«Բրանսոն» օպերացիա. թուրք-ամերիկյան հարաբերությունների զարգացման հեռանկարները

Ամերիկացի պաստոր Էնդրյու Բրանսոնի ազատ արձակումը թուրքական բանտից թուրք-ամերիկյան հարաբերություններում առաջընթացի հնարավորություն է ստեղծում: Թուրքական իշխանությունների կողմից ամերիկացի հոգևորականի ձերբակալությունը գրեթե մեկ տարի շարունակ համարվում էր երկկողմ հարաբերությունների ամենախնդրահարույց հարցը` հետին պլան մղելով, այդ թվում նաև, կողմերի միջև առկա աշխարհաքաղաքական տարաձայնությունները:
Սա միանգամայն հասկանալի է` հաշվի առնելով, որ ամերիկյան գործող հանրապետական վարչակազմի հիմնական հենարանն ավետարանչականներն են, և Թրամփի վարչակազմի վրա Բրանսոնի հարցում լոբբիստական զգալի ճնշում էր գործադրվում, ինչով էլ բացատրվում են Վաշինգտոնի կտրուկ քայլերը` պատժամիջոցների սահմանում թուրք պաշտոնյաների նկատմամբ, անգամ դիվանագիտական հարաբերությունները խզելու մտադրություն:
Նշենք, որ Բրանսոնի ազատ արձակումը և´ ԱՄՆ-ի, և´ Թուրքիայի համար ավելի շատ ներքաղաքական, քան երկկողմ հարաբերությունների խնդիրներ էր կարգավորում: Այսպես, Թրամփի համար այս փուլում Բրանսոնի ազատ արձակմանը հասնելը կարևոր էր, քանի որ նոյեմբերին կայանալու են Կոնգրեսի ընտրություններ և առանց ավետարանչականների աջակցության, դեմոկրատների հաղթանակը կարելի էր համարել երաշխավորված: Իսկ Թուրքիայի դեպքում Բրանսոնի գործում ԱՄՆ կիրառած պատժամիջոցները հանգեցրել էին թուրքական լիրայի էական արժեզրկմանը` խորացնելով երկրում առկա տնտեսական ճգնաժամը: Նման իրավիճակի պահպանումը կարող էր սոցիալ-տնտեսական հուզումներ առաջացնել երկրում:
Սակայն, ինչպես նշեցինք, Բրանսոնի գործը թուրք-ամերիկյան հարաբերությունների միակ տարաձայնությունը չէ: Այսպես, թուրք-ամերիկյան հարաբերություններում լարվածության աղբյուրներ են շարունակում մնալ Սիրիայի քրդերին Վաշինգտոնի ցուցաբերած աջակցությունը, Թուրքիայի կողմից ռուսական C-400 զենիթա-հրթիռային համակարգերի ձեռքբերումը, Թուրքիայում հեղաշրջման փորձի մեջ մեղադրվող ընդդիմադիր իսլամիստ քարոզիչ Ֆեթուլլահ Գյուլենի արտահանձնումը և այլն:
Այժմ, երբ Բրանսոնի գործն արդեն կարգավորված է, վերոնշյալ հարցերի շուրջ կողմերի միջև երկխոսությունը հնարավոր է դառնում: Այսպես, Թուրքիայի համար ամերիկյան աջակցությունը քրդերին այլևս այդքան ցավոտ չի ընկալվում. նախ` Սիրիայում «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորման պարտությունից հետո քրդերի նշանակությունը ամերիկացիների համար զգալի նվազել է, երկրորդ` Թուրքիան հաջող ռազմական գործողությունների և դիվանագիտական քայլերի արդյունքում վերահսկողություն է սահմանել Սիրիայի հյուսիսային շրջանների զգալի մասի նկատմամբ, և վերջապես` չպետք է մոռանալ, որ Սիրիական հակամարտության կարգավորման հարցում Անկարայի մոտեցումը միանգամայն տարբերվում է Սիրիայում իր հիմնական դաշնակիցներ Ռուսաստանի և Իրանի մոտեցումից, ուստի Անկարան հետաքրքրված է Սիրիայում ամերիկյան դիրքերի պահպանմամբ:
Ռուսական C-400 համակարգերի հարցում էլ երկխոսության որոշակի նախադրյալներ կան: էրդողանը չի պատրատվում հրաժարվել Ռուսաստանի հետ այս գործարքից, և դա հստակ գիտակցում են նաև ԱՄՆ-ում: Թրամփի վարչակազմն այս հարցում, կարծես թե, ավելի շատ հակված է, ի նկատի ունենալով այս գործարքը, պահպանել Թուրքիայի հետ ռազմական խորը համագործակցությունը և այդպիսով Թուրքիային հետ վերադարձնել իր ուղեծիր: Թերևս այս մասին է խոսում Թրամփի վարչակազմի շահագրգռվածությունը` վերականգնելու Թուրքիային նոր սերնդի F-35 կործանիչների մատակարարման գործարքը:
Ինչ վերաբերում է Ֆեթուլլահ Գյուլենին արտահանձնելուն, ապա պետք է նկատել, որ ԱՄՆ-ը միայն շատ մեծ գնի դիմաց կարող է գնալ այդ քայլին, քանի որ Գյուլենը Թուրքիայում իր ազդեցության էական գործոն է: Միևնույն ժամանակ Գյուլենին ստանալու հարցն էրդողանի համար իր միանձնյա իշխանությունն օրինականացնելուց հետո այլևս նույն նշանակությունը չունի: Ուստի, այս խնդիրը ևս կմնա երկկողմ հարաբերությունների օրակարգում, սակայն դրանց զարգացման համար էական խոչընդոտ չի հանդիսանա:
Այսպիսով, Բրանսոնի գործում ազատվելով լոբբիստական ճնշումից` Թրամփը հնարավորություն է ստանում անել այն, ինչ նախատեսել էր մերձավորորևելյան իր առաջին շրջագայության ժամանակ` ազատվել Օբամայից ստացած «ծանր ժառանգությունից»: Եվ թերևս Բրանսոնի գործում լոբբիստական ճնշումն էր, որ թույլ չէր տալիս Թրամփի վարչակազմին քայլեր ձեռնարկել այդ ուղղությամբ, ինչպես դա տեղի ունեցավ Սաուդյան Արաբիայի և Իսրայելի դեպքում: Ի դեպ, Բրանսոնի գործում առաջընթացի ֆոնին Թուրքիան և ԱՄՆ-ն արդեն ունեն բավականին հաջող համագործակցության օրինակ` ի դեմս սաուդցի ընդդիմադիր լրագրող Ջամալ Խաշկաջի անհետացման հետաքննության:
-
00:05
Ստեղծվել է թյուրքական պետությունների օմբուդսմենների միություն
-
23:52
ՀՀ ՊՆ-ն հաստատեց, որ մեկ տարի առաջ ադրբեջանական ԶՈւ-ն առաջ է եկել Վարդասարի հատվածում (Sputnik Արմենիա)
-
22:56
Էրդողանը հայտնել է, որ Հունաստանի վարչապետն իր համար այլևս գոյություն չունի
-
21:58
Ադրբեջանի նախագահը ստեղծել է Հայաստանի հետ սահմանազատման պետական հանձնաժողով
-
21:44
Դիմադրության շարժման հայտարարությունը բրյուսելյան բանակցությունների վերաբերյալ
-
21:13
ՀՀ անվտանգության խորհրդի քարտուղարն անդրադարձել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հաղորդակցության ուղիների բացման խնդիրներին
-
19:41
Հայտնի է սահմանազատման հարցերով հանձնաժողովի կազմը
-
18:58
Կրեմլը մեկնաբանել է Բորելի հայտարարությունները՝ ԵՄ զինված ուժերի ստեղծման անհրաժեշտության մասին
-
18:12
Ադրբեջանի կազմում որևէ կարգավիճակ անընդունելի է․ Արցախի նախագահի խոսնակ
-
18:01
Ուզբեկստանում ոստիկանները ղազախստանցի զբոսաշրջիկներին էլեկտրաշոկի են ենթարկել
-
17:33
Արարատ Միրզոյանը հեռախոսազրույց է ունեցել ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի հետ
-
17:30
Կհանդիպենք մայիսի 24-ին՝ ժամը 08:00-ին. Իշխան Սաղաթելյան
-
17:16
ԵԱՀԿ-ում Լեհաստանի նախագահությունը ողջունում է Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև հանդիպումը
-
17:08
Ձեր ուժը ձեր գրչի զորությունն է. Արթուր Թովմասյանը շնորհավորել է լրագրողի մասնագիտական օրվա կապակցությամբ
-
16:51
ՀՀ ԱԺ պատգամավոր Անուշ Բեղլոյանը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել
-
16:40
Թեհրանում սպանել են Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի սպայի
-
16:06
Հայաստանում քաղաքական իրավիճակը կայուն է. ՔՊ-ական պատգամավոր
-
15:38
Բանակցությունների հերթական ռաունդը. Ի՞նչ տվեց բրյուսելյան հանդիպումը
-
15:07
Մհեր Գրիգորյանն ընդունել է ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ Անջեյ Կասպրշիկին
-
15:00
Օդի ջերմաստիճանը կնվազի 7-10 աստիճանով. առաջիկա 5 օրվա եղանակի կանխատեսում
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
-
20:35
«Դիմադրություն» շարժման հանրահավաքը Ֆրանսիայի հրապարակում (ուղիղ)
-
19:06
Փաշինյանը Զարեհ Սինանյանին գործուղում է Լիբանան, Սիրիա և Իրան
-
08:54
Կրկնազատիկ (Նոր կիրակի)
-
09:04
Բաքուն պետք է կոնկրետացնի՝ որ տարածքներն է տեսնում Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մեջ․ Արմեն Գրիգորյանը՝ Հաջիևին
-
16:57
Բայդենը խոստացել է, բարեփոխումներ է նախապատրաստել Մեքսիկայից այցելուներին քաղաքացիության տրամադրման մասով
-
11:20
Ցեղասպանության 107-րդ տարելից. աշխարհի արձագանքն ու Թուրքիայի ժխտողականությունը
-
18:23
Լևոն Արոնյանը վստահեցրել է, որ Հայաստանում իրավիճակի փոփոխման պարագայում, վերադառնալու է մեր կազմ․ Սերժ Սարգսյան
-
18:06
Սպառողական գների ինդեքսն այս տարվա առաջին եռամսյակում կազմել է 7,8 %
-
18:20
Արցախի ԱԳ նախարար Դավիթ Բաբայանը հանդիպել է ԱԺ խմբակցությունների ղեկավարների հետ
-
00:39
Պուտինն ասել է, որ Ռուսաստանը չի հրաժարվում Ուկրաինայի հետ բանակցություններից
Խոնավություն՝ 58%
Քամի՝ 2,57 կմ/ժ