Պաշտպանել Արցախում քրիստոնեական հուշարձանները. ուղղափառության միջխորհրդարանական վեհաժողովի հայտարարությունը

• 23.03.2021, 13:23
•  Աշխարհ,  ԼՂՀ

Ուղղափառության միջխորհրդարանական վեհաժողովի (ՈւՄՀ) Գլխավոր քարտուղար, Հունաստանի խորհրդարանի անդամ դոկտոր Մաքսիմոս Հարակոպուլոսը  2021 թվականի մարտի 17-ին հանդես է եկել հայտարարութամբ՝ Լեռնային Ղարաբաղում  քրիստոնեական հուշարձանների պաշտպանության վերաբերյալ։

Հայտարարության մեջ ասվում է. «Ուղղափառության միջխորհրդարանական վեհաժողովը բազմիցս հայտարարել է համաշխարհային քաղաքակրթության հուշարձանները՝  դրանց ոչնչացման, ինքնության աղավաղման կամ նպատակի փոփոխության սպառնալիքի որոշումներից և գործողություններից պաշտպանելու անհրաժեշտության մասին: Մարդկությունը զգալի առաջընթաց է արձանագրել համաշխարհային մշակութային ժառանգության ցուցադրման մեջ, որը ներառում է կրոնական հուշարձանները, որոնք կամ շարունակվում են, կամ դադարել են օգտագործվել ըստ նշանակության»:

Ասվում է, ժամանակակից քաղաքակրթությունը հասկանում և ճանաչում է հուշարձանների հսկայական պատմական և հոգևոր արժեքը, որոնց միջոցով տեղի է ունենում ներկայի բեղմնավոր երկխոսությունը պատմական անցյալի և մարդկային ոգու վեհ նախագծերի հետ, ինչը նախադրյալ է մտքի հետագա զարգացման համար և մեր ընդհանուր արժեքների ամրապնդման համար: Բացի այդ, պատմության և պաշտամունքի յուրաքանչյուր հուշարձանի նկատմամբ պատշաճ հարգանքը նպաստում է կրոնական համայնքների միջև փոխըմբռնմանը և հարգանքին և, ի վերջո, նպաստում է ժողովուրդների խաղաղ գոյակցությանը:

«Սակայն, ցավոք, այսօր էլ իրադարձություններ են շարունակում տեղի ունենալ, որի արդյունքում այդ սկզբունքները խախտվում են: Կան դեպքեր, երբ երկար պատմություն ունեցող և գեղագիտական և գեղարվեստական արժեք ունեցող կրոնական հուշարձանները կամայականորեն վերափոխվել են իրենց համար խորթ կրոնական միջոցառումներ անցկացնելու կամ դրանք այլ նպատակով օգտագործելու վայրեր:

Այսպիսով, վերջերս, Թուրքիայի քաղաքական ղեկավարության որոշման հիման վրա, Սուրբ Սոֆիան վերածվեց մզկիթի, չնայած այն բանին, որ այն կառուցվել է 6-րդ դարում և ընդգրկված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային մշակութային ժառանգության պահպանվող հուշարձանների պաշտոնական ցուցակում:

Երբեմն պատմության և մշակույթի հուշարձաններն ամբողջությամբ ոչնչացվում են, չնայած դրանք վկայում են համապատասխան տարածքներում այլ ժողովուրդների, կրոնների և քաղաքակրթությունների դարավոր ներկայության մասին: Նման գործողությունները բազմիցս արձանագրվել են Կոսովոյում և Մետոհիջայում, Սիրիայի և Իրաքի գրավյալ տարածքներում, ինչպես նաև թուրքական բանակի կողմից գրավված Կիպրոսի Հանրապետության տարածքներում:

Վերոգրյալի հիման վրա, որպես բազմաթիվ երկրների խորհրդարանների ներկայացուցիչներ, անհրաժեշտ ենք համարում ամեն անգամ արտահայտել մեր կատեգորիկ անհամաձայնությունը՝ այս կարգի պրակտիկայի հետ և հորդորել միջազգային կազմակերպություններին և կառավարություններին կանխել այն:

Այս կապակցությամբ մենք կցանկանայինք հատուկ ուշադրություն հրավիրել իրավիճակին, որը ստեղծվել է Լեռնային Ղարաբաղում արյունալի պատերազմի ավարտից անմիջապես հետո: 2020 թ. նոյեմբերի 9-ին ստորագրված եռակողմ հայտարարության արդյունքում`Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցան հսկայական տարածքներ՝ հայ ժողովրդի և նրա Առաքելական քրիստոնեական եկեղեցու մշակութային գանձերով, որոնք համաշխարհային քաղաքակրթության համար ունեն մեծ կրոնական, պատմական և գեղարվեստական արժեք:

Կարծում ենք, որ այդ հուշարձանները անհապաղ նկարագրման և պաշտպանության կարիք ունեն միջազգային հանրության և իրավասու միջազգային կազմակերպությունների կողմից:

Մենք կոչ ենք անում ՄԱԿ-ին և ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին՝ նպաստել հայ ժողովրդի մշակութային հարստության և հուշարձանների պաշտպանությանը, որոնք ներկայումս գտնվում են Ադրբեջանի վերահսկողության տակ և թույլ չտալ փոխել դրանց նպատակը կամ ոչնչացումը:

Անտարբերությունը կամ հետաքրքրության բացակայությունը կարող են անդառնալի վնաս հասցնել ամբողջ մարդկությանը պատկանող հուշարձաններին»,-ասվում է հայտարարության մեջ։

Ուղղափառության միջխորհրդարանական վեհաժողովը միավորում է 21 պետությունների քաղաքական գործիչներին, որոնք ընդգրկված են Արևելյան եկեղեցիների երկթև սրբանկարում։

Այն ստեղծվել է 1994 թվականի նոյեմբերի 4-ին հույն քաղաքական գործիչների նախաձեռնությամբ։ Վեհաժողովի մշտական քարտուղարությունը գտնվում է Աթենքում։ 2001 թվականից Եվրոպայի խորհրդարանականների աշխատանքին մասնակցում են նրանց համադավանները Ավստրալիայից և ԱՄՆ-ից։