Ռուսական գազը կարող է խաթարել վրաց-ադրբեջանական բարեկամությունը

• 15.10.2015, 16:18
• Նարեկ Մինասյան
•  Տարածաշրջան

Վերջին օրերին Վրաստանի էներգետիկայի նախարարության և «Գազպրոմի» միջև ընթացող բանակցությունների հետ կապված՝ մեծ աղմուկ է բարձրացել Վրաստանում: Ըստ պաշտոնական տեղեկատվության՝ քննարկման առարկա են դարձել Վրաստանի տարածքով դեպի Հայաստան ռուսական գազի տարանցման ծավալների մեծացման, ինչպես նաև առևտրային օպերատորներին և մասնավոր ընկերություններին ռուսական գազի հնարավոր մատակարարման հարցերը:

Ռուսական ընկերության հետ բանակցությունների վերաբերյալ տեղեկությունը, սակայն, ոչ միանշանակ է ընդունվել վրացական ընդդիմության (տարբեր ընդդիմադիր կուսակցությունների) կողմից, որի մի շարք ներկայացուցիչներ արդեն հասցրել են տարբեր մեկնաբանություններ անել՝ տվյալ գործընթացի հետ կապված: Վերջիններս փորձում են ռուսական ընկերության հետ բանակցությունները ներկայացնել որպես նախկին վարչապետ Իվանիշվիլիի (ով, ըստ ընդդիմության, «Գազպրոմի» բաժնեմասերի 1%-ի սեփականատերն է) անձնական շահերով պայմանավորված ցուցում: Ավելին՝ լայնորեն շրջանառվում է այն գաղափարը, որ նման բանակցությունները կարող են լուրջ հարված հասցնել «վստահելի և ռազմավարական գործընկեր Ադրբեջանի հետ հարաբերություններին», որը մոնոպոլ դիրք է զբաղեցնում վրացական գազային շուկայում:

 Հատկանշական է, որ բարձրացած աղմուկի մեջ, բացի վրացական ընդդիմադիր լրատվամիջոցներից, իրենց նշանակալի «ներդրումն» են ունեցել նաև ադրբեջանական ԶԼՄ-ները, որոնք ամեն կերպ քննադատեցին ինչպես բանակցությունները, այնպես էլ վրացական կառավարության էներգետիկ դիվերսիֆիկացիայի գաղափարը՝ դա ներկայացնելով որպես «հարված թիկունքից»: Հաշվի առնելով խնդրի հետ կապված հանրային մեծ ռեզոնանսը՝ չենք կարող բացառել, որ Ադրբեջանը գործի է դրել նաև իր լոբբիստական լծակները, ինչով էլ պայմանավորված է Վրաստանի և Ադրբեջանի ազգային շահերի «նույնացումը» որոշ վրացի պաշտոնյաների կողմից:

Ադրբեջանական կողմի (և ադրբեջանական շահերը սպասարկող վրացի պաշտոնյաների) մտահոգություններն անտեղի չեն. Վրաստանի իշխանությունները սկսել են լրջորեն զբաղվել էներգետիկ ոլորտի դիվերսիֆիկացմամբ՝ մասնավորապես փորձելով ձեռք բերել գազի ներկրման այլընտրանքային աղբյուրներ: Վրաստանի փոխվարչապետ, էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարար Կախա Կալաձեն, ով Բրյուսելում անձամբ է բանակցել «Գազպրոմի» ղեկավար Ալեքսեյ Միլլերի հետ, այս կապակցությամբ նշել է, որ չնայած Ադրբեջանը դեպի Վրաստան գազի հիմնական մատակարարն է, այնուամենայնիվ իրենք կցանկանային Ռուսաստանից ստանալ ավելի շատ գազ, որը կմրցակցեր ադրբեջանականի հետ: Ավելին՝ Կալաձեն նաև նշել է, որ նախարարությունն այդ ուղղությամբ աշխատում է նաև իրանական կողմի հետ՝ դիտարկելով իրանական գազի արտահանումը Վրաստան Հայաստանի տարածքով: Ավելի քան ակնհայտ է, որ իրադարձությունների նման զարգացումը չի բխում Ադրբեջանի շահերից, քանի որ Բաքուն մի կողմից կունենա որոշակի տնտեսական կորուստներ, մյուս կողմից (սա թերևս ամենակարևոր մտավախությունն է) կթուլանա Վրաստանի վրա ազդեցության հիմնական լծակը:

Ինչպես կարող ենք դատել վրացական իշխանությունների՝ իրենց հասցեին հնչող քննադատություններին տրվող պատասխաններից, գազի ներմուծման աղբյուրների դիվերսիֆիկացման հարցում նրանք բավական վճռական են տրամադրված: Ռուսական ընկերության հետ բանակցությունների արդյունքում մրցակցային գնի շուրջ պայմանավորվածություն ձեռք բերելու դեպքում վրացական իշխանությունները հնարավորություն կստանան որոշակի փոփոխություններ կատարելու սեփական տարածաշրջանային քաղաքականության մեջ՝ վերականգնելով ուժերի հավասարակշռությունն Ադրբեջանի հետ հարաբերություններում: