Նուբար փաշա՝ հայ, ով դարձել է Եգիպտոսի առաջին վարչապետը

«Նուբար փաշա - եգիպտացի քաղաքական գործիչ, ծագումով հայ, քրիստոնյա… շատ կրթված մարդ, ազատ խոսում է մի շարք լեզուներով, վերջին շրջանի ամենահմուտ դիվանագետներից է». այսպես է բնութագրվում Եգիպտոսի առաջին վարչապետ Նուբար փաշան Բրոկրաուզի և Եֆրոնի` 1980 թվականի հանրագիտարանային բառարանում:
Նուբար Նուբարյանը ծնվել է Իզմիրում 1825 թվականին: Նրա հայրը` Մկրտիչ Նուբարյանը, Դավիթ Բեկի զինակից զորահրամանատար Նուբարի ժառանգներից էր, իսկ մայրը` Մուհամմեդ Ալիի նախարար և անձնական քարտուղար Պողոս բեյ-Յուսուֆյանի հարազատ քույրը:
Նուբար Նուբարյանը փայլուն կրթություն է ստացել Շվեյցարիայի և Ֆրանսիայի հեղինակավոր ուսումնական հաստատություններում, իսկ Եգիպտոս վերադառնալուց հետո 1845 թվականին նշանակվել է Եգիպտոսի կուսակալ Աբբաս փաշայի անձնական քարտուղար:
1850-ականներին Նուբար Նուբարյանը Եգիպտոսի առաջատար պետական և քաղաքական գործիչների շարքում էր, գրում է Armenia.im-ը: Օրինակ, 1850 թվականին երկրի այն ժամանակվա կառավարիչ Աբբաս I փաշան Նուբարին Լոնդոն է ուղարկել` պաշտպանելու Եգիպտոսի և Մուհամմեդ Ալիի ընտանիքի իրավունքները թուրքական սուլթանի պահանջներից: Նուբարը հաջողությամբ կատարել է հանձնարարությունը, ինչի համար արժանացել է Նուբար բեյ կոչվելու պատվին:
Անվիճելի է Նուբարի ավանդը Միջերկրական և Կարմիր ծովերը միավորող Սուեզի ջրանցքի կառուցման գործում: 1866 թվականին նա ուղևորվում է Կ. Պոլիս, որտեղ նրան հաջողվում է Օսմանյան կայսրության սուլթանին համոզել ոչ միայն համաձայնություն տալ ջրանցքի կառուցմանը, այլև դրա համար հատկացնել այն ժամանակվա չափանիշներով առասպելական գումար: Նուբար բեյի ջանքերից բավարարված` այն ժամանակվա Եգիպտոսի կառավարիչ Իսմայիլ փաշան հանձնարարում է նրան իր ձեռքը վերցնել Սուեզի ջրանցքի աշխատանքների ավարտը: Ջրանցքի շինարարները բախվել էին ահռելի տեխնիկական դժվարությունների… Նուբար բեյը մեկնեց Փարիզ հարթելու Եգիպտոսի և ֆրանսիական Canal Company-ի միջև առաջացած վիճելի հարցերը: Փարիզից վերադառնալուց հետո Նուբար բեյը նշանակվեց հասարակական աշխատանքների նախարարի պաշտոնում և արժանացավ փաշա տիտղոսի: Կարճ ժամանակ անց նա դարձավ Եգիպտոսի արտաքին գործերի նախարար:
Նրա կարիերայի գագաթնակետը դարձավ 1878 թվականին Եգիպտոսի վարչապետ նշանակվելը, առաջինն՝ այդ երկրի պատմության մեջ: Այս պաշտոնը նա զբաղեցրել է երեք անգամ` 1878 օգոստոսից 1879 թվականի փետրվար, 1884 թվականի հունվարից 1888 թվականի հունիս, 1894 թվականի ապրիլից 1895 թվականի նոյեմբեր: Այդ շրջանի նրա նշանակալի ձեռքբերումներից է հնացած դատական համակարգի բարեփոխումները:
Եգիպտոսի և Սուեզի ջրանցքի շրջանի բրիտանացի գլխավոր վերահսկիչ Իվլին Բերինգը` Կրոումերի 1-ին կոմսը, այդ տարիներին գրել է. «Նուբար փաշան ժամանակակից եգիպտացի քաղաքական գործիչներից ամենահետաքրքիրն է: Ինտելեկտուալ տեսանկյունից նա մի գլուխ բարձր է իր մրցակիցներից»:
Նուբար փաշան զբաղել է ինչպես Եգիպտոսի հայ համայնքի, այնպես էլ ամբողջ հայկական սփյուռքի ճակատագրով: Կազմակերպել է Թուրքիայից Եգիպտոս ժամանած հայ գաղթականների օգնությունը, գումար է հատկացրել պարբերականների հրատարակության համար, հիմնել է դպրոցներ, կազմակերպել է թարգմանություններ, հայ մատենագիրների ֆրանսերեն թարգմանությունների տպագրություն և այլն: 1878 թվականին Նուբարը կազմել և Բեռլինի կոնգրեսին է ուղարկել թուրքերի լծի տակ գտնվող հայերի վիճակը բարելավելու իր ծրագիրը, որը, սակայն, չի ներկայացվել կոնգրեսին: Նուբար փաշայի հայանպաստ գործունեությունը շարունակել է որդին՝ Պողոս Նուբար փաշան, ով Հայկական բարեգործական ընդհանուր միության հիմնադիրներից է:
Նուբար փաշան մահացել է 1899 թվականի հունվարի 14-ին Փարիզում: Նրա մարմինը հողին է հանձնվել Կահիրեի Հելիոպոլիս արվարձանի հայկական գերեզմանոցում:
Եգիպտոսի հանդեպ Նուբար փաշայի մատուցած ծառայություններն արժևորվել են բարձր պարգևներով, պատվավոր կոչումներով: Նուբար փաշայի անունն է կրում Կահիրեի կենտրոնական փողոցներից մեկը: Եգիպտոսի հյուսիսում գտնվող քաղաքներից մեկն անվանակոչվել է նրա պատվին՝ Նոր Նուբարիա: Նուբար փաշայի արձանը տեղադրված է Ալեքսանդրիայի Օպերայի ազգային թատրոնի մոտ:
-
21:32
Ադրբեջանցիները դեռ մի բան էլ առաջ են եկել, ո՞վ է ասում, թե հետ են քաշվել. Տեղ-ից հերքում են ԱԱԾ-ին (News.am)
-
21:23
Մնալով և շարունակելով գործունեությունը` Ռուբեն Վարդանյանը ցույց է տալիս իր հատուկ վերաբերմունքը և նվիրումն Արցախին. Արայիկ Հարությունյան
-
21:02
ՌԴ խաղաղապահները Շուշիի շրջանում հրադադարի ռեժիմի խախտում են արձանագրել
-
20:16
Վիճակահանության արդյունքներով Էրդողանն առաջինն է քվեաթերթիկում
-
20:07
ՀՀ ԶՈՒ մեկ զինծառայողի սպանության և մեկ զինծառայողի սպանության փորձի դեպքերի առթիվ նախաձեռնվել են քրեական վարույթներ
-
19:55
Զելենսկին պատժամիջոցներ է սահմանել Ռուսաստանի 33 քաղաքացիների և 225 ընկերությունների նկատմամբ
-
17:46
Խաղաղապահների ձեռք բերած պայմանավորվածությունների շրջանակում Արցախից դուրս է բերվել ՌԴ 28 քաղաքացի
-
16:51
Վահագն Խաչատուրյանը շնորհավորել է ասորիներին՝ Հաբ-Նիսանի կապակցությամբ
-
14:57
Արցախի ԱԳ նախարարն ու Օվերնյ-Ռոն-Ալպ շրջանի նախագահը քննարկել են Արցախի շուրջ ստեղծված իրավիճակը
-
13:27
Կարմիր խաչի միջնորդությամբ Արցախից 12 հիվանդ է տեղափոխվել Հայաստան
-
13:04
Կարծում եմ՝ Ռ. Վարդանյանը կամ ներկայացրել է հանցագործության մասին հաղորդում, կամ կներկայացնի առաջիկայում. պետնախարար
-
12:29
Նիկոլ Փաշինյանի շնորհավորական ուղերձը Հայաստանի ասորական համայնքի ներկայացուցիչներին` Նոր տարվա առթիվ
-
12:03
ԱԱԾ. Տեղ-Կոռնիձոր հատվածում հանդիպել են Հայաստանի և Ադրբեջանի ներկայացուցիչները, իրականացվել են սահմանի ճշգրտման աշխատանքներ
-
11:12
Զինծառայողների միջեւ թյուրիմացաբար տեղի է ունեցել փոխհրաձգություն, կրակոցներ են հնչել նաև ադրբեջանական կողմից․ զոհ և վիրավոր ունենք
-
11:09
ՀՀ-ում Ֆրանսիայի դեսպանությունը ողջունում է Օվերն-Ռոն-Ալպ շրջանի և Սյունիքի միջև համագործակցության հուշագրի ստորագրումը
-
10:55
Ադրբեջանն Արցախում խախտել է հրադադարը․ կիրառել են հրաձգային զենք և ՁՀՆ-7 նռնականետ
-
10:52
Ղազարոսի հարության հիշատակության օրն է
-
10:43
ՀՀ տարածքում կան փակ ավտոճանապարհներ
-
09:50
Պեսկովն Ուկրաինայում միջուկային զենք տեղակայելու կոչերը շատ վտանգավոր է անվանել
-
00:18
Գերմանիայի կանցլերը խոստովանել է, որ Ուկրաինայում հակամարտությունը կարող է տևել մինչև 2027 թվականը
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
-
10:42
Արագ, որակյալ և հասանելի. ժամանակակից աշխարհի գեղեցկության ինդուստրիայի գլխավոր թրենդն է. ոճաբան-վարսահարդար
-
18:20
Հայաստանը կանգնած է «Հյուսիս-Հարավ» նախագծից իզոլացման ռիսկի առաջ
-
18:08
Պետական պարտքն ավելացել է
-
11:49
Արցախ-Ադրբեջան երկխոսության ստորջրյա քարերը
-
18:57
Լիրայի անկումը. Թուրքիայի ոչ ավանդական մոնետար քաղաքականության հետևանք
-
13:09
Հայաստանը դո՞ւրս է մնում «Հյուսիս-Հարավ» նախագծից
-
17:24
Հայ-ադրբեջանական բանակցություններ. առաջընթա՞ց, թե՞ ֆունդամենտալ տարաձայնություններ
-
19:27
Փաշինյան-Շոլց հանդիպման կարևոր ուղերձները
-
15:09
100 փաստ՝ մինուս մեկ. ՀՀ հետընթացը Տնտեսական ազատության ինդեքսում
-
14:59
Ադրբեջանը հող է նախապատրաստում նոր սադրանքների համար․ թիրախում ոչ միայն Արցախն է
Խոնավություն՝ 93%
Քամի՝ 0 կմ/ժ