Առաջին բանկոմատի հեղինակը եղել է հայ

• 28.11.2021, 14:17
•  Աշխարհ,  Հայաստան,  Սփյուռք,  Տեղեկանք

Բանկոմատ սարքը 20-րդ դարի նորարարություններից է, որը մեծ փոփոխություններ մտցրեց մարդկանց կյանքում և փոխեց նաև դրամի և ծառայությունների մասին մոտեցումները: Սակայն քչերը գիտեն, որ առաջին մարդը, ով իր առջև լուրջ նպատակ էր դրել նման տեխնիկական միջոց ստեղծել, հայազգի Լյութեր Ջորջ (Կարապետ) Սիմջյանն էր:

Արդեն 1939 թվականին Սիմջյանը հայտնագործում է առաջին սարքը, որը կարող էր միաժամանակ կանխիկ դրամ և ստացական տալ, սակայն այն բանկի հետ կապ չուներ և չէր կարողանում գումարը դուրս գրել հաշվեհամարից: Գյուտարարն այս հայտնագործությունն առաջարկել է օգտագործել City Bank of New York-ին, սակայն վերջինս կես տարի հետո այն վերադարձրել է Սիմջյանին հաճախորդների մոտ հետաքրքրության իսպառ բացակայություն պատճառով:

Արդյունքում, մարդիկ մոռացան Սիմջյանի այս հայտնագործության մասին մինչև 1967 թվականը, երբ Լոնդոնում սկսեցին կիրառել շոտլանդացի Ջոն Շեպարդ Բարրոնի ստեղծած բանկոմատը:

Նշենք, որ Սիմջյանի գյուտերն, ընդհանուր առմամբ, ընդգրկում են տեխնիկայի շուրջ երեսուն ոլորտ: Նա  ավելի քան 200 գյուտերի հեղինակ է: Այսպես, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Սիմջյանն առաջարկում է սկզբունքորեն նոր սարք գիշերային թռիչքի և «կույր» չվերթների ժամանակ օդաչուների կողմնորոշման համար, ինչպես նաև՝ ուլտրաձայնային բուժմանը նպաստող մի շարք բժշկական սարքեր։ Փոստային կապի հանգույցների աշխատանքի դիստանցիոն կառավարման համար նախատեսված սարքերից հետո նա ստեղծում է միսը փափկացնող տեխնոլոգիա։ 60-ական թվականներին նա ստանում է քսան նոր էլեկտրոնային սարքերի արտոնագրեր, իսկ հաջորդ տասնամյակում ստեղծում հայտնի մերսման հեծանիվը։

Լյութեր Ջորջ Սիմջյանը ծնվել է 1905 թվականի հունվարի 28-ին Այնթափում։ Հայոց ցեղասպանությունը բաժանում է նրան իր ընտանիքից դեռևս դեռահաս տարիքում և ստիպում գաղթել սկզբում Բեյրութ, իսկ ավելի ուշ՝ Մարսել, որտեղից Սիմջյանը արտագաղթում է ԱՄՆ 1921 թվականին։ Համառորեն հաղթահարելով մի շարք խոչընդոտներ, այդ թվում՝ լեզվական, նա ավարտում է դպրոցը Նյու Հեյվենում, այնուհետև աշխատանքի է ընդունվում Յելի համալսարանի բժշկական համալիրի լուսանկարչական բաժանմունքում, որտեղ էլ դրսևորվում են նրա ընդունակությունները։ Աշխատելու ընթացքում նա կատարում է մի շարք գյուտեր, ինչպես նաև կիրառական մշակումներ այս ոլորտում, ինչպիսիք են, օրինակ՝ պրոյեկտորը, որն էկրանի վրա ցուցադրում է մանրադիտակով ստացված պատկերը:

92 տարեկան հասակում, երբ Սիմջյանն արդեն գրեթե կուրացել էր, ստանում է նա իր վերջին արտոնագիրը երաժշտական գործիքների համար փայտի ձայնի բարելավման գործընթացի համար: Լյութեր Ջորջ Սիմջյանը մահացել է 1997 թվականին ԱՄՆ-ում: