Նուբար փաշա՝ հայ, ով դարձել է Եգիպտոսի առաջին վարչապետը

«Նուբար փաշա - եգիպտացի քաղաքական գործիչ, ծագումով հայ, քրիստոնյա… շատ կրթված մարդ, ազատ խոսում է մի շարք լեզուներով, վերջին շրջանի ամենահմուտ դիվանագետներից է». այսպես է բնութագրվում Եգիպտոսի առաջին վարչապետ Նուբար փաշան Բրոկրաուզի և Եֆրոնի` 1980 թվականի հանրագիտարանային բառարանում:
Նուբար Նուբարյանը ծնվել է Իզմիրում 1825 թվականին: Նրա հայրը` Մկրտիչ Նուբարյանը, Դավիթ Բեկի զինակից զորահրամանատար Նուբարի ժառանգներից էր, իսկ մայրը` Մուհամմեդ Ալիի նախարար և անձնական քարտուղար Պողոս բեյ-Յուսուֆյանի հարազատ քույրը:
Նուբար Նուբարյանը փայլուն կրթություն է ստացել Շվեյցարիայի և Ֆրանսիայի հեղինակավոր ուսումնական հաստատություններում, իսկ Եգիպտոս վերադառնալուց հետո 1845 թվականին նշանակվել է Եգիպտոսի կուսակալ Աբբաս փաշայի անձնական քարտուղար:
1850-ականներին Նուբար Նուբարյանը Եգիպտոսի առաջատար պետական և քաղաքական գործիչների շարքում էր, գրում է Armenia.im-ը: Օրինակ, 1850 թվականին երկրի այն ժամանակվա կառավարիչ Աբբաս I փաշան Նուբարին Լոնդոն է ուղարկել` պաշտպանելու Եգիպտոսի և Մուհամմեդ Ալիի ընտանիքի իրավունքները թուրքական սուլթանի պահանջներից: Նուբարը հաջողությամբ կատարել է հանձնարարությունը, ինչի համար արժանացել է Նուբար բեյ կոչվելու պատվին:
Անվիճելի է Նուբարի ավանդը Միջերկրական և Կարմիր ծովերը միավորող Սուեզի ջրանցքի կառուցման գործում: 1866 թվականին նա ուղևորվում է Կ. Պոլիս, որտեղ նրան հաջողվում է Օսմանյան կայսրության սուլթանին համոզել ոչ միայն համաձայնություն տալ ջրանցքի կառուցմանը, այլև դրա համար հատկացնել այն ժամանակվա չափանիշներով առասպելական գումար: Նուբար բեյի ջանքերից բավարարված` այն ժամանակվա Եգիպտոսի կառավարիչ Իսմայիլ փաշան հանձնարարում է նրան իր ձեռքը վերցնել Սուեզի ջրանցքի աշխատանքների ավարտը: Ջրանցքի շինարարները բախվել էին ահռելի տեխնիկական դժվարությունների… Նուբար բեյը մեկնեց Փարիզ հարթելու Եգիպտոսի և ֆրանսիական Canal Company-ի միջև առաջացած վիճելի հարցերը: Փարիզից վերադառնալուց հետո Նուբար բեյը նշանակվեց հասարակական աշխատանքների նախարարի պաշտոնում և արժանացավ փաշա տիտղոսի: Կարճ ժամանակ անց նա դարձավ Եգիպտոսի արտաքին գործերի նախարար:
Նրա կարիերայի գագաթնակետը դարձավ 1878 թվականին Եգիպտոսի վարչապետ նշանակվելը, առաջինն՝ այդ երկրի պատմության մեջ: Այս պաշտոնը նա զբաղեցրել է երեք անգամ` 1878 օգոստոսից 1879 թվականի փետրվար, 1884 թվականի հունվարից 1888 թվականի հունիս, 1894 թվականի ապրիլից 1895 թվականի նոյեմբեր: Այդ շրջանի նրա նշանակալի ձեռքբերումներից է հնացած դատական համակարգի բարեփոխումները:
Եգիպտոսի և Սուեզի ջրանցքի շրջանի բրիտանացի գլխավոր վերահսկիչ Իվլին Բերինգը` Կրոումերի 1-ին կոմսը, այդ տարիներին գրել է. «Նուբար փաշան ժամանակակից եգիպտացի քաղաքական գործիչներից ամենահետաքրքիրն է: Ինտելեկտուալ տեսանկյունից նա մի գլուխ բարձր է իր մրցակիցներից»:
Նուբար փաշան զբաղել է ինչպես Եգիպտոսի հայ համայնքի, այնպես էլ ամբողջ հայկական սփյուռքի ճակատագրով: Կազմակերպել է Թուրքիայից Եգիպտոս ժամանած հայ գաղթականների օգնությունը, գումար է հատկացրել պարբերականների հրատարակության համար, հիմնել է դպրոցներ, կազմակերպել է թարգմանություններ, հայ մատենագիրների ֆրանսերեն թարգմանությունների տպագրություն և այլն: 1878 թվականին Նուբարը կազմել և Բեռլինի կոնգրեսին է ուղարկել թուրքերի լծի տակ գտնվող հայերի վիճակը բարելավելու իր ծրագիրը, որը, սակայն, չի ներկայացվել կոնգրեսին: Նուբար փաշայի հայանպաստ գործունեությունը շարունակել է որդին՝ Պողոս Նուբար փաշան, ով Հայկական բարեգործական ընդհանուր միության հիմնադիրներից է:
Նուբար փաշան մահացել է 1899 թվականի հունվարի 14-ին Փարիզում: Նրա մարմինը հողին է հանձնվել Կահիրեի Հելիոպոլիս արվարձանի հայկական գերեզմանոցում:
Եգիպտոսի հանդեպ Նուբար փաշայի մատուցած ծառայություններն արժևորվել են բարձր պարգևներով, պատվավոր կոչումներով: Նուբար փաշայի անունն է կրում Կահիրեի կենտրոնական փողոցներից մեկը: Եգիպտոսի հյուսիսում գտնվող քաղաքներից մեկն անվանակոչվել է նրա պատվին՝ Նոր Նուբարիա: Նուբար փաշայի արձանը տեղադրված է Ալեքսանդրիայի Օպերայի ազգային թատրոնի մոտ:
-
18:10
Ռուսաստանը ապրիլի 5-ից արգելել է Հայաստանից կաթնամթերքի մատակարարումները
-
17:23
Ի հեճուկս բոլոր մարտահրավերների՝ Հայաստանի զարգացման օրակարգից ոչ մի րոպե չպետք է շեղվենք. Վարչապետ
-
17:06
Պոլսո հայոց պատրիարքարանում որոշում է կայացվել լուծել երկրաշարժի հետեւանքով անտուն մնացած հայերի խնդիրը
-
16:50
Անվտանգության խորհրդի արտահերթ նիստ է հրավիրվել. քննակվել է Արցախի պաշտպանության հարցը
-
16:43
Դամասկոսի վրա Իսրայելի հարձակման հետեւանքով զոհվել է Իրանի ԻՀՊԿ-ի խորհրդականը
-
16:27
Ուկրաինայի հանդեպ մենք ոչ դիվանագիտություն ենք դրսևորել, ոչ խելամտություն, ոչ համերաշխություն. Զուրաբիշվիլի
-
16:25
Կփլուզվի՞ արդյոք Թուրքիայի տնտեսությունը
-
16:00
Սպասվում են տեղումներ նաև ձյան տեսքով. առաջիկա 5 օրվա եղանակի կանխատեսում
-
15:53
Իրանի ԱԳՆ-ն Ադրբեջանին կոչ է արել բացատրել Իսրայելի հետ հակաիրանական համագործակցությունը
-
15:45
Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի կողմից հումանիտար բեռ է ուղարկվել Արցախ
-
15:41
Հայտնի է Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում ավագ շաբաթվա արարողությունների ժամանակացույց
-
15:30
Ադրբեջանը հաստատել է մասնակցությունը Երևանում կայանալիք ծանրամարտի Եվրոպայի առաջնությանը
-
14:48
Սպիտակ տունը կոչ է արել ԱՄՆ-ի քաղաքացիներին անհապաղ լքել Ռուսաստանը
-
14:30
Ադրբեջանական գազն արդյոք ավելի ընդունելի՞ է, ինչո՞ւ պատժամիջոցներ չկան Ալիևի ռեժիմի դեմ. Լորան Վոքիե
-
14:00
Մենք չենք կարող միջամտել, մենք միայն հեռադիտակներ ու խցիկներ ունենք. Հայաստանում ԵՄ դիտորդական առաքելության ղեկավար
-
13:10
Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին իրավիճակը հղի է ապակայունացմամբ. ՀԱՊԿ
-
13:01
ՀԱՊԿ-ը պատրաստակամ է հայ-ադրբեջանական սահման առաքելություն ուղարկել
-
12:16
Ով հարձակվի Սյունիքի վրա՝ կհարձակվի իմ շրջանի վրա. Օվերն-Հռենոս-Ալպեր շրջանի ղեկավար
-
11:53
Ֆրանսիայի Օվերնյ-Ռոն-Ալպ շրջանի նախագահը Երևանում հանդիպել է Արցախի արտաքին գործերի նախարարի հետ
-
11:02
Ալեն Սիմոնյանը կարող է կրկին վիրահատվել
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
-
10:42
Արագ, որակյալ և հասանելի. ժամանակակից աշխարհի գեղեցկության ինդուստրիայի գլխավոր թրենդն է. ոճաբան-վարսահարդար
-
18:08
Պետական պարտքն ավելացել է
-
18:20
Հայաստանը կանգնած է «Հյուսիս-Հարավ» նախագծից իզոլացման ռիսկի առաջ
-
11:49
Արցախ-Ադրբեջան երկխոսության ստորջրյա քարերը
-
18:57
Լիրայի անկումը. Թուրքիայի ոչ ավանդական մոնետար քաղաքականության հետևանք
-
13:09
Հայաստանը դո՞ւրս է մնում «Հյուսիս-Հարավ» նախագծից
-
17:24
Հայ-ադրբեջանական բանակցություններ. առաջընթա՞ց, թե՞ ֆունդամենտալ տարաձայնություններ
-
19:27
Փաշինյան-Շոլց հանդիպման կարևոր ուղերձները
-
15:09
100 փաստ՝ մինուս մեկ. ՀՀ հետընթացը Տնտեսական ազատության ինդեքսում
-
14:59
Ադրբեջանը հող է նախապատրաստում նոր սադրանքների համար․ թիրախում ոչ միայն Արցախն է
Խոնավություն՝ 65%
Քամի՝ 3,09 կմ/ժ