Փորձաշրջան՝ թուրք-ամերիկյան հարաբերություններում

Թուրք-ամերիկյան հարաբերություններում լարվածությունը աստիճանաբար մեծանում է: Վերջին շրջանում լարվածության ալիքը բարձրացավ երկու հիմնական դեպքի առնչությամբ՝ Թուրքիայում կալանավորված ամերիկացի հոգևորական Էնդրյու Բրանսոնին ազատ արձակելու ամերիկյան կողմի միջնորդության ու Թուրքիայի կողմից դրա մերժման և ամերիկյան F-35 կործանիչները Թուրքիային վաճառելուց հրաժարվելու ԱՄՆ որոշման:
Առաջինի պարագայում Անկարան կտրականապես հրաժարվեց ազատ արձակել 2016-ին Թուրքիայում հեղաշրջման փորձի մասնակիցների ու քուրդ զինյալների հետ կապեր ունենալու մեղադրանքով կալանավորված ամերիկացի հոգևորականին: Դրան հետևեցին ամերիկյան պատժամիջոցները, որոնք դեռևս սահմանափակվում են թուրք երկու նախարարների ամերիկյան հաշիվներն ու ակտիվները սառեցնելով: Այս խնդրի շուրջ ավելի վաղ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հնչեցրել էր թուրքական կողմի առաջարկը, այն է՝ փոխանակել Բրանսոնին ԱՄՆ-ում գտնվող Ֆեթթուլլահ Գյուլենի հետ, ում Թուրքիան մեղադրում է 2016-ի հեղաշրջման փորձը կազմակերպելու մեջ: Ի դեպ, Գյուլենի գործոնը մեծ նշանակություն ունի թուրք-ամերիկյան հարաբերությունների վատթարացման մեջ, քանի որ հեղաշրջման փորձի տապալումից հետո Թուրքիան բազմիցս դիմել է ԱՄՆ-ին՝ պահանջելով իրեն հանձնել ընդդիմադիր իսլամիստ քարոզչին, ում մեջ Էրդողանը միշտ հիմնական մրցակից է տեսել:
Ինչ վերաբերում է ամերիկյան կործանիչների վաճառքին, ապա այս հարցում խնդիրներ առաջ եկան այն բանից հետո, երբ 2017-ին Թուրքիան Ռուսաստանի հետ կնքեց պայմանագիր՝ C-400 զենիթա-հրթիռային համակարգերի մատակարարման շուրջ, ինչն առաջ բերեց ամերիկյան կողմի ակնհայտ դժգոհությունը: Դրանից հետո Սենատում սկսեց քննարկվել F-35 կործանիչները Թուրքիային վաճառելու նպատակահարմարությունը, ինչը սակայն հետ չպահեց թուրքական կողմին ռուսական հրթիռային համակարգերը ձեռք բերելու մտքից: Արդյունքում Սենատը որոշում ընդունեց արգելել Թուրքիային կործանիչների վաճառքը այնքան ժամանակ, մինչև Պենտագոնը զեկույց կներկայացնի F-35-ի գործարքին Անկարայի մասնակցության գնահատականի վերաբերյալ, ինչպես նաև կգնահատի ռուսական հրթիռային համալիները գնելու Թուրքիայի մտադրության ռիսկերը:
Թուրքիան բավական կոշտ դիրքորոշում է որդեգրել ամերիկյան պատժամիջոցների ու կործանիչները վաճառելուց հրաժարվելու հարցերում: Նախ, թուրքական կողմը պնդում է, որ եթե ԱՄՆ-ն հրաժարվի կատարել դեռ 10 տարի առաջ կնքված երկկողմ պայմանագրային պարտավորությունները, այն է ապահովի F-35 կործանիչների մատակարարումը, ինքը կդիմի միջազգային արբիտրաժային դատարան և դատական կարգով կլուծի խնդիրը: Քաղաքական հարթության մեջ Թուրքիան սպառնում է ԱՄՆ-ին դաշնակիցների կորստով: Նախագահ Էրդողանն այս առնչությամբ բաց տեքստով ասել է, որ եթե Վաշինգտոնը չփոխի իր վերաբերմունքը, հնարավոր է կորցնի անկեղծ դաշնակցի:
Էրդողանը, ամրապնդելով դիրքերը երկրի ներսում՝ վերընտրվելուց հետո փորձում է ամրապնդել դիրքերը նաև արտաքին աշխարհում: Թուրքիան փորձում է ԱՄՆ-ին հնարավորինս թանկ վաճառել իր հետ «դաշնակից լինելը»՝ ցույց տալով, որ Վաշինգտոնը կարող է կորցնել տարածաշրջանում իր հիմնական հենարանը: Այս իրավիճակում դեռ անորոշ է, թե մինչև ուր կարող է գնալ այս առճակատումը և ով ու որ պահից կանի հետքայլը: Այն, որ երկկողմ համագործակցությունը բխում է երկու երկրների շահերից էլ, բնականաբար, շատ լավ գիտակցում են թե՛ Վաշինգտոնում, թե՛ Անկարայում:
այլ նյութեր այս թեմայով
- Թուրք ազգայնականներն առաջարկում են ՀՀ քաղաքացիներին արտաքսել երկրից Թուրքիայում 100 000 հայաստանցի անօրինական ներգաղթյալ կա, որոնց պետք է անհապաղ արտաքսել:
- ԱՄՆ պետքարտուղարը հրապարակել է բաժանված Թուրքիայի քարտեզը (ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ) Պոմպեոն քարտեզին կից գրառում է արել` շնորհակալություն հայտնելով այն երկրներին, որոնք աջակում են Վենեսուելայի...
- Թուրքիան արձագանքել է ապրիլի 24-ի վերաբերյալ Մակրոնի հայտարարությանը Մակրոնին մեղադրել է քաղաքական նպատակներով պատմական իրադարձությունները գործիք դարձնելու մեջ:
- Թուրքիայում հայկական ծագում ունեցող թեկնածուներ են փնտրվում վարկաբեկելու նպատակով Իշխող կուսակցությունը չի խնայում անգամ սեփական կուսակցության անդամներին` քրքրելով նրանց տոհմերի գրանցամատյանները:
- Ստամբուլի իշխանությունները ստիպված են եղել վերադարձնել փողոցներից մեկի հայկական անվանումը Համապատասխան ցուցանակը կփակցվի փետրվարի 5-ին: Այդ փողոցում են գտնվում Սուրբ Աստվածամոր եկեղեցին և Դադայանների...
այլ նյութեր այս թեմայով
- Պենտագոնը հայտարարել Է ԱՄՆ-ի միջուկային մարտագլխիկների արդիականացման անհրաժեշտության մասին Եկել է ժամանակը համակարգելու պաշտպանության և էներգետիկայի նախարարությունների ջանքերը:
- ԱՄՆ պետքարտուղարը հրապարակել է բաժանված Թուրքիայի քարտեզը (ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ) Պոմպեոն քարտեզին կից գրառում է արել` շնորհակալություն հայտնելով այն երկրներին, որոնք աջակում են Վենեսուելայի...
- Հիլարի Քլինթոնը քննադատել է Թրամփին Պայմանագրից դուրս գալը «մեծացնում Է անկանխատեսելիությունը» տարածաշրջանում:
- Մենք ապրում ենք երկրորդ սառը պատերազմի շրջանում. քաղաքագետ Սուրեն Սարգսյան (ԲԱՑԱՌԻԿ) Ռուսաստանը իր միջուկային զենքը կօգտագործի միայն այն դեպքում, երբ իր և իր ռազմավարական դաշնակիցների նկատմամբ միջուկային...
- Պուտինը հայտարարել է ԱՄՆ-ի հետ կնքած պայմանագրին Ռուսաստանի մասնակցության կասեցման մասին «Մեր պատասխանը հայելային կլինի: Ամերիկացի գործընկերները հայտարարել են այն մասին, որ իրենք կասեցնում են իրենց...
-
18:29
ՀՀ տարածքում կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ
-
17:33
Փարիզում ռումբի վնասազերծման աշխատանքների պատճառով 1600 մարդ է տարհանվել
-
16:40
«Համաեվրոպական տունը կապիտալ վերանորոգման կարիք ունի». Սերգեյ Լավրով
-
15:34
Հայաստանի մարզերի 24 համայնքներում այսօր ընթանում են ՏԻՄ ընտրություններ
-
14:29
Նախագահ Արմեն Սարգսյանը հանդիպել է «Ռոքֆելեր եղբայրների հիմնադրամ»-ի նախագահի հետ
-
13:10
Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների առանձին հանդիպում պլանավորված չի եղել. Զ. Մնացականյան
-
12:28
Մյունխենում հանդիպել են Զոհրաբ Մնացականյանն ու Մոհամմադ Ջավադ Զարիֆը
-
11:18
Բեռլինի միջազգային կինոփառատոնի մրցանակակիրներն արդեն հայտնի են
-
21:17
Նիկոլ Փաշինյանը մասնակցել է իր գրքի վերաբերյալ կազմակերպված քննարկմանը (ԼՈՒՍԱՆԿԱՐՆԵՐ)
-
18:27
Հանդիպել են Հայաստանի և Ռուսաստանի արտգործնախարարները
-
17:18
Ակնկալում եմ, որ ՊԵԿ-ը հանրությանը ներկայանա բոլորովին նոր կերպարով և այն չլինի ուղղակի փիառ գործիք. Նիկոլ Փաշինյան
-
16:23
Եղանակը Հայաստանում. առաջիկա 5 օրվա կանխատեսում
-
14:35
Էրդողանը չի բացառում Իդլիբում Ռուսաստանի հետ համատեղ գործողությունների իրականացումը
-
13:25
Բակո Սահակյանը փրկարար ծառայության նախկին ղեկավարին պարգևատրել է «Մեսրոպ Մաշտոց» շքանշանով
-
12:51
Պուտինն ու Լուկաշենկոն հիմա էլ հոկեյ են խաղացել
-
11:19
Նախագահ Արմեն Սարգսյանը հանդիպել է Ալբանիայի նախագահի հետ
-
10:05
ՀՀ տարածքում կան դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ
-
09:01
Երիտասարդների բարեխոս Սուրբ Սարգիս զորավարի հիշատակության օր
-
20:05
Նախագահ Արմեն Սարգսյանը մասնակցել է Մյունխենի անվտանգության համաժողովի բացման պաշտոնական արարողությանը
-
19:10
Վարչապետը և Հայաստանում Շվեյցարիայի դեսպանը քննարկել են համագործակցության զարգացման հարցեր
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
-
19:43
Առողջ ապրելակերպ, նիհարելու խորհուրդներ «ծույլերին». հարցազրույց ֆիթնես մարզչի հետ
-
18:59
Եթե Ցեղասպանությունը սուտ է, ինչո՞ւ է Էրդողանը 5 տարի շարունակ ցավակցում հայերին. Փայլան
-
20:02
Արտագնա աշխատանքի մեկնած մեր հայրենակիցների իրավունքները կլինեն առավել երաշխավորված. ՄԻՊ
-
16:16
Հայկական արտադրության ապրանքները վաճառվել են ադրբեջանական դրոշի ներքո
-
20:47
«Հայ հանճար, բրավո, Աստված իմ»․ Հայ աճպարարը հիացրել է Կիրկորովին (տեսանյութ)
-
21:03
Հաճելիորեն զարմացած եմ, որ հայերը պահպանել են հրեական և ադրբեջանական գերեզմանատները. Լապշինը` Եղեգիսում
-
21:05
«Ես հայ եմ, բայց երբեք չեմ եղել հայրենիքում». Աննա Տեր-Վարդանյան` ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի առաջին կին գերագույն գլխավոր ավագը
-
15:47
Թուրք ազգայնականներն առաջարկում են ՀՀ քաղաքացիներին արտաքսել երկրից
-
14:14
Ինձ պատվավոր հայ եմ զգում. Սերենա Ուիլյամսը սկսել է հայերեն սովորել
-
15:29
Կոնգրեսը կասեցրել է ամերիկյան զենքի վաճառքը Թուրքիային
Խոնավություն՝ 64%
Քամի՝ 7 կմ/ժ