Ղազախական ճգնաժամ. հավանական հետևանքներն ու Հայաստանի հնարավոր անելիքները

Կասկած չկա, որ ղազախական ճգնաժամն իր ազդեցությունն է ունենալու տնտեսական կյանքի վրա: Ղազախստանում տարբեր ընկերակցությունների կողմից արդեն իսկ գնահատականներ են հնչում ղազախական տնտեսության կրած վնասների վերաբերյալ: Բնականաբար, այդ հաշվարկներն առաջնային են՝ կապված զանգվածային բախումների արդյունքում նյութական վնասների հետ, լոգիսիտիկ խափանումների և այն: Նախնական գնահատականներով այդ վնասները գերազանցում են 200 մլն դոլարը:
Հասկանալի է, որ ցուցանիշը խիստ սկզբնական է: Բնականաբար ղազախական տնտեսության համար տնտեսական շոկը երկար կտևի: Ե՛վ ներքին տնտեսական, և՛ արտաքին հարաբերությունների տեսանկյունից միջինաժամկետ և երկարաժամկետ խնդիրները կլինեն գերակշռող՝ այդ թվում եղած գործընկերային կապերի վերանայման, ներդրումների հավանական կրճատման, տնտեսության տեմպի անկման, ճգնաժամային կառավարման հետ կապված, և այլն:
Միևնույն ժամանակ, հասկանալի է, որ ԵԱՏՄ՝ մեծությամբ երկրորդ տնտեսությունը, կրելու է այսօրվա անկայունության հետևանքները: Դա կարտացոլվի Ղազախստանի հետ մատակարարումների խափանումների տեսքով, ինչը միանշանակ չէ, որ իրավիճակի հանդարտացումից անմիջապես հետո կվերականգնվի, կամ կվերականգնվի ամբողջությամբ: Անշուշտ խնդիրների տիրույթում կլինեն ԵԱՏՄ ներսում գործընկերային հարաբերությունները՝ կապված ղազախական բիզնեսի հետ: Բայց այս ամենն առավելապես կարճաժամկետ և միջնաժամկետ բնույթի խնդիրներ են, որոնք իհարկե համախառն վիճակագրության վրա կթողնեն բացասական հետևանքներ, բայց համակարգային խնդիրների չեն հանգեցնի:
Առավել անհանգստացնող ուղղությունը մակրոտնտեսությունն է: Այստեղ առաջին տարրերն արդեն իսկ նկատվում են: Մասնավորապես՝ ԵԱՏՄ լոկոմոտիվ տնտեսության արժույթի դիրքերի թուլացումն իր բոլոր հետևանքներով: Ռուսական ռուբլին արդեն իսկ որոշակիորեն արժեզրկվել է դոլարի և եվրոյի նկատմամբ: Եվ սա այն դեպքում, երբ էներգակիրների համաշխարհային գները դեռ շարունակում են բարձր լինել, ինչը դրականորեն է անդրադառնում ռուսական ռուբլու վրա: Ամենայն հավանականությամբ, ռուսական ռուբլու անկայունությունը կլինի ԵԱՏՄ առաջիկա խնդիրներից մեկը: Ի դեպ, ռուբլու հավանական անկայունությունն առաձին ուսումնասիրության առարկա է Հայաստանի համար, բոլոր գնահատելի հետևանքներով:
Միևնույն ժամանակ, ղազախական բիզնեսը պարբերաբար դժգոհել է սեփական արտադրության մրցունակությանը հասցվող հարվածից ամեն անգամ, երբ ռուբլին անկում է ապրել: Այսինքն այս պարագայում, այդ խնդիրը ևս կարող է պահպանվել:
Միևնույն ժամանակ, միությունում ընդհանուր հավասարակշռության պահպանման նպատակով հնարավոր է՝ արագացվեն ինտեգրացիոն պրոցեսները: Այդ թվում, օրինակ, միասնական շուկաների հետ կապված զարգացումները, կապիտալի ու աշխատաշուկայի ազատականացման ամբողջական պրոցեսը և այլն:
ԵԱՏՄ տնտեսության հետ կապված, պետք է հաշվի առնել նաև արտաքին հատվածի հետ հարաբերությունների ներկայիս իրավիճակն ու դրանց դինամիկայում հավանական փոփոխությունները: Մասնավորապես, Իրանի հետ ազատ համաձայնագրի բանակցությունները, Չինաստանի հետ տնտեսական համագործակցության հավանական ձևաչափերին առնչվող գործընթացները, Տաջիկստանի, Ուզբեկստանի հետ ինտեգրացիոն գործընթացները, ինչպես նաև Թուրքմենստանի, որը ԵԱՏՄ ասոցացված անդամ է: Պատահական չէ, որ Ղրղզստանի նախագահ Ժապարովը հանդես եկավ ԱՊՀ-ի և ԵԱՏՄ-ի միջև արդյունաբերական փոխգործակցության խորացման առաջարկով:
Ընդհանուր առմամբ, սրանք հավանական պրոցեսներ են, որոնք կարող են արագանալ կամ մեկնարկել ղազախական ճգնաժամի արդյունքում: Հետևանքների առավել օբյեկտիվ գնահատականի համար, անշուշտ, իրավիճակի ամբողջական հանգուցալուծմանն ու ելքերին պետք է սպասել, քանի որ անկախ ամեն ինչից, Ղազախստանում տեղի ունեցող գործընթացները հասկանալի չեն ամբողջ խորությամբ: Բայց այնուամենայնիվ, արդեն իսկ նկատելի է առնվազն մի քանի ուղղություն, որոնք Հայաստանի համար հնարավորությունների և աշխատանքի դաշտ են ստեղծում:
Որպես օրինակ, Հայաստանը կարող է ակտիվացնել ԵԱՏՄ-երրորդ երկիր բանակցությունների իր ուրույն դերակատարությունը, որը սկսած 2015-16թթ.-ից հաջողությամբ իրացրել է: Սա՝ քաղաքական կամքի առկայության, հետևողական ու կոկիկ աշխատանքի ունակության պարտադիր պայմանով:
Մյուս կողմից, ինտեգրացիոն գործընթացների հավանական արագացումը Հայաստանի տնտեսության համար հավանական արտաքին հարաբերությունների նոր հարթակ է:
Մի քանի ուղղություններով ևս, օրինակելի պարագայում, Հայաստանը պետք է անհապաղ աշխատանք սկսի:
Խոսքն, առաջին հերթին, Իրանի հետ ակտիվ երկխոսության մեկնարկն է: Դա վերաբերում է հայ-իրանական երկկողմ ծրագրերի ամբողջական իրականացմանը. Մեղրու ազատ տնտեսական գոտու գործարկում, Հայաստան-Իրան էլեկտրահաղորդման գծի կառուցում, առևտրատնտեսական, ներդրումային համագործակցություն:
Շատ կարևոր է ի վերջո գործուն քայլեր ձեռնարկել Իրանի նախաձեռնության ուղղությամբ՝ կապված Հայաստանով Պարսից ծոցը Սև ծովին միացնող տարանցիկ միջանցքի հետ: Հիշեցնենք, որ այս նախաձեռնության վերաբերյալ բարեկամ Իրանը ոչ մեկ անգամ է «հիշեցրել» Հայաստանի իշխանություններին: Այս ուղղությամբ հայկական կողմից իրականացվող գործընթացների վերաբերյալ, եթե այդպիսիք կան, չունենք ամբողջական ինֆորմացիա: Փոխարենը տարածաշրջանային գործընթացներն իրավունք են տալիս մտահոգվելու, որ Հայաստանն այս տեմպերով կարող է դուրս մնալ մեզ համար կենսական նշանակության ծրագրերից: Ինչևիցէ այդ ուղղութամբ օր առաջ աշխատանք սկսելու անհրաժեշտությունն առայժմ չի նվազում:
Եվ իհարկե շատ կարևոր է հատկապես այս զարգացումների ֆոնին Հայաստանի ակտիվ երկխոսությունը Չինաստանի հետ:
Այս գործընթացները պետք է ակտիվանան ԵԱՏՄ-ում հավանական զարգացումներին զուգահեռ, և լինեն ԵԱՏՄ և մյուս գործընկերների համար ընկալելի:
-
13:00
Լիտվայի նախագահն անհամբերությամբ սպասում է Ադրբեջանի հետ համագործակցության ընդլայնմանը
-
12:51
Ոստիկանի կողմից բերման ենթարկվող քաղաքացու գլխին բռունցքով հարվածելու դեպքով քրգործ է հարուցվել
-
12:48
Անհնազանդության ակցիաների պատճառով կաթվածահար է եղել Երևանի մետրոպոլիտենի երթևեկությունը
-
12:24
Եռաբլուր զինվորական պանթեոնում հայտնաբերվել է նռնակ
-
12:15
Չավուշօղլուն հայտնել է Թուրքիայի, Ռուսաստանի, Ուկրաինայի և ՄԱԿ-ի պատվիրակությունների հանդիպման մասին
-
11:58
Տաջիկստանում սկսել են իրանական ԱԹՍ-ներ արտադրել
-
11:34
Ֆրանսիայի Մոնպելիեի քաղաքապետարանին հարող ընդարձակ զբոսայգին անվանակոչվել է Հայաստանի անունով
-
11:16
Երևանի տարբեր հատվածներից ոստիկանության բաժիններ է բերման ենթարկվել 277 քաղաքացի
-
11:13
Կգումարվի Ազգային ժողովի արտահերթ նիստ
-
11:01
Նախատեսվում է «ուղիղ կապ» Վլադիմիր Պուտինի հետ. Պեսկով
-
10:50
ՀՀ զինված ուժերը ադրբեջանական դիրքերին չեն կրակել. ՀՀ ՊՆ
-
10:40
Անընդունելի է ակցիայի իրականացման վայրից կամ դրան հարող տարածքից անձանց ազատությունը սահմանափակելու գործելաոճը. ՄԻՊ
-
10:05
Էստոնիայի նախագահն ասել է, որ Ռուսաստանը չի կարող լիովին մեկուսացված լինել աշխարհից
-
09:15
«Դիմադրության» շարժման անհնազանդության ակցիաները Երևանում (ուղիղ)
-
20:56
Եթե դեռ չեք մոռացել մեկ ուրիշի վշտին ցավակից լինելու մասին
-
20:39
Ականի պայթյունի հետևանքով վիրավորում է ստացել պայմանագրային զինծառայող. ՊՆ
-
19:52
Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնում սկսվեց Գերագույն հոգևոր խորհրդի ժողովը
-
19:47
Վահագն Խաչատուրյանը պետական պարգև է հանձնել Հայաստանում Սուրբ Աթոռի առաքելական նվիրակ Ժոզե Ավելինու Բետանկուրին
-
19:42
Արցախի ԱԺ հանձնաժողովը լրամշակման նպատակով հետ է վերադարձրել «Պետական սահմանի մասին» օրենքի նախագիծը
-
18:00
Ֆինլանդիայի և Շվեդիայի անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին «բացում» է Ռուսաստանի ձեռքերը. Զախարովա
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
-
20:35
«Դիմադրություն» շարժման հանրահավաքը Ֆրանսիայի հրապարակում (ուղիղ)
-
11:41
Պուտին-Փաշինյան հանդիպում. ի՞նչ ուշագրավ արձանագրումներ ունենք (տեսանյութ)
-
19:06
Փաշինյանը Զարեհ Սինանյանին գործուղում է Լիբանան, Սիրիա և Իրան
-
08:54
Կրկնազատիկ (Նոր կիրակի)
-
09:04
Բաքուն պետք է կոնկրետացնի՝ որ տարածքներն է տեսնում Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մեջ․ Արմեն Գրիգորյանը՝ Հաջիևին
-
11:20
Ցեղասպանության 107-րդ տարելից. աշխարհի արձագանքն ու Թուրքիայի ժխտողականությունը
-
18:23
Լևոն Արոնյանը վստահեցրել է, որ Հայաստանում իրավիճակի փոփոխման պարագայում, վերադառնալու է մեր կազմ․ Սերժ Սարգսյան
-
18:20
Արցախի ԱԳ նախարար Դավիթ Բաբայանը հանդիպել է ԱԺ խմբակցությունների ղեկավարների հետ
-
18:06
Սպառողական գների ինդեքսն այս տարվա առաջին եռամսյակում կազմել է 7,8 %
-
00:39
Պուտինն ասել է, որ Ռուսաստանը չի հրաժարվում Ուկրաինայի հետ բանակցություններից
Խոնավություն՝ 35%
Քամի՝ 3,09 կմ/ժ