Իրան-ԱՄՆ. ճնշման քաղաքականության հնարավոր հետևանքները

Միացյալ Նահանգները մայիսի 2-ից չեղարկել է իրանական նավթ ներմուծող երկրներին տրված Իրանի դեմ նավթային պատժամիջոցներից բացառությունները: Այսուհետ եթե Չինաստանը, Հնդկաստանը, Ճապոնիան, Հարավային Կորեան և Թուրքիան շարունակեն նավթ գնել Իրանից, ԱՄՆ-ի վարչակազմը պատժամիջոցներ կսահմանի նրանց դեմ: ԱՄՆ կողմից արտոնություն ստացած մյուս երկրները` Հունաստանը, Իտալիան և Թայվանն, արդեն դադարեցրել են իրանական նավթի ներմուծումը:
Վաշինգտոնն իրանական նավթի խոշոր ներկրող այս երկրների համար նոյեմբերին արտոնություն էր սահմանել՝ պատժամիջոցներ կիրառելու հարցում բացառություն անելով, որպեսզի ժամանակ տա նրանց այլընտրանք գտնելու համար:
Միացյալ Նահանգները հույս ունի, Իրանի նկատմամբ պատժամիջոցները խստացնելով, ստիպել վերջինիս վերադառնալ բանակցությունների սեղան և ընդունել ամերիկյան պայմանները, ինչպես նաև տնտեսական ճնշման միջոցով հասնել իրանական իշխանությունների տապալման:
Առաջինի հետ կապված հեռանկարներն այդքան էլ հուսադրող չեն. Իրանի ԱԳ նախարար Մոհամմադ Զարիֆն արդեն հայտարարել է, որ, որպես հակաքայլ ամերիկյան պատժամիջոցներին, Իրանը դիտարկում է այդ թվում նաև Միջուկային զենքի չտարածման համաձայնագրից դուրս գալը: Մյուս պատասխան քայլը, որ դիտարկում են Իսլամական Հանրապետությունում, Օրմուզի ջրանցքը փակելն է: Նշենք, որ սա բավականին վտանագավոր սցենար է, քանի որ կարող է հանգեցնել կողմերի ռազմական առճակատման:
Չի բացառվում նաև, որ Իրանը դուրս գա 2015 թվականին կնքված միջուկային գործարքից: Փաստացի, եվրոպական գործընկերներն այս մեկ տարվա ընթացում արդյունավետ որևէ մեխանիզմ չեմ մշակել ամերիկյան պատժամիջոցների ազդեցությունն իրանական տնտեսության վրա մեղմելու համար: Պատժամիջոցների խստացումն Իրանի համար տնտեսական նոր դժվարություններ է ստեղծելու և իրանական իշխանությունները, այդ թվում հասարակական տրամադրությունների արդյունքում, կարող են դուրս գալ միջուկային գործարքից, ինչի մասին բազմիցս նախազգուշացրել են գործընկերներին:
Ինչ վերաբերում է տնտեսական դժվարություններ ստեղծելու միջոցով Իրանի իշխանությունների տապալման հնարավորությանը, չպետք է մոռանալ, որ Իրանը նման խիստ սահմանափակումների պայմաններում է արդեն տասնամյակներ, և իրանական իշխանությունները տնտեսությունը բավականին հարմարեցրել են այդ պայմաններին` այն դարձնելով, հիմնականում, ինքնաբավ: Անկասկած, պատժամիջոցների արդյունքում առաջացած դժվարությունները հասարակության շրջանում կմեծացնեն սոցիալ-տնտեսական դժգոհությունները, սակայն քիչ հավանական է, որ դա կհանգեցնի Իրանի վարչակարգի տապալմանը:
Ընդ որում, կարծես թե իրանական նավթի ամենամեծ ներկրողները` Չինաստանը և Հնդկաստանը, այդքան էլ համաձայն չեն ամերիկյան քաղաքականության հետ, և հնարավոր է, որ չերկնչեն ամերիկյան պատժամիջոցներից և մասնակիորեն շարունակեն իրանական նաթվի ներմուծումը: Նշենք, որ Թուրքիան ևս դեմ է հանդես գալիս ամերիկյան միակողման պատժամիջոցներին, սակայն դժվար է ասել` կշարունակի իրանական նավթի ներմուծումը, թե ոչ:
Նշենք, որ իրանական նավթի ներմուծման նկատմամբ ամերիկյան արգելքը դժվարություններ է ստեղծում ոչ միայն Իրանի և նրա հիմնական գործընկերների համար, այլ նաև նավթի համաշխարհային շուկայի: Թեև Սաուդյան Արաբիան և Արաբական Միացյալ Էմիրությունները համաձայնել են ավելացնել նավթի արդյունահանումը` շուկայում գնաճ թույլ չտալու համար, գործնականում դա կարող է դժվարություններ առաջացնել` հատկապես, որ նավթարդյունահանող երկու երկրում` Վենեսուելայում և Լիբիայում, իրավիճակը բավականին անկայուն է, և դա կարող է ազդել նավթի մատակարարումների վրա:
Իրանի նկատամաբ ամերիկյան այս քաղաքականությունը թեև լուրջ տարաձայնություններ է առաջացնում դաշնակիցների հետ ԱՄՆ հարաբերություններում, սակայն Թրամփը չի պատրաստվում հրաժարվել Իրանի նկատմամբ առավելագույն ճնշում գործադրելու քաղաքականությունից: Թրամփն Իրանի նկատամաբ ճնշումը մեծացնելու նպատակով նույնիսկ Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսն է ճանաչել ահաբեկչական: Սա պատմության մեջ առաջին դեպքն է, երբ որևէ երկրի զինված ուժեր ճանաչվում են ահաբեկչական: Ամերիկյան այս քայլին, իհարկե, արդեն հետևել է Իրանի արձագանքը. Թեհրանը ահաբեկչական է ճանաչել Ամերիկյան կենտրոնական հարմանատարությանը:
Այս ամենը դեռևս գործնականում որևէ դրսևորում չի ստացել, մասնավորապես ԻՀՊԿ կամ ԱՄՆ կենտրոական հրամանատարության հետ համագործակցող կառույցները, ուժերը չեն դիտարկվելու որպես ահաբեկչություն հովանավորողներ, սակայն առանց այդ էլ բավականի լարված իրանա-ամերիկյան հարաբերությունների վրա դա կունենա բացասական մեծ ազդեցություն:
Իրան-ԱՄՆ տարաձայնությունները, բնականաբար, չեն կարող չանդրադառնալ նաև Հայաստանի վրա: Նախկինում Հայաստանի նկատմամբ պատժամիջոցներ չեն կիրառվել իրանական նավթ-գազ գնելու համար, քանի որ դրանց ծավալներն Իրանի տնտեսության համար էական նշանակություն չեն կարող ունենալ, բացի այդ, ամերիկյան գործընկերներն ըմբռնումով են մոտեցել Հայաստանի համար Իրանի հետ հարաբերությունների կարևորությանը: Անհրաժեշտ է, որ ՀՀ իշխանություններն այս ուղղությամբ շարունակեն աշխատել ամերիկյան գործընկերների հետ:
այլ նյութեր այս թեմայով
- Իրանը բողոք է ներկայացրել Միջազգային դատարան ընդդեմ ԱՄՆ-ի Պաշտոնական Թեհրանը Միացյալ Նահանգներին մեղադրել է տնտեսական ահաբեկչության , ինչպես նաև կորոնավիրուսի դեմ պայքարի...
- Միջուկային գործարքը դեռ գործուն է. Ռոհանի Այդ մասին Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանին հայտարարել է կառավարության փետրվարի 19-ի նիստում:
- Իրանը ներկայում ավելի մեծ ծավալով է ուրան հարստացնում, քան մինչև միջուկային գործարք կնքելը. Ռոուհանի Իրանը 2018 թվականին միջուկային գործարքից ԱՄՆ դուրս գալուց հետո աստիճանաբար կրճատում է գործարքով իր պարտավորությունները:
- Զարիֆը քննադատել է միջուկային գործարքի վերաբերյալ եվրոպական երկրների դիրքորոշումը «Վեճերի կարգավորման մեխանիզմի գործարկման եվրոպացիների գործողություններն իրավաբանորեն հիմնավորված չեն և քաղաքական...
- Միջուկային ծրագրի շուրջ վեճերի կարգավորման միջազգային մեխանիզմ է ստեղծվում Մեծ Բրիտանիան, Գերմանիան և Ֆրանսիան գործարկում են վեճերի կարգավորման մեխանիզմ Իրանի միջուկային ծրագրի վերաբերյալ...
-
22:49
Սյունիքում սահմանների փոփոխություններ են եղել, որի հետևանքով արոտավայրերի հետ կապված խնդիրներ են առաջացել. Տեղի համայնքապետարան
-
22:42
Սուրեն Սահակյանը նշանակվել է պաշտպանության փոխնախարար
-
22:30
Գերմանիայում իշխող կուսակցության նոր ղեկավար է ընտրվել
-
22:27
ՀՀ-ն ընդդեմ Ադրբեջանի գանգատ կներկայացնի ՄԻԵԴ
-
22:19
Տիգրան Ուլիխանյանը նշանակվել է ՊՎԾ պետ
-
20:24
Եդեսիայի հայկական եկեղեցում թուրք խոհարարը «քաբաբ ուտելու հավաքույթ» է կազմակերպել
-
20:10
Հայաստանում նվազել է հրուշակեղենի, պաղպաղակի արտադրությունը
-
18:44
Ռուսաստանը ավիահաղորդակցությունը վերականգնում է 4 նոր երկրների հետ
-
18:13
Հայկ Հաջինազարյանը կնշանակվի Սպիտակ տան տարածաշրջանային հաղորդակցության բաժնի ղեկավար
-
17:39
Մհեր Գրիգորյանը ԱՄՆ դեսպանին է ներկայացրել Ադրբեջանի սանձազերծած պատերազմի հետևանքով Արցախում ստեղծված իրավիճակը
-
16:07
ՀՀ տարածքում հունվարի 19-21-ին ջերմաստիճանն աստիճանաբար կնվազի 12-15 աստիճանով․ սպասվում են տեղումներ
-
15:30
ԱԱՏՄ-ն նշել է օդային տարածքով ՀՀ մուտք գործողների պարտադիր մեկուսացման ենթարկվելու դեպքերը
-
15:00
Իրանը բալիստիկ հրթիռներ է արձակել զորավարժությունների շրջանակում
-
14:25
Ժապարովը 79,23% ձայն է ստացել Ղրղզստանի նախագահի ընտրություններում
-
14:03
Արցախի Հանրապետություն է վերադարձել 49 հազար 461 մարդ
-
13:05
Շուրջ 100 խաղաղապահ Լեռնային Ղարաբաղում պատվաստվել է «Սպուտնիկ V» պատվաստանյութով
-
12:37
Facebook-ն ու Instagram-ն ապաարգելափակել են Թրամփին
-
12:00
Ադրբեջանական կողմը փոխանցել է 2 հայ զոհված զինծառայողի աճյուն. Արցախի ԱԻՊԾ
-
11:54
ՀՀ տարածքում կան փակ ավտոճանապարհներ
-
11:31
Հայաստանում հաստատվել է կորոնավիրուսով վարակվելու 263 նոր դեպք
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
-
09:57
Սուրբ Թադեոս առաքյալի վանքի ուխտագնացությունը ներառվել է ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի՝ Մարդկության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում
-
10:26
Երկրագունդ․ ՌԴ դիրքորոշումն Արցախյան հարցում
-
19:33
Գուրգեն Կարապետյանին նվիրված բրոնզե քանդակ է տեղադրվել Դնեպրում
-
12:41
Լեռնային Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահների դեմ սադրանքներ չեն կատարվել. Լավրով
-
15:48
ԱՄՆ-ում առաջին անգամ կորոնավիրուսի «բրիտանական» շտամ է հայտնաբերվել
-
23:23
Հուսանք, որ 2021-ը կվերականգնի մեր կորսված ինքնասիրությունը
-
10:11
Ադրբեջանի նախագահի հայտարարությունը հակասում է 2020թ. նոյեմբերի 9-ի հայտարարության 8-րդ կետի պահանջին. Թաթոյան
-
15:50
Իրանի կառավարության խոսնակը ամանորյա հայալեզու ուղերձ է հղել
-
16:08
Հանրապետության տարածքում սպասվում է առանց տեղումների եղանակ
-
18:10
Եղանակը Հայաստանում. առաջիկա 5 օրվա եղանակի կանխատեսում
Խոնավություն՝ 71%
Քամի՝ 7 կմ/ժ