Վրաստանի սահմանադրական փոփոխությունները վտանգե՞լ են նրա ժողովրդավարական կերպարը

Ինչպես և կարելի էր ակնկալել «Վրացական երազանք» կուսակցությունը, որը նախորդ տարի աշնանը կայացած խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքում ստացավ խորհրդարանական մեծամասնություն, նախաձեռնել է սահմանադրական փոփոխություններ: Ստեղծված հատուկ սահմանադրական հանձնաժողովն իր աշխատանքներն ավարտել է 2017թ մայիսին՝ ներկայացնելով Սահմանադրության փոփոխության նախագիծ, որով նախատեսվում է կառավարման համակարգի փոփոխություն՝ անցում խորհրդարանական կառավարման համակարգի: Ըստ նախագծի՝ նախագահի լիազորությունները կրճատվում են: Բացի այդ, նախագահը պետք է ընտրվի ոչ թե համընդհանուր ընտրությունների միջոցով, այլ ընտրական կոլեգիայի կողմից: Նախատեսվում է նաև անցում կատարել 100% համամասնական ընտրակարգի՝ վերացնելով մինչ այժմ գործող մեծամասնական ընտրակարգը: Նախատեսվում են նաև փոփոխություններ մի շարք բարձրաստիճան պաշտոնյաների ընտրության կարգի, մարդու իրավունքների հետ կապված դրույթներում:
Սահմանադրական փոփոխություններ նախաձեռնելուց ի վեր՝ վրացական իշխանությունները բավական սերտ համագործակցել են քաղաքացիական հասարակության, քաղաքական տարբեր ուժերի, եվրոպական գործընկերների, մասնավորապես՝ Եվրոպայի խորհրդի Վենետիկի հանձնաժողովի հետ, որը սահմանադրական իրավունքին առնչվող փաստաթղթերի գնահատման թերևս ամենահեղինակավոր կառույցն է Եվրոպայում:
Թեև նախագծի մշակման գործընթացը համեմատաբար հանգիստ էր, այն խորհրդարան ներկայացնելուց հետո առաջացան խնդիրներ: Խնդիրն այն է, որ սահմանադրական փոփոխությունների մշակված նախագծում խորհրդարանում առաջին ընթերցումից մի քանի օր առաջ մտցվել են փոփոխություններ: Ի տարբերություն նախապես մշակված տարբերակի՝ քվեարկության դրված նախագծի համաձայն, նախագահի ընտրության նոր կարգը ուժի մեջ է մտնում ոչ թե 2020 թվականից, այլ 2024-ից: Մեծամասնական ընտրակարգի վերացումը նույնպես հետաձգվում է 2024թ, արգելվում է արտասահմանցիներին գյուղատնտեսական հողերի վաճառքը և այլն: Փոփոխված նախագիծը խորհրդարանում հաստատվել է առաջին և երկրորդ ընթերցմամբ:
Նախագծում նման փոփոխությունները, սակայն, բավական բուռն արձագանք առաջացրին թե՛ ընդդիմության, թե՛ քաղաքացիական հասարակության շրջանում: Ընդդիմությունը բոյկոտեց խորհրդարանում նախագծի երկու քվեարկությունները: Իսկ քաղաքացիական հասարակությունը ներկայացնող շուրջ 32 կազմակերպություն համատեղ դիմում հղեցին միջազգային հանրությանը, որտեղ, մասնավորապես, իրենց դժգոհությունն էին հայտնում մեծամասնական ընտրակարգի չեղարկման հետաձգման որոշման հետ կապված:
Վենետիկի հանձնաժողովը ևս չողջունեց վրացական իշխանությունների նման քայլը: Հունիսի վերջին Վրաստան ժամանած Վենետիկի հանձնաժողովի նախագահ Ջաննի Բուկիկիոն իր հիասթափությունը հայտնեց՝ շեշտելով, որ վերջին զարգացումները կասկածի տակ են դրել սահմանադրական փոփոխությունների նախապատրաստման համար իրականացված ողջ աշխատանքը: Բացի այդ, հանձնաժողովի նախագահը կարծիք է հայտնել նաև, որ եթե «Վրացական երազանքը» նախագծի փոփոխված տարբերակն ընդունի առանց մյուս ուժերի հետ համաձայնեցնելու, այն չի ունենա բավարար լեգիտիմություն:
Խորհրդարան ներկայացված փոփոխված նախգծի հետ կապված իր բացասական վերաբերմունքն է արտահայտել նաև Վրաստանի նախագահ Գեորգի Մարգվելաշվիլին: Ըստ նրա՝ քաղաքական դրդապատճառներով պայմանավորված նախագիծը պատրաստվել է բավական հապշտապ, և փաստաթղթի հետ կապված չկա կոնսենսուս: Մինչդեռ իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցության ներկայացուցիչները, լիովին այլ կարծիքի են և գտնում են, որ նախագիծը պատրաստվել է հանրային լայն ներգրավմամբ:
Փաստորեն, ստեղծվել է իրավիճակ, երբ իշխող կուսակցությունն ակտիվորեն առաջ է տանում իր նախաձեռնությամբ մշակված, այնուհետև փոփոխված սահմանադրական բարեփոխումների նախագիծը: Միևնույն ժամանակ այդ նախագծին դեմ է երկրի նախագահը, հիմնական ընդդիմադիր ուժերը, ինչպես նաև քաղաքացիական հասարակության մի զգալի հատված: Բացի այդ, միջազգային գործընկերները ևս միանշանակ վերաբերմունք չունեն տվյալ նախագծի հետ կապված: Ստեղծված իրավիճակը բավական բարդ է և որոշակի ռիսկեր է պարունակում Վրաստանի ժողովրդավարական իմիջի համար: Նման ռիսկերից գլխավորը, թերևս, կարող է լինել սահմանադրական փոփոխությունների լեգիտիմության ցածր մակարդակը:
Ստեղծված իրավիճակի հնարավոր ռիսկերի գիտակցումը, ինչպես նաև միջազգային գործընկերների կոշտ գնահատականները թերևս կստիպեն վրացական իշխանություններին գնալ որոշակի զիջումների: Վրացական երազանք կուսակցության ներկայացուցիչներից արդեն հայտարարել են, որ նախագիծը մինչև երրորդ ընթերցման ներկայացվելը կարող է կրել որոշակի փոփոխություններ: Չնայած նման պատրաստակամությանը՝ ընդդիմադիր ուժերը և քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչները հազիվ թե համաձայն են նոր երկխոսության, քանի որ խորհրդարան ներկայացված նախագիծը համարում են լիովին տարբեր նախապես մշակված տարբերակից: Բացի այդ, ցանկացած երկխոսություն և դրա արդյունքում թեկուզ ոչ էական փոփոխությունները կարող են լեգիտիմացնել նոր նախագիծը, ինչը հազիվ թե բխում է ընդդիմադիր ուժերի շահերից: Միևնույն ժամանակ արդեն հնչում են փորձագիտական կարծիքներ, որ եթե աշնանը խորհրդարան ներկայացված սահմանադրական փոփոխությունների նախագիծն (անկախ փոփոխություններից) ընդունվի երրորդ ընթերցմամբ, նախագահը նրա նկատմամբ կկիրառի իր վետոյի իրավունքը և «Վրացական երազանքը» ստիպված կլինի դիմել վետոյի հաղթահարման մեխանիզմին:
Այսպիսով Վրաստանում նախաձեռնված սահմանադրական փոփոխությունների գործընթացը թեև իրավական առումով որևէ խնդիր չունի, ժողովրդավարական նորմերի տեսանկյունից այն քննադատության հիմքեր է պարունակում: Խորհրդարանում մեծամասնություն ունեցող «Վրացական երազանքը» հայտնվել է բավական բարդ իրավիճակում և երկրի ժողովրդավարական կերպարը պահելու համար խնդիր ունի բավական լուրջ աշխատանք իրականացնել թե՛ երկրի ներսում, թե՛ երկրից դուրս:
-
10:14
Ինչ է «կապիկի ծաղիկը» և ինչպես է փոխանցվում մարդուն
-
08:42
Բլինքենը հայտարարել է Ղազախստանի համար հակառուսական պատժամիջոցների հետևանքները նվազագույնի հասցնելու մասին
-
00:45
Ստեփանակերտում տեղադրվել է Անդրեյ Սախարովի հուշարձանը
-
00:22
Թուրքիան կաջակցի Շվեդիայի և Ֆինլանդիայի անդամակցությանը ՆԱՏՕ-ին՝ պայմանով
-
00:07
Բայդենը ստորագրել է Ուկրաինային 40 միլիարդ դոլար հատկացնելու մասին օրինագիծը
-
23:16
Վարչապետի աթոռը զավթածի կողմից որևէ համաձայնություն, որը ձեռք կբերվի այս օրերին, լեգիտիմ չէ․ Արթուր Վանեցյան
-
22:55
«Գազպրոմը» հաստատել է, որ դադարեցրել է Ռուսաստանից Ֆինլանդիա բնական գազի մատակարարումը
-
22:34
Վաղը անհնազանդության ակցիաներ և հանրահավաք չենք անցկացնի, կքննարկենք բովանդակային հարցեր. Իշխան Սաղաթելյան
-
19:37
Ադրբեջանական ստորաբաժանումները կրակ են բացել․ կա վիրավոր
-
18:34
Միրզոյանը ողջունել է եԽ-ում Իռլանդիայի մեկնարկող նախագահության առաջնահերթությունները
-
17:17
ԱՄՆ-ը Ուկրաինային 40 մլրդ ԱՄՆ դոլարի հավելյալ օգնություն է տրամադրելու
-
16:35
Եղանակը Հայաստանում. առաջիկա 5 օրվա կանխատեսում
-
15:28
Բաքուն փորձում է լեգիտիմացնել իր հաջորդ ագրեսիան Արցախի կամ Հայաստանի դեմ. Le Figaro-ի փոխտնօրեն
-
14:11
FlyOne Armenia-ն ոչ կանոնավոր ուղիղ չվերթներ կիրականացնի Երևան-Անթալիա-Երևան երթուղով
-
14:02
ՊՆ-ն հերքում է հայ-ադրբեջանական սահմանի արևելյան ուղղությամբ գնդակոծության մասին լուրերը
-
14:00
ԱՄՆ-ն ողջունում է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև երկխոսությունը. Փրայսը՝ Փաշինյան-Ալիև սպասվող հանդիպման մասին
-
13:33
Արարատ Միրզոյանը սերբ գործընկերոջը ներկայացրել է Հայաստան-Թուրքիա կարգավորման գործընթացի մանրամասները
-
12:29
Վահագն Խաչատուրյանն աշխատանքային այցով ժամանել է Շվեյցարիա
-
12:17
Բրյուսելում Փաշինյան-Միշել-Ալիև եռակողմ հանդիպմանը որևէ փաստաթղթի ստորագրում նախատեսված չէ․ Արմեն Գրիգորյան
-
10:22
ՀՀ տարածքում ավտոճանապարհները հիմնականում անցանելի են
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
-
20:35
«Դիմադրություն» շարժման հանրահավաքը Ֆրանսիայի հրապարակում (ուղիղ)
-
19:06
Փաշինյանը Զարեհ Սինանյանին գործուղում է Լիբանան, Սիրիա և Իրան
-
08:54
Կրկնազատիկ (Նոր կիրակի)
-
09:04
Բաքուն պետք է կոնկրետացնի՝ որ տարածքներն է տեսնում Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մեջ․ Արմեն Գրիգորյանը՝ Հաջիևին
-
11:20
Ցեղասպանության 107-րդ տարելից. աշխարհի արձագանքն ու Թուրքիայի ժխտողականությունը
-
18:23
Լևոն Արոնյանը վստահեցրել է, որ Հայաստանում իրավիճակի փոփոխման պարագայում, վերադառնալու է մեր կազմ․ Սերժ Սարգսյան
-
16:57
Բայդենը խոստացել է, բարեփոխումներ է նախապատրաստել Մեքսիկայից այցելուներին քաղաքացիության տրամադրման մասով
-
18:06
Սպառողական գների ինդեքսն այս տարվա առաջին եռամսյակում կազմել է 7,8 %
-
18:20
Արցախի ԱԳ նախարար Դավիթ Բաբայանը հանդիպել է ԱԺ խմբակցությունների ղեկավարների հետ
-
00:39
Պուտինն ասել է, որ Ռուսաստանը չի հրաժարվում Ուկրաինայի հետ բանակցություններից
Խոնավություն՝ 21%
Քամի՝ 1,54 կմ/ժ