Նոր փուլ` ԱՄՆ-Իրան նյարդերի պատերազմում

• 15.05.2019, 19:02
•  Ամերիկա,  Տարածաշրջան,  Մերձավոր Արևելք,  Աշխարհ

Իրան-ԱՄՆ հարաբերություններում լարվածությունը միանգամայն նոր մակարդակի է անցել վերջին շաբաթների ընթացքում: Թեհրանը մայիսի 15-ից պաշտոնապես դադարեցրել է միջուկային գործարքի որոշ դրույթների կատարումը: Խոսքը մասնավորապես հարստացված ուրանի և ծանր ջրի պաշարների պահպանման սահմանափակումների մասին է: Իրանում հայտարարել են, որ եթե գործարքի մնացած կողմերը 60 օրվա ընթացքում չսկսեն կատարել գործարքով իրենց ստանձնած պարտավորությունները` այդ թվում բանկային և նավթի ոլորտներում, Իրանը դուրս կգա գործարքից: Սա առաջին հերթին վերաբերում է Եվրամիությանը:

Թեհրանի այս քայլը միանգամայն սպասելի էր` հատկապես վերջին շրջանում ԱՄՆ կողմից Իրանի շուրջ օղակի սեղմման պայմաններում, երբ Վաշինգտոնն իրանական նավթի գնման լիարժեք արգելք սահմանեց, ինչպես նաև հայտարարեց, որ Իրանի հետ մետաղների առևտուր անող երկրները 90 օր ունեն այն դադարեցնելու համար:

Սակայն վերջին շրջանում Իրանի նկատմամբ ոչ միայն տնտեսական ճնշման քաղաքականությունն է ուժեղանում: Ակտիվացել է կողմերի ռազմական հռետորաբանությունը: ԱՄՆ-ն Իրանի ափերի մոտ ավիակիր և ռմբակոծիչներ է ուղարկել, Մերձավոր Արևելքում տեղակայում է հակաօդային պաշտպանության Patriot համակարգերը, ուժեղացնում է Սիրիայում և Իրաքում գտնվող զորքերը: Թրամփը, թեև հերքել է Մերձավոր Արևելք 120 հազար զորք ուղարկելու ամերիկյան պլանների մասին լուրերը, սակայն չի էլ բացառել նման հավանականությունը:

ԱՄՆ-ն սպառնում է Իրանի կողմից միջուկային զենքի մշակման աշխատանքների ակտիվացման, ինչպես նաև տարածաշրջանում ամերիկյան զորքերի վրա Իրանի հարձակման դեպքում, հարվածել Իսլամական Հանրապետությանը: Իրանն, իր հերթին, հայտարարում է, որ իր սահմանների մոտ ամերիկյան զինտեխնիկան ոչ թե սպառնալիք է, այլ` թիրախ, և որ իրենք պատրաստ են արժանի հակահարված տալ ամերիկյան գործողություններին:

ԱՄՆ-ի և Իրանի գործողությունները և հայտարարությունները մեծացրել են լարվածությունը ոչ միայն երկկողմ հարաբերություններում, այլև` տարածաշրջանում` առանց պատերազմի ստեղծելով պատերազմական մթնոլորտ: Թեև և´ Իրանում, և´ ԱՄՆ-ում հայտարարում են, որ ռազմական գործողություններ չեն ցանկանում, կողմերը լարվածությունը թուլացնելու նպատակով երկխոսելու ցանկություն ևս չունեն:

Դժվար է ասել, թե որքան կշարունակվի Իրանի և ԱՄՆ-ի միջև նյարդերի այս պատերազմը: Թրամփը վճռական է տրամադրված Իրանին խաղի իր կանոնները թելադրելու, իսկ Իրանն` արդեն բանակցված պայմանագիրը կատարելու հարցում: Ուստի, զարգացման որևէ սցենար, այդ թվում լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունները, չարժե բացառել: