Ապրիլյան պատերազմի դասերը

Ապրիլյան պատերազմից երեք տարի է անցել, սակայն այդ օրերն ու դրանց սարսափելի հետևանքները դեռ այնքան թարմ են, որ դժվար է հարցին մոտենալ վերլուծական հայացքով՝ մի կողմ դնելով հուզականը: Սակայն, փորձենք վերլուծել և հասկանալ, թե ինչ փոխեց ապրիլյան պատերազմը տարածաշրջանում և Արցախյան հակամարտության կարգավորման գործընթացում:
Պատերազմի վտանգը միշտ կախված է եղել օդում… Ադրբեջանը սպառնացել է պատերազմով, Հայաստանն ու Արցախն էլ պատերազմից ոչ խուսափել են, ոչ վախեցել: Սակայն, իրական պատերազմի վտանգն անցած 20 տարիների ընթացքում բթացել էր, իսկ Բաքվի ռազմատենչ հռետորաբանությունն էլ ավելի շատ ընկալվում էր որպես ներքին լսարանին ուղղված ազդակ: 2016թ-ի ապրիլը ցույց տվեց, որ պատերազմն իսկապես ամեն պահ հնարավոր է, առավել քան հավանական…
Եթե անդրադառնանք բանակցային գործընթացում տեղի ունեցած փոփոխություններին, ապա բնական է, որ Ապրիլյան պատերազմից հետո առաջին պլան մղվեց հրադադարի ամրապնդման անհրաժեշտությունը, կտրուկ նվազեց առանց այդ էլ խիստ կասկածելի փոխվստահությունը, իսկ փոխզիջումների մասին խոսակցություններն էլ ավելի անիմաստ ու ոչ հիմնավոր դարձան:
Ապրիլյան պատերազմից հետո Բաքուն ջանքեր էր գործադրում օրակարգից դուրս մղել 1994թ-ին կնքված եռակողմ հրադադարի համաձայնագիրը՝ փորձելով այն փոխարինել 2016 ապրիլին Մոսկվայում Ադրբեջանի և Հայաստանի Գլխավոր Շտաբերի ղեկավարների մակարդակով ձեռք բերված պայմանավորվածությամբ: Բնական է, որ հայկական կողմերն ամեն ինչ արեցին դա թույլ չտալու համար:
Հրադադարի ռեժիմի ամրապնդման նպատակով՝ միջազգային հանրության ճնշման ներքո, Ադրբեջանը ստիպված եղավ համաձայնություն տալ այնպիսի մեխանիզմների ստեղծմանը, որոնք թույլ կտային հետագայում կանխարգելել սահմանային միջադեպերը, ինչպես նաև օբյեկտիվ և միջազգային հանրության համար վստահելի մեխանիզմների միջոցով հստակ արձանագրել մեղավոր կողմին: Այդ պայմանավորվածությունները ամրագրվեցին Վիեննայի, Սանկտ-Պետերբուրգի և Ժնևի հանդիպումների ամփոփիչ արձանագրություններում: Հետագայում ադրբեջանական կողմն ամեն ինչ արեց այդ համաձայնությունների դրանք կյանքի չկոչելու, դրանցից ձերբազատվելու համար: Դրան ծառայեցվեց նաև հետագայում Դուշանբեում արդեն Ալիև-Փաշինյան ձևաչափով բանավոր պայմանավորվածությունը՝ հրադադարի պահպանման վերաբերյալ:
Ինչպես արդեն նշվեց, Ապրիլյան պատերազմն ակնհայտ դարձրեց, թե ինչ դեմք ունի Ադրբեջանը, և Հայաստանի ու Արցախի հանրությունները հերթական անգամ համոզվեցին, որ այդ Ադրբեջանի հետ փոխզիջումների մասին խոսելն անհնար է և վտանգավոր: Դա ընկալելի էր նաև միջնորդների համար: Ուստի, չնայած վստահության միջոցառումների համաձայնեցմանը զուգահեռ փորձ էր արվում բանակցային սեղան վերադարձնել նաև հակամարտության կարգավորման բովանդակային հարցերը՝ միջնորդների ճնշումն այդ հարցում զգալիորեն թուլացավ: Այդ թվում՝ ետին պլան մղվեց, այսպես կոչված, Լավրովի պլանը, եթե այդպիսին կար:
Պատերազմը ցույց տվեց, որ Ադրբեջանի հոխորտանքները, թե այսօր ադրբեջանական ԶՈՒ-երը գերհզոր են, իսկ Արցախն ու Հայաստանը՝ թույլ ու անկարող, և թե իբրև պատերազմ չսկսելն Ադրբեջանի կողմից մեծ զիջում է, կեղծ են և անհիմն: Բաքուն փորձեց ու տապալվեց, հայ զինվորը ցույց տվեց իր կամքի ու բազկի ուժը…
2016-ի ապրիլը հերթական անգամ ցույց տվեց, որ հայ ժողովրդի հետ ուժի դիրքերից խոսելն անհնար է, իսկ խաղաղությունն այլընտրանք չունի: Ցավոք, դա եղավ պատանի զինվորների կյանքի գնով…
այլ նյութեր այս թեմայով
- Երկրագունդ. Փաշինյան-Պուտին հանդիպումն ու գերիների վերադարձի հարցը «Առավոտյան լուրեր Լիլիթ Թումանյանի հետ» հաղորդման «Հայացք. Երկրագունդ» խորագրի ներքո անդրադարձ է կատարվել Փաշինյան-Պուտին...
- Երկրագունդ. Ադրբեջանի հնարավոր անդամակցությունը ԵԱՏՄ-ին ու Բելառուս-Ադրբեջան «եղբայրությունը» «Առավոտյան լուրեր Լիլիթ Թումանյանի հետ» հաղորդման «Հայացք. Երկրագունդ» խորագրի ներքո անդրադարձ է կատարվել ԵԱՀԿ...
- Արցախ մուտքի խնդիրների մասին բարձրաձայնում են համանախագահները, լռում՝ Երևանն ու Ստեփանակերտը Բաքուն որևէ փաստաթղթով որևէ իրավական հիմք չունի՝ որոշելու, թե ով կարող է մուտք գործել Արցախ, ով՝ ոչ:
- ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների հայտարարության հիմնական ուղերձները Ընդհանուր առմամբ, հայտարարությունը մեկ հիմնական նպատակ էր հետապնդում՝ ամրագրել առկա իրավիճակը, զարկ տալ բանակցային...
- ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները կողմերին կոչ են արել իրենց հովանու ներքո հնարավորինս շուտ վերսկսել երկխոսությունը Միջնորդները գոհունակություն են հայտնել հրադադարի ռեժիմի ամրապնդման կապակցությամբ՝ հայտարարելով, որ ուշադիր...
-
18:04
Չինաստանը մտադիր է Ֆրանսիայի և ԳԴՀ-ի հետ օգնել զարգացող երկրներին ստանալ պատվաստանյութեր
-
17:13
Զարեհ Սինանյանը կգործուղվի Ռուսաստանի Դաշնություն
-
16:49
Բուլղարիայի խորհրդարանը ընդունել է Բոյկո Բորիսովի կառավարության հրաժարականը
-
16:45
Արցախի նախագահը իրավապահների ծանուցագիր ստանալու դեպքում կգնա հարցաքննության.մամուլի խոսնակ
-
16:43
Երկրագունդ. Ադրբեջանի հնարավոր անդամակցությունը ԵԱՏՄ-ին ու Բելառուս-Ադրբեջան «եղբայրությունը»
-
16:33
Մոլդովայի նախագահը հանդիպել է հայկական համայնքի ներկայացուցիչներին
-
16:27
Վահրամ Դումանյանը շնորհավորական ուղերձ է հղել Կինոյի օրվա առթիվ
-
16:20
Օնիկ Գասպարյանը հայտարարություն է տարածել՝ դիմելով ԱԺ նախագահին եւ խմբակցությունների ղեկավարներին
-
15:28
Հայաստանը հնարավոր է վետո դնի Ադրբեջանի՝ ԵԱՏՄ նիստին մասնակցելուն. փոխվարչապետ
-
15:10
Արմեն Սարգսյանն այցելել է Վրաստանի խորհրդարան
-
15:06
Արմեն Սարգսյանը հյուրընկալվել է Համայն Վրաստանի կաթողիկոս-պատրիարք Իլյա Երկրորդին
-
14:59
Եղանակը Հայաստանում. առաջիկա 5 օրվա կանխատեսում
-
13:16
Ռուս ռազմական բժիշկները բժշկական օգնություն են ցուցաբերել Ղարաբաղի հեռավոր շրջանների բնակիչներին
-
13:09
Իրանում հայտնել են մինչև 60 տոկոս հարստացված ուրանի առաջին խմբաքանակն ստանալու մասին
-
13:00
Գարեգին Բ-ն ընդունել է Ավստրիա բուժման մեկնող զինվորականներին
-
12:58
Արմեն Սարգսյանն այցելել է Թբիլիսիի «Հերոսների հրապարակ»
-
12:55
Ինդիանապոլիսում հրաձգության արդյունքում ութ մարդ է սպանվել
-
12:25
Խրամատում քնած հայ զինվորի նկարն արժանացել է World Press Photo-ի հեղինակավոր մրցանակի
-
12:21
Զոհվածների և անհետ կորածների որոնումները շարունակվում են Որոտանի ուղղությամբ
-
12:20
«Երկու մեծ տերություններ». Բայդենը խոսել է Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների մասին
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
-
16:45
Երկրագունդ. ԱՄՆ-ՌԴ սրացում
-
16:09
ԵԱՀԿ գործող նախագահի տարածաշրջանային այցն ու արդյունքները
-
16:09
Ատոմակայանի գործունեության հետ կապված մտավախությունները բյուրեղանում են
-
17:59
Ան Լինդեն կարևորել է նոյեմբերի 10-ի հրադադարի մասին եռակողմ հայտարարությունն իրականացնելու անհրաժեշտությունը
-
15:59
44-օրյա պատերազմի ժամանակ մեր ունեցած ապրումներն ու հույզերը. հարցազրույց «Պատուհանից ներս» գրքի հեղինակի հետ
-
17:33
ԵՄ-ն սառեցնում է Թուրքիայի դեմ որոշակի պատժամիջոցների ծրագիրը
-
12:03
Ադրբեջանը բռնություն է կիրառել և խոշտանգել հայ ռազմագերիներին. Human Rights Watch
-
23:41
Ալիևի հայտարարությունները բացահայտում են հայկական բնակավայրերի ոչնչացման մտադրությունը. ՀՀ ԱԳՆ
-
15:31
Վարչապետի աշխատակազմի «պարզաբանումն» ուղղակի կոչ է՝ չենթարկվելու դատարանի կայացրած ակտին. Հայրենիքի փրկության շարժման հայտարարությունը
-
10:56
Հայաստանում կորոնավիրուսի հաստատված դեպքերի թիվը հասել է 181165-ի
Խոնավություն՝ 33%
Քամի՝ 5 կմ/ժ