Ռոհանին կայցելի Հայաստան. հայ-իրանական հարաբերությունները ներկա փուլում

• 27.09.2016, 21:11
•  Տարածաշրջան,  Աշխարհ,  Հայաստան

president.am

Իրանի և գերտերությունների միջև 2015 թվականի հուլիսին կնքված միջուկային գործարքը նոր փուլ բացեց Իրանի հետ Հայաստանի հարաբերություններում՝ հնարավորության տալով լիարժեք իրացնել հայ-իրանական հարաբերությունների ողջ ներուժը: Ընդ որում, քաղաքական, առևտրատնտեսական, մշակութային և այլ ոլորտներում հայ-իրանական կապերն ակտիվացնելու ցանկությունը երկկողմ է:

Նախօրեին Թեհրանում ՀՀ դեսպան Արտաշես Թումանյանը կոչ է արել ջանքեր գործադրել բոլոր ոլորտներում, հատկապես տնտեսական դաշտում կապերն ամրապնդելու համար: Հայ-իրանական հարաբերությունները որակելով «պատմական»՝ Հայաստանի դեսպանն ընդգծել է, որ «Իրանը Հայաստանի մտերիմ ընկերն է»: Իրանական Tasnim լրատվական գործակալության տվյալներով՝ Թումանյանը նշել է, որ չնայած առկա բարիդրացիական հարաբերություններին՝ երկու երկրների միջև առևտուրը ցածր մակարդակի վրա է, այն տարեկան չի գերազանցում 300 միլիոնը:

Իր հերթին, Հայաստանում Իրանի դեսպան Սեյեդ Քազեմ Սաջադին օրեր առաջ  իրանական ISNA գործակալությանը տված հարցազրույցում հայտարարեց, որ Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանին առաջիկայում կայցելի Հայաստան: Դեսպանը հույս է հայտնել, որ Ռոհանիի մոտալուտ այցն անկյունադարձային կետ կլինի Իրան-Հայաստան երկկողմ հարաբերություններում: Հայ վերլուծական շրջանակներն էլ ակնկալում են, որ Իրանի նախագահի այցը հնարավորություն կտա նոր շունչ հաղորդել ինչպես հայ-իրանական հարաբերություններին, այնպես էլ տարածաշրջանային համագործակցության զարգացմանը:

Ամփոփելով վերջին մեկ տարվա արդյունքները՝ պետք է փաստել, որ ձեռքբերումներ իսկապես եղել են, այլ հարց է, որ դրանք բավարար անվանել չի կարելի: Մասնավորապես, օգոստոսին ուժի մեջ մտավ Հայաստանի և Իրանի միջև մուտքի արտոնագրի վերացման վերաբերյալ հուշագիրը: Բացի այդ, ինչպես «Ազատության» հետ զրույցում հայտնել է իրանագետ Վարդան Ոսկանյանը, «երկու երկրներն այսօր աշխատում են մի շարք համատեղ ծրագրերի վրա, որոնք թույլ կտան նոր մակարդակի բարձրացնել տնտեսական հարաբերությունները. «Խոսքը գնում է արդեն իսկ շինարարության փուլում գտնվող երրորդ բարձրավոլտ էլեկտրագծի մասին, որի շահագործման հանձնելուց հետո հայ - իրանական տնտեսական շրջանառությունը հարյուր տոկոսով աճելու է: Կոնկրետ իրականացված գործարքներից կարելի է նշել նաև Հայաստանի միջոցով Վրաստան արտահանված իրանական գազը»: Բայց այնպիսի հեռանկարային ոլորտում, ինչպիսին է, օրինակ, ՏՏ ոլորտը, իրանագետի կարծիքով Հայաստանը դեռևս չի կարողացել լիարժեքորեն օգտվել Իրանի դեմ արևմտյան պատժամիջոցների վերացումով ընձեռված հնարավորությունից:

Տնտեսական համագործակցությունից բացի հայ-իրանական հարաբերությունների կարևոր բաղադրիչներից է նաև քաղաքական համագործակցությունը: Այս ուղղությամբ ևս կապերն աստիճանաբար ակտիվանում են: Սեպտեմբերի կեսերին Թեհրանում կայացան ՀՀ և ԻԻՀ արտաքին գործերի նախարարությունների միջև քաղաքական խորհրդակցություններ: Հայաստանի համար կարևոր նշանակություն ունի Իրանի հավասարակշռված դիրքորոշումը ղարաբաղյան հակամարտության հարցում: Պահպանելով դրական չեզոքություն՝ Իրանը պատրաստակամություն է հայտնում ստանձնելու նաև միջնորդական առաքելություն:

Ամենատարբեր ոլորտներում հայ-իրանական հարաբերությունների զարգացման ներուժն, իսկապես, շատ մեծ է: Չափազանց կարևոր է այսօր չթուլացնել հարաբերությունների զարգացման տեմպը և օգտվել ընձեռնվող յուրաքանչյուր հնարավորությունից համագործակցությունն ավելի խորացնելու համար: