմարական բոլոր հաշվարկները կապում է Քրիստոսի Ծնունդով` նախքան Քրիստոս և Քրիստոսի Ծնունդից հետո: Ըստ Հայ Եկեղեցու, Սուրբ Ծննդյանը նախորդող մեկ շաբաթը պահոց շրջան է: Հայոց հին տոմարի համաձայն՝ Նոր տարին նշվում էր

Նավասարդի 1-ին, այսինքն օգոստոսի 11-ին, որը չէր համընկնում պահքին: Հետագայում` տոմարական նոր հաշվարկի ներմուծմամբ, Նոր տարին սկսեցին տոնել դեկտեմբերի 31-ին, որը համընկնում էր քրիստոնեական մեծագույն տոնի` Սուրբ Ծննդյան նախընթաց պահքին:  Դեկտեմբերի 30-ից մինչև հունվարի 5-ի երեկո մարդիկ պահք են պահում: Այդ ընթացքում օգտագործվում է բացառապես բուսական ծագում ունեցող սնունդ, քանի որ պետք է հավուր պատշաճի դիմավորել Տեր Հիսուս Քրիստոսի հրաշափառ Ծնունդը: Ինչպես հոգևոր, այնպես էլ մարմնական մեղքերից պետք է հեռու մնալ, այսինքն` պահքը հոգևոր և մարմնական մեղքերից մաքրվելու միջոց է: Պահեցողները պահող շրջանից դուրս են գալիս հունվարի 5-ի երեկոյան, երբ եկեղեցում մատուցվում է Սուրբ Ծննդյան Ճրագալույցի Սուրբ Պատարագ և տրվում է Սուրբ Ծննդյան ավետիսը:
      Կաթոլիկ եկեղեցին Սուրբ Ծննդյան տոնը նշում է դեկտեմբերի 25-ին: Մինչև 4-րդ դարը բոլոր քրիստոնյաները Սուրբ Ծնունդը նշել են հունվարի 6-ին: Սակայն անգամ քրիստոնեության ընդունումից հետո հռոմեացիները շարունակում էին հեթանոսական տոներ նշել: Դեկտմեբերի 25-ին մեծ շուքով նշվում էր արևի պաշտամունքին նվիրված տոնը: Հեթանոսական ավանդույթները խափանելու համար 336թ. Հռոմի եկեղեցին դեկտեմբերի 25-ը պաշտոնապես հռչակեց Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան օր: Հետագայում Ասորիքում և գրեթե ողջ արևելքում Քրիստոսի Ծննդյան տոնի օրը փոխադրվեց դեկտմեբերի 25-ին, իսկ հունվարի 6-ը մնաց որպես Տիրոջ Աստվածհայտնության, Մկրտության օր: Հնագույն ավանդության և ավետարանական հաշվարկներին հավատարիմ է մնացել միայն Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին:
      Հիսուս Քրիստոսի Սուրբ Ծննդյան տոնը սկսվում է հունվարի 5-ի երեկոյան, քանի որ եկեղեցական օրը փոխվում է երեկոյան ժամերգությունից հետո` ժամը 17.00-ից: Սուրբ Ծնունդն սկսում ենք տոնել հունվարի 5-ի երեկոյան և հունվարի 6-ին: Հունվարի 5-ի երեկոյան բոլոր եկեղեցիներում մատուցվում է ճրագալույցի Սուրբ Պատարագ: Ճրագալույց նշանակում է ճրագ, մոմ, լուցանել, այսինքն` վառել: Ճրագալույցի Սուրբ Պատարագ տարին ընդամենը 2 անգամ է մատուցվում` Սուրբ Ծննդյան և Սուրբ Հարության տոներին: Այդ օրը երեկոյան մարդիկ եկեղեցում վառված ճրագներն իրենց հետ տուն են տանում: Այն խորհրդանշում է աստվածային լույս, եկեղեցու օրհնություն: Ճրագալույցը խորհրդանշում է բեթղեհեմյան աստղի լույսը, որն առաջնորդեց մոգերին դեպի Հիսուս Մանուկ:
      Հունվարի 6-ին` Սուրբ Ծննդյան Սուրբ Պատարագից հետո, կատարվում է Ջրօրհնեք, որը խորհրդանշում է Հորդանան գետում Քրիստոսի մկրտությունը: Խաչով և Սրբալույս Մյուռոնով օրհնված հրաշագործ ջուրը բաժանվում է ժողովրդին` ի բժշկություն հոգևոր և մարմնավոր ախտերի: Սուրբ Ծննդյան տոնակատարությունների շարքում կատարվում է նաև Տնօրհնեքի արարողություն: Սուրբ Ծննդյան և Սուրբ Հարության տոներից հետո մարդիկ հոգևորականին իրենց տուն և աշխատավայր են հրավիրում` տոնի կենարար ավետիսը և աստվածային օրհնությունը ստանալու նպատակով: Տնօրհնեք կատարվում է նաև այն ժամանակ, երբ տանը խախտվում է խաղաղությունը կամ զգացվում է դիվային ուժերի ներկայությունը: Հունվարի 7-ը, ինչպես և բոլոր տաղավար` մեծ, գլխավոր տոներին հաջորդող օրերը, հանգուցյալների հիշատակության օր է` Մեռելոց: Հունվարի 7-ին` Սուրբ Պատարագից հետո, բոլոր եկեղեցիներում կատարվում է հոգեհանգստյան արարողություն, որից հետո մարդիկ այցելում են հարազատների շիրիմները: Սուրբ Ծննդյան տոնի հանդիսություններն ավարտվում են հունվարի 13-ին` Տիրոջ Անվանակոչությամբ, որը նվիրված է Մանուկ Հիսուսին` տաճարին ընծայելու, 8-րդ օրը թլպատվելու և անվանակոչվելու հիշատակին:
      Սուրբ Ծննդյան օրը մարդիկ միմյանց ողջունում են "Քրիստոս Ծնվեց և Հայտնվեց, Օրհնյալ է Հայտնությունը Քրիստոսի":
  "Արմեդիա" ՏՎԳ
05.01.2014