Ի՞նչ հետևանքներ կարող է ունենալ Երուսաղեմի վերաբերյալ Թրամփի որոշումը

• 08.12.2017, 12:00
•  Մերձավոր Արևելք,  Աշխարհ

Ahmad Gharabli / AFP

ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը, ինչպես և խոստացել էր նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ, Երուսաղեմը ճանաչեց Իսրայելի մայրաքաղաք՝ այնտեղ տեղափոխելով ԱՄՆ դեսպանատունը: Նման որոշումը, բնականաբար, չի կարող ազդեցություն չունենալ արաբա-իսրայելական խաղաղ կարգավորման և Մերձավոր Արևելքում իրավիճակի վրա ընդհանրապես:

Չնայած վերջին տարիներին պաղեստինա-իսրայելական խաղաղ կարգավորման բանակցությունները բավականին պասիվ վիճակում են, սակայն Վաշինգտոնի այս քայլը լուրջ հարված կարող է հասցնել կարգավորման գործընթացին: Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ շարժումն ուրբաթ օրն ինթիֆադա սկսելու կոչ է արել պաղեստինցիներին, սակայն արդեն այսօր Արևմտյան ափում բախումներ են տեղի ունեցել պաղեստինցիների և իսրայելցիների միջև: Դեռևս դժվար է ասել, արդյոք կվերաճե՞ն այդ բախումները ինթիֆադայի, թե՞ ոչ, սակայն ակնհայտորեն դրանք առաջիկա օրերին էլ ավելի են ակտիվանալու՝ նպաստելով տարածաշրջանում անկայունության աճին:  Միևնույն ժամանակ ԱՄՆ-ի կողմից Երուսաղեմը հրեական պետության մայրաքաղաք ճանաչելը կարող է նման քայլ անելու կանաչ լույս հանդիսանալ մի շարք երկրների համար, ինչը կարող է հետագայում էականորեն բարդացնել բանակցային գործընթացը:

Սակայն, Թրամփի այս որոշումը կմեծացնի անկայունությունը ոչ միայն արաբա-իսրայելական կարգավորման հարցում և Մերձավոր Արևելքում, այլ նաև սպառնալիքներ կստեղծի ԱՄՆ անվտանգության տեսանկյունից:

Այսպես, Թրամփի որոշումը կարող է հանգեցնել ԱՄՆ-ում և արևմտյան երկրներում ահաբեկչական գործողությունների ակտիվացման: Իսլամիստական ահաբեկչական կազմակերպությունները, ինչպես օրինակ «Իսլամական պետությունը», կարող է բավականին արդյունավետ օգտագործել Երուսաղեմի համար վրեժ լուծելու գաղափարը՝ դրսում նոր անդամներ հավաքագրելու և նրանց ահաբեկչական գործողությունների դրդելու համար:

Նախընտրական խոստման կատարումը կարող է վնասներ հասցնել նաև ամերիկյան տնտեսությանը: Այսպես, եթե այնուամենայնիվ արաբա-մուսուլմանական աշխարհին հաջողվի մի կողմ դնելով առկա տարաձայնությունները համաձայնության գալ զուտ հայտարարություններից անցնելու գործնական քայլերի, ինչպես օրինակ ամերիկյան տնտեսությունում բազմամիլիարդանոց ներդրումների հետկանչը, ամերիկյան արտադրանքի բոյկոտը և այլն, ամերիկյան տնտեսությունը հսկայական վնասներ կարող է կրել: Նշենք, որ արաբական երկրներն արդեն նման փորձ ունեն, երբ 1973 թվականին նավթային էմբարգո հայտարարեցին Յոմ Կիպուրի պատերազմի ժամանակ Իսրայելի աջակցած երկրներին՝ առաջին հերթին՝ ԱՄՆ-ին:

Հատկանշական է, որ Երուսաղեմն Իսրայելի մայրաքաղաք ճանաչելը որոշակի հակադրություն է ստեղծում նաև պաշտոնական Վաշինգտոնի և ԱՄՆ-ի ավանդական դաշնակիցների դիրքորոշումներում: Թրամփի որոշումն արդեն քննադատության է արժանացել ԱՄՆ դաշնակից իսլամական և եվրոպական երկրների առաջնորդների կողմից: