Սպասվող ռուս-թուրքական քաղաքական առևտրի մաս կարող է դառնալ նաև մեր տարածաշրջանը

• 04.03.2020, 20:10
• Հասմիկ Վարդանյան
•  Տարածաշրջան,  Մերձավոր Արևելք,  «Հայացք» վերլուծական կենտրոն,  Աշխարհ,  Հայաստան

Մարտի 5-ին նախատեսվում է Ռուսաստանի և Թուրքիայի նախագահներ Վլադիմիր Պուտինի և Ռեջեփ Թայիփ էրդողանի հանդիպումը, որի ընթացքում կողմերը քննարկելու են իրավիճակը Սիրիայում և մասնավորապես` վերջին լարվածությունն Իդլիբի դեէսկալացիայի գոտում:

Մարտի 1-ին Թուրքիան Սիրիայում՝ մասնավորապես Իդլիբում սկսեց իր հեթական ռազմական գործողությունը՝ «Գարնան վահան»-ը: Անկարան հայտարարում է, որ սա թուրքական կողմի պատասխանն է սիրիական բանակի փետրվարի 27-ի գործողություններին, որոնց արդյունքում զոհվել է 36 թուրք զինվորական: Սակայն Իդլիբում լարվածությունն սկսել էր աճել ավելի վաղ: Հունվարի վերջից սիրիական բանակը հարձակվողական գործողություն  է իրականացնում Իդլիբում, ինչը վայելում է Մոսկվայի աջակցությունը: Թուրքիան մեղադրում է Մոսկվային Իդլիբի հարցով 2018 թվականի Սոչիի համաձայնությունները խախտելու մեջ՝ պահանջելով կասեցնել Ասադի զորքերի հարձակումը: Սակայն Մոսկվայում պնդում են, որ պայմանավորվածությունները խախտել է հենց Թուրքիան՝ չզինաթափելով սիրիական զինված ընդդիմությանը և ահաբեկչական խմբավորումներին:

Արդյունքում, ռուս-թուրքական հարաբերությունները վերջին շրջանում բավականին լարված են, իսկ այսօր կողմերն Իդլիբում կանգնած են այդ թվում նաև ռազմական առճակատման եզրին: Սա ոչ Մոսկվայի, ոչ էլ Անկարայի համար ցանկալի սցենար չէ, ուստի կողմերը փորձելու են ամեն ինչ անել հարցը դիվանագիտական ճանապարհով կարգավորելու համար: Այս մասին է խոսում նաև Պուտին-էրդողան երկկողմ հանդիպման մասին հստակ պայմանավորվածությունը: Մինչ այդ նշվում էր, որ միջգերատեսչական բանակցությունների արդյունքում դեռևս չեն հասել այն կետին, որը թույլ կտար պետությունների ղեկավարների մակարդակով հանդիպում կազմակերպել:

Մարտի 5-ին սպասվող հանդիպումն, ըստ ամենայնի, Իդլիբի հարցով երկարաժամկետ լուծումներ չի տա, քանի որ կողմերի դիրքորոշումները բավականին կոշտ են: Ավելի հավանական է, որ պայմանավորվածություններ ձեռք բերվեն ռազմական գործողությունները դադարեցնելու մասին, ինչն ավելի երկարաժամկետ լուծման համար քաղաքական առևտուր սկսելու հնարավորություն կտա:

Վերջինս կարող է առնչվել ոչ միայն մերձավորարևելյան, այլ նաև մեր տարածաշրջանին՝ հաշվի առնելով, որ այստեղ շահեր ունեն ինչպես Ռուսաստանը, այնպես էլ Թուրքիան: Այս համատեքստում բավականին հետաքրքիր է ԵԱՀԿ Մինկի խմբի համանախագահների այցը Թուրքիա, որի ժամանակ ԱԳ նախարար Մևլութ Չավուշօղլուի հետ քննարկվել են Ղարաբաղյան կարգավորման գործընթացը, և այդ քննարկման արդյունքներով Չավուշօղլուն միակողմանի հայտարարություն է արել: Հանդիպման ժամանակի ընտրությունը դժվար է պատահականություն համարել՝ հաշվի առնելով առկա աշխարհաքաղաքական իրավիճակը և ներգրավված դերակատարներին:

Ուստի, ռուս-թուրքական սպասվող այս առևտրից մեզ համար հնարավոր բացասական հետևանքները հնարավորինս չեզոքացնելու համար անհրաժեշտ է իշխանությունների օպերատիվ և համարժեք արձագանքն առկա զարգացումներին, այլ ոչ թե անհիմն հավաստիացումները, որ Թուրքիան Արցախյան հակամարտության խաղաղ կարգավորման գործընթացում չի կարող որևէ դերակատարում ունենալ: