2019թ. առաջին 1000 հարկատուները. խոշորներն ավելի են խոշորանում

• 05.11.2019, 15:05
•  Հայաստան,  Վերլուծություն

ՊԵԿ-ը օրեր առաջ հրապարակեց հունվար-սեպտեմբեր ամիսների 1000 խոշոր հարկատուների ցանկը: Հարկատուների ցանկի և, մասնավորապես, հարկահավաքի աճի մասին ֆեյսբուքյան իր էջով կիսվեց նաև վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը:
Խոշոր հարկատուների կողմից ավելի շատ հարկերի վճարման փաստն, իհարկե, դրական է բյուջետային եկամուտների տեսանկյունից: Խոշոր հարկատուների ցանկն ու նրանց կողմից վճարված հարկերը նաև պատկերն են երկում տիրող իրական բինզես վիճակի: Ուստի, մի քանի հանգամանքի առաջարկում ենք ուշադրություն դարձնել:

Ովքե՞ր են Հայաստանում ամենախոշոր հարկ վճարողները

Տարիներ ի վեր խոշոր հարկ վճարողների ցանկում, հատկապես առաջին մի քանի տասնյակում, հիմնականում ներկրմամբ զբաղվող, ծառայություններ մատուցող, այդ թվում ֆինանսական (բանկեր) ընկերություններն են: Այդ միտումը շարունակվում է:
Եթե դիտարկենք 2019 հունվար-սեպտեմբերի ամիսների ցանկը, ապա առաջին տասնյակում տեղական արտադրության, տնտեսության իրական հատվածի հետ կապ ունեցող ընկերությունները երեքն են՝ «ԳՐԱՆԴ ՏՈԲԱԿՈ»-ն, «Հայաստանի էլեկտրական ցանցերը» և «ԻՆՏԵՐՆԵՅՇՆԼ ՄԱՍԻՍ ՏԱԲԱԿ»-ը: Մնացածը կա՛մ ներկրող ու իրացնող ընկերություններն են, կա՛մ ծառայություններ մատուցող: Առաջին հիսուն խոշոր հարկատուների թվում կրկին քիչ են ստեղծվող արժեքի հետ առնչություն ունեցողները («ԳՐԱՆԴ ՔԵՆԴԻ», «ԱԼԵՔՍ ԷՆԴ ՀՈԼԴԻՆԳ», «ԵՐԵՎԱՆԻ ԿՈՆՅԱԿԻ ԳՈՐԾԱՐԱՆ»):
Պետք է նաև նշել, որ առաջին տասնյակում է «ԶԱՆԳԵԶՈՒՐԻ ՊՂՆՁԱՄՈԼԻԲԴԵՆԱՅԻՆ ԿՈՄԲԻՆԱՏ»-ը՝ հանքարդյունաբերության ոլորտի կազմակերպությունը: Խոշոր հարկատուների առաջին մի քանի տասնյակից բացակայում են գերակա ճանաչված ՏՏ ոլորտի կազմակերպությունները:

Ինչի՞ արդյունքում են աճում հարկային վճարումները

Հարկ վճարողի կողմից հարկային պարտավորությունների իրականացման ծավալների աճը կարող է լինել մի քանի հանգամանքի վկայություն, այդ թվում առավելագույնը՝ տնտեսական գործունեության ընդլայնման ու ստվերային տնտեսության կրճատման: Անխոս, մեր երկրում ստվերից դուրս բերման գործընթացը նկատելի է, որի ամենավառ վկայություններից մեկը՝ փաստացի աշխատողների թվաքականի աճն է:
Տնտեսական գործունեության ընդլայնման հետ կապված. հաշվի առնելով, որ ըստ պաշտոնական տվյալների, հարկային վճարումներն ամենաշատն ավելացել են ցանկի առաջին հորիզոնականները զբաղեցրածների մոտ, այսինքն ամենախոշորների, ստացվում է, որ կա միտում, երբ խոշորներն ավելի են խոշորանում: Իսկ դա իրական տնտեսության համար դրական ազդակի մասին չի վկայում:
Այսպես, առաջին խոշոր երեք ընկերությունների վճարած հարկերը միասին կազմել են մոտ 114 մլրդ դրամ: Նախորդ տարի նույն եռյակի վճարած հարկերը մոտ 90 մլրդ դրամ էին: Մինչդեռ ավելի ցածր հորիզոնականներում գտնվողների մոտ հարկային վճարումներն ավելացել են շատ փոքր գումարներով (խոշոր հարկատուների ցանկը տե՛ս):
Իհարկե հարկային մուտքերի աճը բյուջե դրական է, սակայն այս ցանկը խոսում է մեր տնտեսության իրական հատվածում առկա հիմնախնդիրների մասին: