Թուրքիան սիրախաղ է սկսել ԱՄՆ-ի հետ. արտաքին քաղաքականության իրակա՞ն փոփոխություն, թե՞ իմիտացիա

• 15.02.2021, 16:14
• Հասմիկ Վարդանյան
•  Եվրոպա,  Ամերիկա,  Տարածաշրջան,  «Հայացք» վերլուծական կենտրոն,  Աշխարհ,  Հայաստան,  Վերլուծություն

vestikavkaza.ru

Անկարան չի պատրաստվում հրաժարվել ռուսական С-400 զենիթահրթիռային համակարգերի գործարքից, սակայն պատրաստ է վերջինիս վերաբերյալ երկխոսության և որոշակի փոխզիջումների: Օրերս Թուրքիայի պաշտպանության նախարար  Հուլուսի Ակարը հայտարարել է, որ Թուրքիան կարող է ձեռնպահ մնալ համակարգերի ամբողջական տեղակայումից:

Վերջին տարիներին ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցների միջև բավական լուրջ խնդիրներ են կուտակվել՝ կապված Թուրքիայի կողմից ռուսական С-400 զենիթահրթիռային համակարգերի ձեռքբերման, Թուրքիայի պետական Halkbank-ի նկատմամբ պատժամիջոցների հնարավորության, Սիրիայում, Լիբիայում և Արևելյան Միջերկրականում Անկարայի քաղաքականության, Ֆեթուլլահ Գյուլենին արտահանձնելու թուրքական պահանջի չկատարման, Սիրիայի քրդերին ԱՄՆ կողմից ցուցաբերվող օգնության հետ:

Սակայն Անկարայի և Վաշինգտոնի կողմից հնչող հայտարարություններից կարելի է եզրակացնել, որ այս պահին կողմերի միջև ամենակնճռոտ և երկկողմ հարաբերությունների հետագա ընթացքի համար որոշիչ խնդիրը  կապված է Թուրքիայի կողմից ռուսական հակաօդային պաշտպանության համակարգերի  ձեռքբերման հետ:

Ռուս-թուրքական այս գործարքը բավականին սուր ընկալվեց Վաշինգտոնի կողմից, որը նախ Թուրքիային բացառեց F-35 կործանիչների ծրագրից, այնուհետև 2020 թվականի վերջին պատժամիջոցներ սահմանեց վերջինիս նկատմամբ: Պատժամիջոցների տակ հայտնվեց, մասնավորապես, Թուրքիայի պաշտպանական արդյունաբերության վարչությունը և 4 թուրք պաշտոնյա:

Պատժամիջոցները բավական լուրջ խնդիր են Թուրքիայի տնտեսության համար, որն առանց այդ էլ վերջին տարիներին ծանր ժամանակներ է ապրում: Տնտեսական բավականին վտանգավոր դրությունը թուրքական իշխանություններից պահանջում է լուրջ քայլեր ձեռնարկել տնտեսական գլխավոր գործընկերների հետ հարաբերությունները բարելավելու ուղղությամբ, ուստի Անկարան փորձելու է ամեն կերպ հասնել նրան, որ Վաշիգտոնը վերանայի սահմանված պատժամիջոցները կամ գոնե նոր պատժամիջոցներ չսահմանի: Թուրքիայի համար այս պահին բավականին կարևոր է նաև կանխելը Սիրիայի քրդերի հետ ԱՄՆ-ի համագործակցության հնարավոր խորացումը: Հիշեցնենք, որ Բայդենն այս ուղղությամբ արդեն հասցրել է կոնկրետ քայլեր ձեռնարկել:

Նշենք, որ Միացյալ Նահանգները դեռևս բավականին սառը վերաբերմունք է ցուցաբերում Անկարայի կողմից արվող ժեստերին: Բայդենն արդեն հասցրել է առաջին շփումներն ունենալ իր արտասահմանյան գործընկերների հետ, և այդ ցանկում չկա ԱՄՆ ռազմավարական գործընկեր հանդիսացող Թուրքիայի նախագահը: Միևնույն ժամանակ, ԱՄՆ գործադիր և օրենսդիր իշխանության ներկայացուցիչները շարունակում են պահանջել ավելի մեծ ճնշում գործադրել Թուրքիայի վրա՝ ընդլայնելով պատժամիջոցների ցանկը:

Ըստ էության, ինչպես Թրամփի վարչակազմը, Բայդենի վարչակազմը ևս հետաքրքրված չի լինելու Թուրքիայի հետ հարաբերությունները վերջնականապես փչացնելու հեռանկարով՝ հաշվի առնելով իր տարածաշրջանային շահերը:

Ուստի ակնկալվում է, որ Վաշինգտոնն առաջիկայում Թուրքիայի հետ հարաբերությունները բարելավվելու ուղղությամբ քայլեր կձեռնարկի, սակայն դեռ վաղ է կանխատեսել թուրք-ամերիկյան քաղաքական առևտրի արդյունքները:

Նկատենք, որ Թուրքիայի գործող իշխանությունն այսօր պատրաստ չէ հրաժարվել իր աշխարհաքաղաքական հավակնություններից, քաղաքական առևտրի արդյունքից ավելի շատ կախված է լինելու ոչ թե ինչ հավակնություններ ունի Թուրքիան, այլ այդ հավակնություններն ինչպես և ում միջոցով է կյանքի կոչելու:

Թուրքիայի այս մոտեցումը հստակ արտահայտվում է նաև Հայաստանի նկատմամբ քաղաքականությամբ: Անկարան ագրեսորի իր պիտակից ազատվելու համար սկսել է խոսել  Հայաստանի հետ հարաբերությունները կարգավորելու մասին՝ զուգահեռաբար Հայաստանի սահմանի մոտ Ադրբեջանի հետ համատեղ զորավարժություններ իրականցնելով:

Թուրքիայի այս ձեռագրի փոփոխությունը և դրա հետ կապված հնարավոր զարգացումները պետք է լավ հաշվարկված լինեն Հայաստանի կողմից, քանի որ դրանք ուղղակի ազդեցություն են ունենալու այդ թվում նաև մեր տարածաշրջանում հնարավոր զարգացումների վրա: