Ինչպիսի՞ն էր 2015թ-ը տարածաշրջանի երկրների տնտեսությունների համար
Ամփոփելով 2015-ը՝ փորձենք ներկայացնել, թե ինչպիսի՞ն էր տարին մեր տարածաշրջանի երկրների համար տնտեսական տեսանկյունից:
Վրաստան
Վրացական ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալները վկայում են, որ 2015-ը կարելի է ընդհանուր առմամբ բնորոշել կորուստների բարձր մակարդակով: Այդ մասին են վկայում հատկապես առևտրի ու ֆինանսների շուկայում, մասնավորապես օտարեկրյա ներդրումների գրանցված բացասական տարբերությունները:
Վրաստանի Վիճակագրական վարչության հրապարակած տվյալների համաձայն, 2015թ. հունվար-նոյեմբեր ամիսներին երկրի արտաքին առևտրաշրջանառության ծավալները կրճատվել են 14%-ով, օտարերկրյա ներդրումների ծավալները՝ 33%-ով, իսկ թեթև ավտոմեքենաների վաճառքի ցուցանիշը՝ 58%-ով: 2015թ. երկրում բնութագրվեց նաև արտաքին եկամուտների հոսքերի կրճատմամբ ու ազգային արժույթի՝ լարիի արժեզրկմամբ:
Վրացական տնտեսության շուրջ ստեղծված վատթար միջավայրի մասին են վկայում նաև միջազգային վարկանիշային գործակալությունների ու վերազգային ինստիուտների գնահատականները : Օրինակ, Արժույթի միջազգային հիմնադրամը (ԱՄՀ) հանդես է եկել կանխատեսմամբ, որ վրացական տնտեսությունն առաջիկա տարում ևս կշարունակի գործել բարդ պայմաններում: ԱՄՀ գնահատականներով՝ երկիրն առավելապես այս վիճակում է հայտնվել առևտրային հիմնական գործընկեր երկրներից եկող բացասական գործոնների պատճառով: Խոսքն վերաբերում է ՌԴ-ին, Ադրբեջանին, Թուրքիային, Հայաստանին և այլ գործընկեր երկրների:
Միևնույն ժամանակ հարկ է նշել, որ վրացական տնտեսությունն այս տարվա ընթացքում ցուցադրել է ստեղծված իրավիճակին դիմակայելու բավական մեծ կարողություններ: Այս ամենի համատեքստեում երկրի տնտեսական աճը տարեվերջին կազմում է 2.5%, ինչը գերազանցում է ավելի վաղ ունեցած սպասումները: Միջազգային վարկանիշային գործակալությունները, ինչպիսիք են S&P և Moody’s-ը, 2016-ին Վրաստանի համար կանխատեսում են տնտեսական աճ՝ 2%-ի շրջակայքում:
Ադրբեջան
Ադրբեջանական վիճակագրական ծառայություննների տվյալների համաձայն՝ ադրբեջանական տնտեսության համար 2015թ-ին Ադրբեջանի տնտեսական աճը կազմել է մոտ 3.1%: Այնուամենայնիվ, տարին բավական անբարենպաստ էր ադրբեջանական տնտեսության համար, ինչի հիմնական պատճառը նավթի գների զգալի անկում էր:
2015թ-ի օգոստոս ամսին հայտնի դարձավ, որ Ադրբեջանի պետական նավթային ընկերությունը կրճատել է ակտիվները 35 մլրդ 783,3 մլն ԱՄՆ դոլարով: Այն ժամանակ դեռևս ընկերության ակտիվների կրճատումը հենց ադրբեջանական Interfax.az-ի փոխանցմամբ պայմանավորված էին նավթի համաշխարհային գների անկման հետ: Իսկ այդ ընկերության ծախսերի ավելի քան 70%-ն ուղղվում է պետբյուջե: Այլ կերպ ասած՝ ընկերությունը հարկային ու մաքսային վճարումներից հետո ադրբեջանական պետական բյուջեն սպասարկող երկրորդ հիմնական աղբյուրն է հանդիսանում («Արմեդիա» ՏՎԳ ավելի մանրամասն անդրադարձել է առավել վաղ):
Բացի այդ դեկտեմբերի 21-ին ևս հայտնի դարձավ ադրբեջանական մանաթի կտրուկ արժեզրկման մասին լուրն, ինչի արդյունքում փակվել են առևտրային բազմաթիվ կետեր ու դեղատներ:
Շատ փորձագետների կարծիքով տարվա վերջին ադրբեջանական տնտեսությունում արձանագրված բացասական միտումները կպահպանվեն նաև 2016թ-ի սկզբին:
Հայաստան
2015-ը Հայաստանի համար հակասական տարի էր: Տարվա սկզբին ու առաջին մի քանի ամիսների ընթացքում հայկական տնտեսությունը շարունակեց իր վրա զգալ նախորդ տարվա վերջին ռուսական ռուբլու փոխարժեքի անկման ու դոլարի փոխարժեքի բարձրացման հետևանքները: Փոխարժեքային ճգնաժամն առավել կտրուկ արտահայտվեց՝ կապված Եվրասիական տնտեսական միությանն անդամակցության հետ:
2015-ին տարի լրացավ Հայոց ցեղասպանության հարյուրամյակն, ինչի հետ կապված հայկական տնտեսությունը սկսեց թեթև աճ գրանցել արդեն մարտ ամսվա վերջերից՝ կապված զբոսաշրջային ոլորտի աշխուժացման հետ: Զբոսաշջրային ոլորտն իր բումը գրանցեց ամռանը՝ կապված լինելով միաժամանակ երկու գործոնով՝ ամառային զբոսաշրջային սեզոնի ու համահայկական խաղերի անցկացման հետ, որոնք այս տարի աննախադեպ էին մասնակցության թվով:
Բարեբախտաբար եղանակային պայմանները շատ բարեհաճ էին գյուղատնտեսության համար: Սրանով պայմանավորված, տարվա երկրորդ կեսից արդեն նկատելի էր, որ հայկական տնտեսությունը 2015-ը կամփոփի տնտեսական աճով: Տարբեր գնահատականների համաձայն՝ աճը կանխատեսվում էր 2.5-3 %-ի միջակայքում, սակայն չորրոդ եռամսյակում գյուղատնտեսական ապրանքների իրացման խնդրի հետ պայմանավորված, այսօր այդ թիվն ավելի փոքր է:
2016-18թթ. պետական միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրում (ՄԺԾԾ) ներկայացված վիճակագրության համաձայ՝ 2015թ. ՀՆԱ համախառն աճը կազմել է մեկ տոկոս: Ընդ որում, ինչպես և սպասվում էր, առավելագույն աճի տեմպ է ցուցադրել գյուղատնտեսությունը՝ 4.6 %: Բացասական աճով աչքի է ընկնում շինարարության ոլորտը՝ -0.6 %: Աճ գրանցած ոլորտներից է արտադրանքի հարկերի ոլորտը՝ 0.8 %:
Կապված 2015-ին մեր տնտեսության այսօրինակ փոփոխությունների հետ, բավական տարբերվող են նաև միջազգային կառույցների նախնական ու վերջնական կանխատեսումները և սա հիմանականում վկայում է այն մասին, որ անգամ միջազգային կազմակերպությունների գնահատականներով, տարվա ընթացքում մեր երկրում տեղի ունեցած իրադարձությունները փոփոխեցին տնտեսության՝ նախապես սահմանված հավանական ընթացքի հունը: Այսպես Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ) նախնական կանխատեսումը 0 % տնտեսական աճն էր՝ մի փոքր դրական շեղումով , այնուհետև վերանայելով իր կանխատեսումը կազմակերպությունը 2.5 % տնտեսական աճ է կանխատեսել: Իսկ Վերակառուցման զարգացման եվրոպական բանկի (ՎԶԵԲ) նախնական կանխատեսումը 1.5 % տնտեսական աճն էր, այն վերանայելուց հետո բանկի կանխատեսումը կազմում է 1-3 % տնտեսական աճ:
Որպես ամփոփում, միայն կարելի է հավելել, որ տարին Հայաստանի համար իսկապես բավական բարդ էր գլոբալ փոփոխությունների, ինչպես նաև հիմնական գործընկեր երկրի՝ ՌԴ տնտեսության վատթարացման արդյունքում եկող բացասական ազդակների մասով: Բնական է նաև, որ այս պայմաններում գրանցած տնտեսական աճն այնքան էլ չէր անդրադառնալու շարքային քաղաքացու գրպանի վրա: Մնում է միայն հուսալ, որ այս տարի նույն այդ պայմանները կլինեն մի փոքր ավելի բարենպաստ:
-
16:17
ՀԱՐԳԵԼԻ՛ ԸՆԹԵՐՑՈՂ
-
16:16
Հանրապետությունում առաջիկա օրերին օդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կնվազի 8-10 աստիճանով
-
16:11
Հոկտեմբերի 7-ին ԱՊՀ-ի ոչ պաշտոնական գագաթնաժողով նախատեսված չէ. Պեսկով
-
16:10
Ադրբեջանի ԶՈՒ կրակի հետևանքով հայկական կողմում կան տուժածներ․ ՀՀ ՊՆ
-
16:00
ԼՂ-ից բռնի տեղահանված առանց ուղեկցողի մնացած 20 երեխա և 216 տարեց գտնվում են ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության հոգածության ներքո
-
15:30
Իրանը կողմ է տարածաշրջանի համար շահավետ տրանսպորտային հաղորդակցությունների զարգացմանը, սակայն ոչ՝ միջազգային սահմանների փոփոխությանը
-
15:10
Պետք է միջոցներ ձեռնարկել Ադրբեջանի կողմից սպառնալիքները կասեցնելու համար. իսպանացի պատգամավորը Գորիսում է
-
14:54
Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն կրակ է բացել Կութի հատվածում տեղակայված հայկական դիրքերի անձնակազմի համար սնունդ տեղափոխող մեքենայի ուղղությամբ
-
14:46
Մեր երկրները միևնույն մարտահրավերներն ունեն. կիպրոսցի խորհրդարանականը՝ Ալեն Սիմոնյանին
-
12:00
Ֆրանսիայի ԱԳ նախարարը կայցելի Հայաստան
-
11:30
Սամվել Շահրամանյանն ու մի խումբ պատասխանատուներ կմնան ԼՂ-ում՝ մինչև որոնողափրկարարական աշխատանքների ավարտը
-
11:03
ՄԱԿ-ի առաքելությունը շատ, շատ, շատ օգտակար է Արցախի անապատում. Ժան-Քրիստոֆ Բյուսոն
-
10:43
Ադրբեջանի փոխվարչապետն այսօր կմեկնի Ստեփանակերտ
-
10:07
Սենատոր Գարի Փիթերսը ներկայացրել է օրինագիծ, որն արգելում է ԱՄՆ օգնությունն Ադրբեջանին
-
09:38
Խումբն Արցախում կմնա` մինչև զոհվածների աճյունների ու անհետ կորածների որոնողափրկարարական աշխատանքների ավարտը. Թադևոսյան
-
20:26
Ժամը 18։00-ի դրությամբ ԼՂ-ից բռնի տեղահանված 100․480 անձ արդեն Հայաստանում է
-
19:54
Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունն ապատեղեկատվություն է տարածել
-
15:25
Օդի ջերմաստիճանը կնվազի 7-10 աստիճանով, սպասվում է անձրև և ամպրոպ
-
13:16
Միացյալ Թագավորությունը 1 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ կհատկացնի՝ աջակցելու Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանվածներին
-
12:25
Հայաստան է ժամանել բռնի տեղահանված 100 հազար 417 արցախցի
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
Խոնավություն՝ 53%
Քամի՝ 1,54 կմ/ժ