ԼՂՀ-ում կառավարման համակարգի փոփոխության նախաձեռնությունը պատահական չէ

• 05.08.2016, 20:42
• Գրետա Ավետիսյան
•  «Հայացք» վերլուծական կենտրոն,  ԼՂՀ,  Վերլուծություն

Այս օրերին կրկին անտիվացել են Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում սահմանադրական բարեփոխումների վերաբերյալ քննարկումները: Հուլիսի 30-ին ԼՂՀ նախագահին կից սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովն Արցախի նախագահին ներկայացրեց սահմանադրական բարեփոխումների հայեցակարգը, որով առաջարկվում է երկրում ներդնել նախագահական կառավարման մոդել:

Պետք է նշել, որ ներկայումս ԼՂՀ-ում գործում է կիսանախագահական կառավարման համակարգ, և առաջարկն` անցնել նախագահականի, այն էլ հենց հիմա, ամենևին էլ պատահական չէ:

Ապրիլյան քառօրյա պատերազմը փոխեց իրավիճակ: Չնայած հրադադարի ռեժիմի պահպանման ձեռք բերված պայմանավորվածությանը, սահմաններին լարվածության նոր աճը բառացել պետք չէ: Հակամարտության անմիջական կողմ հանդիսացող Արցախը, որն արդեն տասնամյակներ շարունակ գտնվում է «ո՛չ պատերազմ, ո՛չ խաղաղություն» վիճակում, պատերազմական իրավիճակում արագ ու արդյունավետ արձագանքման առավել արդյունավետ մեխանիզմների կարիք ունի, ինչը կարող է ապահովվել համապատասխան կառավարման համակարգ ստեղծելով: Նախագահական կառավարման մոդելը տալիս է այդ հնարավորությունը: Միջազգային փորձով ապացուցված է, որ հակամարտության անմիջական մաս հանդիսացող երկրներում առավել արդյունավետ է գործում հենց կառավարման  նախագահական մոդելը: Ուստի նման փոփոխության գնալը թերևս կարելի է բացատրել իրավիճակի հրամայականով:

Նույն ռիսկերը թերևս դիտարկվել են նաև Հայաստանի Հանրապետությունում իրականացված սահմանադրական փոփոխոթյունների ժամանակ, սակայն տվյալ պարագայում տրվել է այլ լուծում: Խոսքը մասնավորապես վերաբերում է զինված ուժերի կիրառման խնդրին: Սահմանադրության 155-րդ հոդվածի 1-ին կետով նշվում է, որ «անհետաձգելի անհրաժեշտության դեպքում զինված ուժերի կիրառման մասին որոշումը, պաշտպանության նախարարի առաջարկությամբ, կայացնում է վարչապետը, և այդ մասին անհապաղ տեղեկացնում Կառավարության անդամներին»: Սա նշանակում է, որ այդ հարցը չի դրվում խորհրդարանի քննարկմանը և սահմանված է որոշումների կայացման հնարավորինս արագ մեխանիզմ:

Ինչ վերաբերում է նախկինում հնչած այն տեսակետներին, որ ԼՂՀ-ն փարձում է իր կառավարման համակարգը համապատասխանեցնել Հայաստանի Հանրապետության կառավարման համակարգին, ապա այդ թեզը փաստացի հերքվեց: Սա ևս մեկ անգամ ցույց է տալիս, որ ԼՂՀ-ն որպես անկախ երկիր գործում է համապատասխան իր կարիքների և անհրաժեշտությունների: