Ղարաբաղյան կարգավորման վերաբերյալ Արցախի նախագահի հնչեցրած թեզերը ոչ միայն նոր խառնաշփոթ են առաջացնում, այլև բավականին վտանգավոր են

• 03.09.2020, 19:10
• Հասմիկ Վարդանյան
•  Տարածաշրջան,  «Հայացք» վերլուծական կենտրոն,  Աշխարհ,  Հայաստան,  ԼՂՀ

Արցախի Հանրապետության նախագահ Արայիկ Հարությունյանի՝ պաշտոնավարման 100 օրվան նվիրված ասուլիսի ժամանակ հնչեցրած մտքերն էլ ավելի մեծ խառնաշփոթ են առաջացնում Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցում հայկական պետությունների վարած քաղաքականության մեջ:

Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը մեկ անգամ չէ, որ հայտարարել է, որ Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցում Հայաստանի և Արցախի դիրքորոշումները նույնական են` սկզբում անգամ դետալներում, հետո պարզվեց, որ որոշ նյուանսային տարբերություններ, այնուամենայնիվ, կան: Արայիկ Հարությունյանն իր ասուլիսի ընթացքում վերահաստատում է այս մոտեցումը, սակայն որոշ հարցերում Արցախի նախագահի հնչեցրած մոտեցումները կտրուկ տարբերվում էին պաշտոնական Երևանի դիրքորոշումից: Այսպես, հուլիսի 23-ին Տավուշում հայ-ադրբեջանական սահմանային լարվածությունից հետո ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ներկայացնելով Ղարաբաղյան կարգավորման հարցում Հայաստանի դիրքորոշումը կրկին շեշտեց, որ Արցախը պետք է դառնա բանակցությունների լիարժեք կողմ, սակայն Արայիկ Հարությունյանը հայտարարում է, որ ինքը մտադիր չէ բանակցությունների գնալ Ադրբեջանի իշխանության հետ: Ավելին, Արայիկ Հարությունյանը կասկածի տակ է դնում այժմ Ադրբեջանի հետ բանակցությունների նպատակահարմարությունն  այն դեպքում, երբ ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Զոհրաբ Մնացականյան օրերս ռուսական Ինտերֆակսին տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ Հայաստանը ցանկացած պահի պատրաստ է բանակցությունների:

Այսպիսով, առնվազն այս հարցում, չնայած պաշտոնական Երևանի և Ստեփանակերտի հավաստիացումներին, վերջիներիս դիրքորոշումները ոչ միայն նույնական չեն, այլև կա տեսանելի կտրուկ տարբերություն:

Բացի այդ, Արցախի նախագահը հայտարարեց, որ պետք է պատրաստվել պատերազմի այն դեպքում, երբ Երևանը պնդում է, որ հակամարտության խաղաղ կարգավորումն այլընտրանք չունի:

Բավականին խնդրահարույց էր նաև Արայիկ Հարությունյանի պնդումն այն մասին, որ Արցախի միջազգային ճանաչումը կարևոր չէ և մեր միակ խնդիրը պետք է լինի անվտանգության ապահովումը և ստատուս-քվոյի պահպանումը:

Արցախյան հակամարտության հիմքում Արցախի ժողովրդի ինքնորշման իրավունքի ճանաչումն է: Երբ Արցախի իշխանությունն այդ հարցը դարձնում է անկարևոր, սա լուրջ հարված կարող է բերել բանակցային սեղանին հայկական կողմերի դիրքերին: Միևնույն ժամանակ պետք է նկատել, որ Արցախի ինքնորոշման միջազգային ճանաչումն ինքնանպատակ չէ, այն ուղղակիորեն փոխկապակցված է Արցախի անվտանգության խնդրի հետ:

Ի դեպ, այս հարցում ևս, ինչպես պարզ է դառնում, Հայաստանի իշխանության հետ Արցախում համակարծիք չեն: Հուլիսի 23-ին վարչապետի ներկայացրած դիրքորոշման մեջ ընդգծվում է, որ առանց որևէ սահմանափակման Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի ճանաչումը, Հայաստանի և Արցախի բնակչության անվտանգությունը չեն կարող զիջվել որևէ պարագայում:

Բացի այն, որ Արցախի նախագահի հնչեցրած թեզերը բավականին վտանգավոր են, դրանք նաև նոր խառնաշփոթ են առաջացնում Հայաստանի, Արցախի և միջազգային հանրության համար: Կարգավորման գործընթացի վերաբերյալ Արայիկ Հարությունյան հնչեցրած մոտեցումներն   արդյոք արտահայտո՞ւմ են Հայաստանի իշխանության դիրքորոշումը, թե ուղղակի պաշտոնական Երևանն ու Ստեփանակերտը «նյուանսներում տարբերվող նույնական դիրքորոշում» ասելով ի նկատի են ունեցել միմյանց հակառակ մոտեցումներ որոշ, շատ սկզբունքային հարցերում: