Հայաստանի թվային ներուժը պետք է ցուցադրվի աշխարհին

• 10.07.2020, 19:36
• Լիլիա Ամիրխանյան
•  «Հայացք» վերլուծական կենտրոն,  Հայաստան,  Վերլուծություն

Այն, որ 2020թ.-ը տնտեսապես անբարենպաստ տարի է լինելու, հասկանալի էր դեռ տարվա սկզբից:  Չնայած հանգամանքին, որ իշխանությունն իսկզբանե լուրջ չէր վերաբերում համաշխարհային առողջապահական ճգնաժամի դեռ  այն ժամանակ մեզ շատ մոտ գտնվելու սպառնալիքին և պարբերաբար հնչեցնում էր լավատեսական կանխատեսումներ տնտեսության տարբեր ոլորտների հետ կապված, հիմա արդեն հստակ է, որ դա իրավիճակին ոչ ադեկվատ ու ոչ լուրջ վերաբերմունք ու գնահատական էր, ինչի արդյունքում գուցե նաև, այսօրվա տնտեսական միտումներն ընթանում են բավական մեծ բացասական կորով:

ՀՀ վիճակարգական կոմիտեն օրերս հրապարակեց հերթական մտահոգիչ վիճակագրությունը ՝ կապված Հայաստանում կատարված ներդրումների հետ: Այսպիսով, 2020թ. առաջին եռամսյակում Հայաստանի տնտեսության իրական հատվածում կատարված համախառն օտարերկրյա ներդրումների ծավալը կազմել է մոտ 211 մլրդ դրամ (437 մլն դոլար), որից 72 մլրդ դրամը (150 մլն դոլար) ուղղակի ներդրումներն են (ՕՈՒՆ)։ Պետք է նշել, որ սա նախորդ տարվա համադրելի ժամանակաշրջանի համեմատ պակաս է մոտ 38.6 %-ով:

Իսկզբանե նշենք, որ ներդրումների անկումն ունի օբյեկտիվ պատճառներ՝ այդ թվում կապված համավարակի արդյունքում համաշխարհային ներդրումային միջավայրում առկա անկման հետ: Ըստ ՄԱԿ-ի գնահատականների, համաշխարհային ներդրումների անկումը 2020թ.-ին կհասնի 40 տոկոսի, ընդ որում, նշվում է, որ ավելի շատ կտուժեն հարավարևմտյան Եվրոպայի, ԱՊՀ-ի երկրներն ու Վրաստանը (անկման կանխատեսումը՝ մոտ 38 տոկոս): Ներդրումների գլոբալ անկում են կանխատեսել նաև ՀԲ-ն և ԱՄՀ-ն: Ուստի Հայաստանն անմասն չէր կարող լինել այս պրոցեսներից, հատկապես, որ մեր տնտեսության համար մի շարք օբյեկտիվ ու սուբյեկտիվ պատճառներով առանց այդ էլ  բավական խոցելի ներդրումային գրավչությունը վերջին երկու-երեք տարիներին իշխանության չհաշվարկված մի շարք գործողությունների արդյունքում դարձել է է՛լ ավելի խոցելի (հիշենք մի քանիսը՝ Ամուլսարի հանքի մինչ այժմ չլուծված խնդիրը, Հավարկովկասյան երկաթուղիների թմբկահարված աղմուկը, բանկային գաղտնիքի վերացումը, ներքաղաքական չդադարող ցնցումները, առանձին մասնավոր սեփականատերերի նկատմամբ իրականացվող գործողությունները և այլ):

Բայց Վիճկոմի կողմից ներկայացված տեղեկատվությունն ուշագրավ է իր կառուցվածքով: Օտարերկրյա ներդրումների անկումը մեծապես պայմանավորված է Ռուսաստանից եկող հոսքերի կրճատմամբ: Միայն ՌԴ-ից եկող ներդրումները, որը կազմում է համախառն օտարերկրյա ներդրումների մոտ 80 տոկոսը,  առաջին եռամյսակում կրճատվել են 48 տոկոսի շրջակայքում, այն դեպքում, երբ ներդրումների հաջորդ  առաջատար երկու երկրներից՝  Գերմանիայից և Կիպրոսից եկող ներդրումները նույնիսկ  որոշակի աճ են գրանցել  (29,3 տոկոս և  3 անգամ ավել համապատասխանաբար):

Իհարկե առաձին վերլուծության առարկա է հասկանալը՝ ինչով է պայմանավորված ՌԴ-ից ներդրումների այսօրինակ կտրուկ անկումը: Մի փոքր ավելի երկար ժամանակահատվածի ու ներդրումների ոլորտային ուսումնասիրություն է պետք, որպեսզի կարողանանք գնահատել դա բացառապես տնտեսակա՞ն բնույթի խնդիր է, թե՝ ոչ միայն: Ամփոփ տվյալներ ունենալու պարագայում դրան անդրադարձ կունենանք, իսկ մինչ այդ ներդրումների անկման ֆոնին կարևորում ենք ևս մի հանգամանք:

Համաշխարհային ներդրումների օբյեկտիվ անկման համատեքստում, որից, ինչպես տեսանք,  մենք անմանս չենք,  մեկ այլ հետաքրքիր զարգացում է տեղի ունենում: Դրանից Հայաստանը կարծես թե բացառապես մեկուսացած է, մինչդեռ ոլորտը մեզ համար բավական բարձր հետաքրքրություն ունի:

Խոսքը Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի  այսպես կոչված թվային ՕՈՒՆ-երի  նոր նախաձեռնությունն է, որը միտված է օտարերկրյա ներդրողին ուղղորդել դեպի թվային տեխնոլոգիաների շուկա:

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի Հանրապետությունում Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտը վաղուց է հայտարարված՝ որպես առաջնահերթ, ավելին, տարիների աշխատանքն իր դրական արդյունքը գրանցել է և ստեղծել նախադրյալներ, և համավարակը ստեղծել է միջավայր, որպես որոշիչ սուբյեկտ, երկիրը ներկայացնելու: Այս պահին մենք չունենք որևէ երևացող գործընթաց այդ ուղղությամբ: Լինելու դեպքում, առնվազն օրենքի նախագծերի կամ քննարկումների տեսքով կտեղեկանայինք: Իսկ այս ոլորտն իր զարգացան տեմպով պահանջում է արագ արձագանք:

Գոնե այս ոլորտում կարելի է հրաժարվել տարատեսակ տարանջատումներից և գործել՝ ի շահ Հայաստանի Հանրապետության: