ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները վերադառնում են, օրակարգն այսօր է ձևավորվում

• 06.05.2021, 12:05
• Աննա Կարապետյան
•  Տարածաշրջան,  «Հայացք» վերլուծական կենտրոն,  Հայաստան,  ԼՂՀ,  Վերլուծություն

ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների հայտարարությունն ու համանախագահող երկրներից եկող ազդակները ցույց են տալիս, որ այս ձևաչափն ակտիվանում է: Ռուսաստանի և Ֆրանսիայի նախագահների հեռախոսազրույցից հետո հայտարարվեց, որ լինելու են նոր նախաձեռնություններ: Սա, իր հերթին, նշանակում է, որ այսօր է ձևավորվում այդ ձևաչափի ներքո գործընթացի օրակարգը և հետագայում մեզ համար կարևոր հարցերի ներառումը մեծապես կախված է լինելու այսօր տարվող աշխատանքից:

Ցավոք, Հայաստանի գործող իշխանություններից նման աշխատանք ակնակալելն իրատեսական չէ՝ դա ցույց է տվել և՛ վերջին երեք տարվա գործընթացը, և՛ նրանց ներկայիս բացառապես ներքաղաքական օրակարգը: Այդ է վկայում նաև երեկ համանախագահության տարածած հայտարարությունը:

Հայտարարությամբ համանախագահները ողջունել են երեք հայ ռազմագերիների վերադարձն ու կոչ արել «երկու կողմերին էլ» լիարժեք և արագ ավարտել «բոլոր բանտարկյալների, պահվող անձանց և աճյունների փոխանակման գործընթացը»: Այս ձևակերպումը հատկապես ուշագրավ է, քանի որ ցույց է տալիս, որ համանախագահների նախորդ՝ ապրիլի 13-ի հայտարարության համեմատ փոխվել է բառակազմը:

Նախորդ հայտարարության մեջ նշված էր «բոլոր ռազմագերիների և այլ պահվող անձանց» վերադարձի մասին:  Այս անգամ համանախագահները խուսափել են «ռազմագերիներ» եզրույթի օգտագործումից, ինչն ակնհայտորեն ադրբեջանական կողմի աշխատանքի արդյունք է: Ուշագրավ է նաև «երկու կողմերին էլ» ուղղված կոչը, ինչը կարող է ցմահ ազատազրկման դատապարտված երկու ահաբեկիչների վերադարձի շուրջ գործընթացի առաջին նշույլը լինել:

Համանախագահների հայտարարության մեջ կոչ կա նաև տրամադրելու անհրաժեշտ տեղեկատվությունը հակամարտության գոտու ականազերծման համար, ինչպես նաև վերացնելու ԼՂ մուտքի խոչընդոտները: Հատուկ շեշտվում է ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահության միջնորդությամբ հնարավորինս շուտ բարձր մակարդակի քաղաքական երկխոսությունը վերկսկելու անհրաժեշտությունը և հղում կատարվում ապրիլի 13-ի հայտարարության վրա: Այսինքն, այս անգամ համանախագահները զերծ են մնում երեք հիմնարար սկզբունքների և տարրերի հիմքով քաղաքական կարգավորման հասնելու անհրաժեշտության հիշատակումից, ինչը նույնպես կարող է նախորդ հայտարարությանն Ադրբեջանի սուր արձագանքի հետևանք լինել:

Կարելի է արձանագրել, որ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահությունն ակտիվացման քայլեր է կատարում և արդեն իսկ սահմանել է հիմնական այն հարցերը, որոնք պետք է լուծվեն առաջին հերթին՝ ի դեմս գերիների վերադարձի, ականազերծման և ԼՂ մուտքի ապահովման, և գլոբալ օրակարգը՝ ի դեմս քաղաքական բանակցությունների վերսկսման՝ բոլոր հարցերին լուծում տալու համար:

Այս օրակարգն,  մեծամասամբ, այսօր համահունչ է հայկական կողմերի շահերին, սակայն դա ոչ թե տարված աշխատանքի արդյունք է, այլ քաղաքական գործընթացի տրամաբանություն: Հնարավոր չի հակամարտությունը կարգավորված համարել, քանի դեռ չի կարգավորված վիճելի հիմնական հարցը՝ Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի իրացման ճանաչումը: Զուգահեռ, ակնհայտ է, որ Ադրբեջանն ակտիվ աշխատում է՝ միջնորդների բառակազմից դուրս բերելով իր համար ոչ ցանկալի ձևակերպումները և, վստահաբար, նաև ջանալու է հետաձգել և մեղմել անդրադարձն իր համար ոչ ցանկալի հարցերին:

Այս ասիմետրիկ գործընթացի շարունակումը կարող է Հայաստանի և Արցախի համար ոչ միայն զրոյացնել առկա հնարավորությունները, այլև նոր մարտահրավերներ ստեղծել: