Brexit-ի բրիտանական «սպիտակ» պատկերացումներն ու Դոնալդ Թրամփի սև խաղաքարտերը

• 21.07.2018, 08:50
• Լիլիա Ամիրխանյան
•  Եվրոպա,  «Հայացք» վերլուծական կենտրոն,  Աշխարհ

Անցյալ շաբաթ բրիտանական կառավարության կողմից հանրության դատին հանձնված «սպիտակ» անվանակոչված փաստատութղթն, ըստ էության, ԵՄ –ից դուրս գալու Լոնդոնի վերջնական տարբերակն էր: Բրյուսելի ուսումնասիրությանը հանձնված փաստաթուղթը ենթադրում է Եվրամիության հետ Մեծ Բրիտանիայի առևտրային ստանդարտների պահպանում կամ, ինչպես ընդունված է անվանել «փափուկ brexit»:

Չնայած ԵՄ-ից դուրս գալու այս տարբերակը տնտեսության տեսանկյունից ամենակառուցողականն է և կայունը, արձագանքներն ու հետևանքները հեռու էին նույնքան կառուցողական լինելուց. հրաժարականով հանդես եկավ Եվրամիությունից կոշտ տարբերակով դուրս գալու ջատագով արտաքին գործերի նախարար Բորիս Ջոնսոնը և Brexit-ի հարցերով նախարար Դեյվիդ Դեվիսը: Մինչդեռ Մեյի կառավարության ներկայացրած «սպիտակ» թուղթը կարող է ավելի գլոբալ հետևանքների հանգեցնել:

Բանն այն է, որ Մեծ Բրիտանիա-ԵՄ փափուկ «ապահարզանին» կտրուկ դեմ է ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփն, ով կոշտ «brexit»-ի դիմաց Մեծ Բրիտանիային առաջարկում էր առևտրային արտոնյալ համաձայնագիր:  Թերեզա Մեյի հետ հանդիպմանն ընդառաջ բրիտանական «Սան» գործակալությանը տված հարցազրույցում Թրամփը բառացիորեն նշել է, որ այսպիսի ծրագրով Մեծ Բրիտանիան «կարմիր լույս է վառել» համաձայնագրի համար: Նա նշել է, որ Մեյին խորհուրդ է տվել, թե ինչպես պետք է բանակցել, սակայն «նա չի լսել իրեն»՝ հավելելով, որ Մեծ Բրիտանիայի՝ Եվրամիությանը ներկայացրած այդ փաստաթուղթը չի համապատասխանում բրիտանացիների կողմից անցկացված ռեֆերենդումի արդյունքներին:

Թրամփի նմանօրինակ կոշտ դիրքորոշումը շատ բնորոշ է ընտրվելուց պահից ի վեր «առաջինն Ամերիկան» քաղաքական կուրսին: Ենթադրվում է, որ Եվրամիության հետ խորը առևտրային հարաբերությունների պահպանմամբ, ինչպես նաև ԱՄՆ-Մեծ Բրիտանիայի առևտրային համաձայնագրի կայացմամբ, միջազգային ասպարեզում խաղացողներն, ըստ էության, չեն փոխվում: Մինչդեռ Թրամփին դա ձեռք չի տալիս, և զարմանալի չէ, որ նույն գործակալությանը տրված հարցազրույցում նա գրեթե բառացիորեն շեշտել է, որ Մեյի առաջարկած բանաձևով հարաբերվելու դեպքում ԱՄՆ-ն առևտրային համաձայնագրի կկնքի ոչ թե Մեծ Բրիտանիայի, այլ՝ ԵՄ հետ, ինչը լավ չէ, քանի որ Եվրամիությունն առևտրի հարցում անարդար է վերաբերվել ԱՄՆ-ին:

Ինչպիսին պետք է լինի այս դեպքում Մեծ Բրիտանիայի դիրքորոշումը: Միանշանակ է, բրիտանական տնտեսվարողների համար ձեռնտու է «փափուկ» brexit-ի կիրառումը, քանի որ հակառակ պարագայում երկրին սպասվում են մեծ ցնցումներ: Սակայն Մեյի այդ որոշման արդյունքում Մեծ Բրիտանիայում հասունանում է քաղաքական լարվածություն: Մյուս կողմից քիչ չեն հենց Եվրամիությունից դուրս գալու «կոշտ» ծրագրի կողմնակիցները, ինչը պարարտ հող է ստեղծում Մեյի կառավարության նկատմամբ մասսայական անվստահություն հրահրելու համար, որի առաջին տարրերն ասպարեզ նետեց Թրամփը՝ նշելով, որ Ջոնսոնն ունի բոլոր նախադրյալները լավ վարչապետ դառնալու:

Ստացվում է՝ Մեծ Բրիտանիայի ներկայիս կառավարությունը հայտնվել է փակուղում, որից դուրս եկող ճանապարհները կարող են լինել բավական անկանխատեսելի, և այդ գիտակցումը շատ լավ կա Եվրամիության մոտ: Զուր չէ, որ Եվրահանձնաժողովը հայտարարություն է տարածել՝ կոչ անելով նախապատրաստվել Brexit-ի շուրջ բանակցությունների հնարավոր տապալմանը: