Դիարբեքիրի օրինակը ցույց տվեց, որ Ցեղասպանության մասին հիշողությունը շատ վառ է. Էստուքյան
Թուրքիայի Ստամբուլ քաղաքում հրատարակվող «Ակոս»
թերթի հայերեն բաժնի խմբագիր Բագրատ Էստուքյան
- Ի՞նչ նպատակով եք ժամանել Երևան:
- Երևան եմ այցելել 2 քուրդ պատմաբանների՝ Նամըք Դինչի և Այհան Իշըքի հետ, ովքեր այստեղ են ներկայացնելու իրենց գիրքը: Նամըք Դինչը և Փարիզում ապրող նրա ընկերը՝ Ադնան Չերիքը, Ցեղասպանության մասին Դիարբեքիրում հավաքագրված բանավոր պատմություններից հյուսված գիրք են խմբագրել: Դա բանավոր պատմությունների պարզ շարադրություն չէ, այլ քաղվածքներ է այդ բանավոր պատմություններից: Գրքի խորագիրն է «Հարյուրամյա ախը»: Գրքում ներկայացված է, թե ինչ է պատահել Դիարբեքիրում 1915 թվականին: Ցեղասպանության մասին Դիարբեքիրի քրդերի հիշողությունները դարձել են այս գրքի նյութը:
Նրանք Դիարբեքիրում խոսել են 70 քրդերի հետ և զարմանքով արձանագրել, որ Դիարբեքիրում 1915 թվականի մասին հիշողությունները շատ թարմ են՝ չնայած Ցեղասպանությունն ուրանալու, ժխտելու` Թուրքիայի պետական քաղաքականությանը: Դիարբեքիրի օրինակը ցույց տվեց, որ Ցեղասպանության մասին հիշողությունը շատ վառ է, դեպքերը մանրամասնությամբ հիշվում են, զրույցների ընթացքում մարդիկ անուններ են նշում և այլն: Հիմա նրանք Երևանում են՝ ներկայացնելու գիրքը:
Բացի այդ՝ նրանք մտադիր են նմանօրինակ աշխատանք կատարել Վանի մասշտաբով: Նրանք ուզում են այժմ Վանում բնակվող քրդերին հարցնել 1915 թվականի մասին, ապա Հայաստանում ապրող վանեցիներին հարցնել իրենց հիշողությունների մասին: Եվ այժմ քուրդ պատմաբանները ցանկանում են Հայաստանում գործընկերներ գտնել:
- Քաղաքական մակարդակում ի՞նչ դիրքորոշում ունեն քրդերը Հայոց ցեղասպանության հարցում:
- Քրդերը միայն մեկ կուսակցություն չունեն, դրանք մի քանիսն են: Քրդական իշխող քաղաքական միտքը շատ բարյացակամ է հայերի նկատմամբ, քանի որ լեցուն է հայերի նկատմամբ մեղանչման, զղջման զգացումներով: Նրանք գիտակցում են իրենց նախնիների ունեցած դերակատությունը Հայոց ցեղասպանության մեջ, հետևաբար նրանք շատ բարյացակամ են վերաբերվում հայերին:
Սական կան նաև քրդեր, ովքեր չեն զգում այդ զղջումը և կիսում են թուրքական պետական գաղափարախոսությունը:
- Ինչպիսի՞ն են տրամադրությունները Թուրքիայում Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակի նախօրեին: Արդյո՞ք կարող ենք ասել, որ թուրք հասարակության շրջանում ակտիվացել են քննարկումները Ցեղասպանության շուրջ:
- Ո՛չ, չենք կարող: Դա կարող ենք ասել միայն մտավորական որոշ զանգվածի համար: Ցեղասպանությունն ընդունող, խոստովանող, մեղանչող և ներողություն խնդրող զանգված կա, սակայն սա չի վերաբերում բոլոր թուրքերին:
Շատ կարևոր է, թե ինչպես են թուրքերին ներկայացվում Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակին նվիրված միջոցառումները, քանի որ պետության դիրքորոշումը հստակ է և հայտնի բոլորիս: Հետևաբար շատերի համար այդ դիրքորոշումը գոհացուցիչ է, և նրանք հետևում են այդ դիրքորոշմանը: Մենք կարծում ենք, որ այս տարի ապրիլի 24-ին Հայոց ցեղասպանության զոհերի ոգեկոչման միջոցառումներն ավելի զանգվածային պետք է լինեն, ավելի մեծ թվով մարդիկ պետք է մասնակցեն: Թուրքիայի մարդու իրավունքների միությունը թուրքական 28 քաղաքներում միջոցառումներ է կազմակերպել, որոնցից երկուսում, հանրահավաքից բացի, նաև երթ է անցկացվելու: Ես կարծում եմ, որ այս բոլոր միջոցառումները որոշ հետաքրքրություն պետք է առաջացնեն, քանի որ դրանք բնականաբար պետք է լուսաբանվեն տեղական ԶԼՄ-ների կողմից:
Նախկինում «ցեղասպանություն» բառը գործածելն անգամ հանցանք էր համարվում, այսօր արդեն անցել ենք այդ սահմանը, մարդիկ ավելի համարձակ են խոսում, գրում և ավելի համարձակ են բանավեճի գնում: Թուրքիայում այս թեմայի բացահայտ և համարձակ շոշափումը կարևոր առաջխաղացում է մեզ համար:
Մյուս կողմից, սակայն, պետությունը շարունակում է իր ժխտողական քաղաքականությունը:
- Որոշ մասնագետներ կարծում են, որ իշխող Արդարություն և զարգացում կուսակցությունը Հայաստանի համար ավելի նախընտրելի է, քան նույն ազգայնականները: Որքանո՞վ է իրական այս տեսակետը:
- Սա որոշ չափով իրական տեսակետ է, որոշ չափով էլ՝ ոչ: Այս կուսակցությունն իշխանության գլուխ եկավ՝ հաղթահարելով ազգայնական կարծրատիպերը: Նրանք իշխանության եկան՝ լինելով ընդդիմադիր շարժում: Սակայն անցած 12 տարիների ընթացքում նրանք հետզհետե դուրս եկան այդ ընդդիմադիր դիմագծից և դարձան նույնը՝ յուրացնելով պետության նախկին կարծրատիպերի կարևոր մի մասը: Այս իմաստով, ճիշտ է, որ իրենք որոշ չափով հաղթահարեցին ազգայնական, քեմալական գաղափարախոսությունը, բայց կարելի է ասել, որ իրենք էլ որոշ չափով կիսեցին այդ գաղափարախոսությունը: Արդարություն և զարգացում կուսակցությունն այլևս ընդդիմադիր շարժում չէ, հետևաբար առաջադիմական չէ, հակառակը՝ հետադիմական, պահպանողական է:
այլ նյութեր այս թեմայով
- Կայուն խաղաղության համար Հայաստան պետք է անվերապահ ճանաչի Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը. Թուրքիայի ԱԱԽ «Թուրքիան կշարունակի ջանքեր գործադրել տարածաշրջանում արդար և կայուն խաղաղության հասնելու համար»,- ասվում է հայտարարության...
- Թուրքիայի ԱԳՆ-ն ցավակցություն է հայտնել Ստեփանակերտում տեղի ունեցած պայթյունի կապակցությամբ Մեծ ցավով տեղեկացանք, որ սեպտեմբերի 25-ին Ստեփանակերտի գազալցակայանում տեղի ունեցած պայթյունի հետևանքով բազմաթիվ...
- Թուրքիայում սկսել են հետապնդել ԼՂ-ում Ադրբեջանի ցեղասպան քաղաքականության մասին բարձրաձայնած մտավորականներին Քաղաքացիությունից զրկելուց հետո նրանց ցանկության դեպքում պետք է ուղարկել Հայաստան։
- Պուտինն ու Էրդողանը կհանդիպեն Սոչիում սեպտեմբերի 4-ին Նրա խոսքով՝ հանդիօումը տեղի կունենա օրվա կեսին։
- ԵՄ ընդլայնում. գործընթաց ընդդեմ ԲՐԻԿՍ-ի՞ Արդյո՞ք դա վերաբերում է նաև Թուրքիային՝ ամենաերկար թեկնածու համարվող երկրին:
-
16:17
ՀԱՐԳԵԼԻ՛ ԸՆԹԵՐՑՈՂ
-
16:16
Հանրապետությունում առաջիկա օրերին օդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կնվազի 8-10 աստիճանով
-
16:11
Հոկտեմբերի 7-ին ԱՊՀ-ի ոչ պաշտոնական գագաթնաժողով նախատեսված չէ. Պեսկով
-
16:10
Ադրբեջանի ԶՈՒ կրակի հետևանքով հայկական կողմում կան տուժածներ․ ՀՀ ՊՆ
-
16:00
ԼՂ-ից բռնի տեղահանված առանց ուղեկցողի մնացած 20 երեխա և 216 տարեց գտնվում են ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության հոգածության ներքո
-
15:30
Իրանը կողմ է տարածաշրջանի համար շահավետ տրանսպորտային հաղորդակցությունների զարգացմանը, սակայն ոչ՝ միջազգային սահմանների փոփոխությանը
-
15:10
Պետք է միջոցներ ձեռնարկել Ադրբեջանի կողմից սպառնալիքները կասեցնելու համար. իսպանացի պատգամավորը Գորիսում է
-
14:54
Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն կրակ է բացել Կութի հատվածում տեղակայված հայկական դիրքերի անձնակազմի համար սնունդ տեղափոխող մեքենայի ուղղությամբ
-
14:46
Մեր երկրները միևնույն մարտահրավերներն ունեն. կիպրոսցի խորհրդարանականը՝ Ալեն Սիմոնյանին
-
12:00
Ֆրանսիայի ԱԳ նախարարը կայցելի Հայաստան
-
11:30
Սամվել Շահրամանյանն ու մի խումբ պատասխանատուներ կմնան ԼՂ-ում՝ մինչև որոնողափրկարարական աշխատանքների ավարտը
-
11:03
ՄԱԿ-ի առաքելությունը շատ, շատ, շատ օգտակար է Արցախի անապատում. Ժան-Քրիստոֆ Բյուսոն
-
10:43
Ադրբեջանի փոխվարչապետն այսօր կմեկնի Ստեփանակերտ
-
10:07
Սենատոր Գարի Փիթերսը ներկայացրել է օրինագիծ, որն արգելում է ԱՄՆ օգնությունն Ադրբեջանին
-
09:38
Խումբն Արցախում կմնա` մինչև զոհվածների աճյունների ու անհետ կորածների որոնողափրկարարական աշխատանքների ավարտը. Թադևոսյան
-
20:26
Ժամը 18։00-ի դրությամբ ԼՂ-ից բռնի տեղահանված 100․480 անձ արդեն Հայաստանում է
-
19:54
Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունն ապատեղեկատվություն է տարածել
-
15:25
Օդի ջերմաստիճանը կնվազի 7-10 աստիճանով, սպասվում է անձրև և ամպրոպ
-
13:16
Միացյալ Թագավորությունը 1 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ կհատկացնի՝ աջակցելու Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանվածներին
-
12:25
Հայաստան է ժամանել բռնի տեղահանված 100 հազար 417 արցախցի
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
Խոնավություն՝ 25%
Քամի՝ 0,51 կմ/ժ