Ինքնորոշումը հանցագործություն չէ. աշխարհը հակամարտությունների կարգավորման նոր մոտեցումների կարիք ունի

Գարնան հետ Եվրոպայում սկսեցին եռալ նաև հակամարտության գոտիները: Կատալոնացիները կրկին վերսկսեցին ցույցերը, իսկ Սերբիայում քաղաքացիական հակամարտություն է հասունանում, այս ցանկը կարելի է շարունակել: Հակամարտության գոտիները Եվրոպայում շատ են, և չնայած դեմոկրատական ու տեխնոլոգիական-տնտեսական գործընթացներին (հենց դրանց հենքի վրա է ձևավորվել Եվրոպական միությունը)` այդպես էլ Եվրոպային չի հաջողվել ունիվերսալ դեղատոմսեր գտնել ազգային հիմնախնդիրների լուծման համար:
Բնականաբար, յուրաքանչյուր հակամարտություն յուրօրինակ է, և միանման լուծումներ գոյություն չունեն: Հատկապես դա ակնհայտ է դառնում, եթե հետևենք վերջին շաբաթվա զարգացումներին Կատալոնիայում և Սերբիայում, և փորձենք պռոյեկտել դրանք Արցախի վրա:
Հազարավոր կատալոնացիներ բողոքի ցույցեր անցկացրեցին Մադրիդի կենտրոնում «Ինքնորոշումը հանցագործություն չէ» կարգախոսով: Նրանք պահանջում էին ազատ արձակել կատալոնացի 12 նախկին պաշտոնյաներին և քաղաքական գործիչներին, որոնց 7-25 տարվա ազատազրկում է սպառնում: Նրանց դեմ գործ է հարուցվել պետական միջոցները վատնելու և անկարգություններ հրահրելու մեղադրանքով՝ 2017թ.-ին Կատալոնիայում անկախացման հանրաքվե անցկացնելու համար: Արդեն երկու ամիս է Իսպանիայի Գերագույն դատարանում շարունակվում է հարցի քննությունը: Կատալոնացիները հատուկ էին եկել Մադրիդ՝ մասնակցելու բողոքի ցույցին: Հաշվի առնելով իսպանացիների բացասական վերաբերմունքը կատալոնացիների անկախացման ձգտման նկատմամբ՝ ցուցարարների անվտանգությունն ապահովում էին իսպանական ոստիկանության 500 աշխատակիցներ:
Եթե փորձենք այս իրավիճակը պռոյեկտել Արցախի վրա, ակնհայտ է դառնում, որ դա գրեթե անհնար է. Բաքուն թույլ չի տալիս իր տարածք մուտք գործել ոչ միայն արցախցիներին, այլև ընդհանրապես հայկական ազգանուն ունեցող որևէ մեկի: Եվ խոսել անվտանգության երաշխավորման եվրոպական մեխանիզմների մասին առավել ևս տեղին չէ: Ի պատասխան անցկացվող ցույցերի՝ Իսպանիան տանկեր չմտցրեց Կատալոնիա, չսկսեց հրթիռակոծել Բարսելոնան կամ չշրջափակեց այն, ինչպես արել էր Ադրբեջանը 1990-ականների սկզբին: Իսպանիան պայքար ծավալեց իրավական դաշտում, ինչը քաղաքակրթական այլ մակարդակի մասին է վկայում: Իսկ Ադրբեջանը նույնիսկ չի ցանկանում մի բանակցային սեղանի շուրջ նստել Արցախի ներկայացուցիչների հետ:
Ինչ վերաբերում է վերջին օրերին Սերբիայում բավական մեծ թափ հավաքող հակասություններին (ցույցերը նվիրված էին ՆԱՏՕ-ի կողմից ռմբակոծության 20-ամյակին), ակնհայտ է, որ բողոքի ակցիաների հիմքում հակամարտությունն է` Կոսովոյի հարցը: Չնայած Կոսովոյի հակամարտությունը կարգավորված է համարվում` Սերբիայի այժմյան ցույցերը խոսում են այն մասին, որ բռնի ուժով լուծված հակամարտությունները խաղաղության և կայունության չեն հանգեցնում:
Սերբիայի ընդդիմությունը պահանջում է նախագահ Ալեքսանդր Վուչիչի և այլ բարձրաստիճան պաշտոնյաների հրաժարականը՝ մեղադրելով գործող իշխանություններին կոռուպցիայի, ընդդիմադիրներին ճնշելու և սոցիալական խնդիրների մեջ: Սակայն ամենակարևորը Կոսովոյի հարցում վերջակետ դնելու անհրաժեշտությունն է: Փորձագետները գրում են, որ Սերբիայում ոչ ոք չի պատրաստվում պաշտոնապես ճանաչել Կոսովոն, սակայն Բելգրադն ուղիներ է փնտրում Պրիշտինայի հետ այնպիսի գործարք կնքելու համար, որը չի նշանակի ուղղակի ճանաչում, բայց պատրանք կստեղծի, որը կբավարարի Բրյուսելի պահանջներին (ելնելով եվրաինտեգրման Վուչիչի խոստումներից): Սերբիայի ԱԳՆ-ն առաջարկում է սահմանափակվել էթնիկության սկզբունքով սահմանների դեմարկացիայով՝ առանց հետագա մանրամասների ճշգրտման: Սերբիայի ընդդիմադիրները դեմ են ցանկացած փոխզիջման: Կոսովոն նույնպես երջանիկ չէ այդպիսի անորոշ լուծումից: Սերբական ԶԼՄ-երում քննադատում են Կոսովոն կիսելու և տարածքներ փոխանակելու տարբերակը, պաշտոնյաներն այդ տարբերակը բացառում են:
Մարտի սկզբին Վուչիչը հայտարարել է. «Մենք չենք կարող ճանաչել Կոսովոն՝ այլ երկրից ոչինչ չստանալով»,- գրում է Metagazeta-ն: Հարցազրույցի այս հատվածն օպերատիվ կերպով փոփոխվել է սերբական իշխանությունների պահանջով, սակայն այն արդեն իսկ ուշադրություն էր գրավել և հարուցել հանրության դժգոհությունը: Նախագահի ասածից ստացվում էր, որ նա ընդհանուր առմամբ պատրաստ է ճանաչել Կոսովոն, սակայն առևտուր է անում դրա գնի շուրջ:
Սերբիայի հասարակությունը դեռ պատրաստ չէ «մարսել» Կոսովոյի հարցը: Եթե մինչև ապրիլի 13-ը Վուչիչի կառավարությունը հրաժարական չտա, Բելգրադում սպասվում է շատ մեծ ցույց, հազարավոր ցուցարարները խոստանում են մնալ փողոցում: Ինչպես 1998թ-ին եղավ Հայաստանում, Սերբիայում հակամարտությունը կարող է իշխանությունների հրաժարականի պատճառ դառնալ: Եվ ինչպես հերթական անգամ ցույց է տալիս պատմությունը (այս անգամ՝ Կոսովոյի օրինակով), չկարգավորված հակամարտությունը, կամ արտաքին պարտադրանքով ու ուժի կիրառմամբ լուծված հակամարտությունը, կարգավորման պատրանք է ստեղծում, որը միշտապես շարունակում է մնալ որպես կայծ ՝ պահպանելով նոր պայթյունի վտանգը:
Չնայած բազմադարյա քաղաքակրթությանն ու ազգային հարցերի կարգավորման մեծ փորձին՝ այսօրվա Եվրոպան այդպես էլ չի կարողացել ինքնորոշման շուրջ հակամարտությունների խաղաղ և իրավական դաշտում կարգավորման ունիվերսալ ուղիներ գտել: Հյուսիսային Իռլանդիան, Շոտլանդիան, Ֆլանդրիան, Բավարիան, Կատալոնիան, Բասկերի երկիրը, Տիրոլը և այլն՝ սա հրաբուխներ են, որոնք կարող են շատ արագ ժայթքել Եվրոպայի կենտրոնում: Կկարողանա՞ արդյոք մարդկությունն օգտագործել ամբողջ իրավական պոտենցիալն ու քաղաքակրթական առաջընթացը հետագայում արյունահեղ պատերազմներից և բռնություններից խուսափելու համար: Կկարողանա՞ արդյոք վերանայել սահմանների հարցում կարծրացած հայացքները: Կգերադասի՞ արդյոք իրավունքը շահին: Սա հարցեր են, որոնց համար Եվրոպան պետք է անհապաղ պատասխաններ փնտրի: Իսկ մենք, մեր հերթին, կարող ենք նոր կրեատիվ և ունիվերսալ ուղիներ որոնել, որոնք կօգնեն ելքեր գտնել բարդ էթնիկ-իրավական գլուխկոտրուկներից, որոնք պարգևել է մեզ պատմությունը:
-
21:03
Տեղի է ունեցել պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ
-
20:05
Արարատ Միրզոյանն ընդունել է ԵՄ արտաքին գործողությունների եվրոպական ծառայության գլխավոր քարտուղարի տեղակալին
-
19:26
Արցախի կանայք այսօր բաց նամակով դիմել են Եվրահանձնաժողովի նախագահին. Ռուբեն Վարդանյան
-
18:59
Տեղի է ունեցել հարկային պոտենցիալի գնահատմանը վերաբերող խորհրդակցություն
-
18:52
ՌԴ ԱԳՆ-ն մտավախություն ունի ԵՄ առաքելության՝ Հայաստանի սահմանամերձ շրջաններ ժամանելու հետևանքներից
-
18:29
Ռուսաստանում ստեղծվել է ԱԹՍ-ներից և նավերից արձակվող հրթիռ
-
18:07
ՀՀ քաղաքացիները Արաբական Միացյալ Էմիրություններ կայցելեն առանց մուտքի արտոնագրի
-
17:44
ԱՄՆ նախկին պետքարտուղարի հայտարարությունները «երկակի ստանդարտների» դրսևորում են. Չավուշօղլու
-
17:27
Wizz Air ավիաընկերությունը թռիչքներ կիրականացնի մի քանի նոր ուղղություններով
-
17:13
Զելենսկին վաղուց դադարել է լինել Պուտինի հնարավոր զրուցակիցը. Պեսկով
-
16:57
ԵՄ-ն ակտիվացնում է երկխոսությունը Հայաստանի հետ
-
16:45
Ստեփանակերտում կարծում են, որ Լաչինի միջանցքի ապաշրջափակմանը կարելի է հասնել միջազգային հակաահաբեկչական գործողությամբ
-
16:37
Կառավարությունը փոխհատուցման աջակցություն կտրամադրի Ջերմուկ համայնքում հյուրանոցային և հյուատնային գործունեություն իրականացնող տնտեսավարողներին
-
16:26
ՄԱԿ-ը կանխատեսել է, թե որքանով կկրճատվի ՌԴ տնտեսությունը 2023 թվականին
-
16:21
Կբարելավվի Հայրենիքի պաշտպանության ժամանակ հաշմանդամություն ստացած զինծառայողների առողջությանը պատճառված վնասների հատուցման գործընթացի արդյունավետությունը
-
16:16
Մենք պետք է կոտրենք պախարակելի փոխզիջումների և երկակի ստանդարտների այս շղթան. Արմեն Գևորգյանի ելույթը ԵԽԽՎ-ում
-
16:07
Հայաստանը հատուկ նշանակություն է տալիս Հնդկաստանի հետ հարաբերությունների խորացմանն ու զարգացմանը. Վահագն Խաչատուրյան
-
16:00
Երևանում անցկացվում է ՀՀ-ԵՄ Քաղաքական և անվտանգային հարցերով երկխոսության առաջին բարձր մակարդակի հանդիպումը
-
15:50
Նիկոլ Փաշինյանը նոր օգնական ունի
-
15:45
Ստեփանակերտի բնակչության համար գազի մատակարարումը կվերականգնվի
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
-
19:09
SOS - ԱՐՑԱԽ․ Հրատապ գործողությունների ծրագիր
-
19:13
Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն այցելեց մարտական դիրքեր
-
00:08
Հուսառատությամբ համախմբվենք ազգային ու պետական շահերի շուրջ. Գարեգին Բ-ի ուղերձը
-
19:57
Տարին բարդ էր, գալիքը, ըստ ամենայնի, լինելու է էլ ավելի բարդ. Ռոբերտ Քոչարյան
-
15:06
Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության պայմանագրի ստորագրման համար ստեղծված են բոլոր պայմանները. Ալիև
-
18:05
Իրանը լայնածավալ զորավարժություններ է անցկացնում երկրի հարավում
-
17:48
Նոր տարում և հաջորդ տարիներին ևս միակ մաղթանքս ու հորդորս մեր ժողովրդին պայքարն է․ Սերժ Սարգսյան
-
20:09
Փաշինյանը ցավակցական հեռագիր է հղել Բենեդիկտոս XVI-ի մահվան կապակցությամբ
-
14:52
Հունվարի 1-ից բարձրացել են մինչև երկու տարեկան երեխայի խնամքի նպաստի չափերը
-
16:19
Եղանակը Հայաստանում․ առաջիկա 5 օրվա կանխատեսում
Խոնավություն՝ 85%
Քամի՝ 0,51 կմ/ժ