Նարեկ Մինասյան. Իրանի նկատմամբ կիրառվող սանկցիաների վերացումը հնարավորություն կստեղծի զարգացնել տարածաշրջանի Հյուսիս-հարավ առանցքը

• 07.04.2015, 19:30
• Նարեկ Մինասյան
•  Տարածաշրջան,  «Հայացք» վերլուծական կենտրոն,  Վերլուծություն,  Հարցազրույց

Իրանի միջուկային ծրագրի շուրջ բանակցություններում արձանագրված վերջին առաջընթացն ի՞նչ ազդեցություն կարող է ունենալ տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքականության վրա:

Իրանի և «վեցյակի» միջև ձեռք բերված փոխհամաձայնությունը բավական խոստումնալից է, սակայն կցանկանայի ընդգծել, որ այն դեռևս պայմանավորվածություն է և ոչ ստորագրված պայմանագիր: Հիմնախնդրի կարգավորման իրատեսության վերաբերյալ խոսելիս պետք է հաշվի առնել, որ տարածաշրջանային մի շարք պետություններ, ինչպիսիք են Իսրայելը, Ծոցի երկրները, Թուրքիան և անգամ՝ Ադրբեջանը, տարբեր օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառներով որոշակիորեն դժգոհ են տվյալ գործընթացից:

Ինչ վերաբերում է մեր տարածաշրջանին, ապա Իրանի նկատմամբ արդեն շուրջ 9 տարի կիրառվող տարբեր սանկցիաների աստիճանաբար վերացումը հզոր խթան կհանդիսանա այս պետության զարգացման, ինչպես նաև տարածաշրջանում նրա՝ որոշակիորեն խաթարված դիրքերի վերականգնման համար: Անկասկած, դա կդրսևորվի Թուրքիա-Իրան պատմական մրցակցության համատեքստում ևս, և Իրանի զարգացմանը զուգահեռ մենք ականատես կլինենք Թուրքիայի նկատմամբ դաշնակիցների գործելաոճի կոշտացման: Բացի այդ, Իրանի դիրքերի ամրապնդումը նոր զարգացումների կարող է հանգեցնել նաև սիրիական հակամարտությունում՝ հօգուտ նախագահ Ասադի, որի դեմ պայքարող ապստամբներին ամեն կերպ աջակցում և մարզում է Թուրքիան:

Թուրքիայի «փոքր եղբայր» Ադրբեջանի համար ևս Իրանի միջուկային հիմնախնդրի կարգավորումը ոչ այդքան ցանկալի է: Իրանի նավթագազային ռեսուրսների վաճառքի հետ կապված միջազգային սանկցիաներից օգտվելով` Ադրբեջանը վերջին տարիներին բավական ակտիվ աշխատանք է տարել Եվրոպայի համար ռուսական էներգետիկ աղբյուրների այլընտրանք դառնալու ուղղությամբ: Արդեն իսկ իրականացման փուլում է այնպիսի կարևոր նախագիծ, ինչպիսին TANAP-ն է: Վստահաբար, ադրբեջանական ղեկավարությունն այսօր  լուրջ մտահոգություններ ունի, քանի որ Իրանի՝ Եվրոպայի համար էներգետիկ այլընտրանք դառնալու պարագայում կնվազի Ադրբեջանի էնեգետիկ կարևորությունը, ինչն էլ, բնականաբար, կհանգեցնի Արևմուտքի առավել կոշտ արձագանքների Ադրբեջանում մարդու իրավունքների լրջագույն խախտումների և այլ խնդիրների հետ կապված: