Ամերիկյան բանկերի սնանկացում. նոր ճգնաժա՞մ, թե՞՝ նոր սեփականատերեր

• 17.03.2023, 18:10
• Լիլիա Ամիրխանյան
•  Ամերիկա,  Աշխարհ,  Վերլուծություն

Ամերիկյան որոշ բանկերի հետ տեղի ունեցող զարգացումները ֆինանսական աշխարհում և փորձագիտական շրջանակներում առնվազն քննարկումների տեղիք են տվել: Մոտեցումները տարբերվում են, կան գնահատականներ իրավիճակի՝ ընդհուպ 2008թ.-ի ֆինանսատնտեսական ճգնաժամը հիշեցնելու հետ կապված:

Իրարանցումն սկսվեց Սիլիկոնյան հովտի առաջատար, կապիտալի մեծությամբ ամերիկյան 16-րդ բանկի՝ Silicon Valley Bank-ի սնանկացումից, ինչը  Bloomberg-ի գնահատմամբ վերջին 15 տարիների ընթացքում խոշորագույն սնանկացումն է: Նշենք, որ բանկը տեխնոլոգիական ստարտափերի ոլորտում առաջատարներից մեկն էր, որի կապիտալն ընդամենը մեկ տարի առաջ գնահատվել է 40 մլրդ դոլար, և որն անընդհատ աճի միտում էր ցուցադրում: Հատկապես դա նկատվեց կորոնավիրուսի ճգնաժամի ժամանակ, երբ զուգահեռաբար իրականացվող փափուկ դրամավարկային քաղաքականությունը խթանեց թվային արժույթի ոլորտում ներդրողների՝ բարձր ռիսկային և շահավետ ներդրումների իրականացմանը: Ադյունքում ոլորտում ձևավորվեցին փուչիկներ:

Իսկ ահա ներկայումս վարվող բարձր տոկոսադրույքի քաղաքականությունը նպաստեց բանկի շուրջ խնդիրների արագացմանը, որի արդյունքում, ինչպես նաև կառավարման խնդիրների հետևանքով բանկը սնանկացավ:

Silicon Valley Bank-ի փակվելուն հաջորդեց ամերիկյան մեկ այլ բանկի՝ Signature Bank-ի սնանկացումը, որը ևս բախվեց ներդրողների կողմից կապիտալի արտահոսքին և արժեթղթերի կտրուկ անկմանը:

Ինչի՞ց ամեն ինչ սկսվեց

Մարտի 8-ին հայտնի դարձավ Silvergate Bank –ի փակվելը: Նշենք, որ բանկը կրիպտոարժույթների շուկայում ամերիկայն խոշորագույն բանկերից մեկն է: Ի դեպ, ոլորտում մյուս խոշորագույնը Signature Bank-ն էր, որը փաստորեն, ևս փակվեց:

Նշենք, որ Silvergate Bank –ն առաջին բանկերից էր, որ սկսած 2014թ.-ից, աշխատում է կրիպտոարժույթների ոլորտում:  Մինչ այդ բանկը փոխառություններ էր տրամադրում առևտրային նպատակներով անշարժ գույքի կառուցապատմանը:

Հետզհետե ներգրավվելով կրիպտոարժույթի ոլորտում, բանկն ի վերջո դադարեցրեց ավանդական բանկային ծառայությունների տրամադրումն ու սկսեց ընդունել կրիպտոարժույթներով դեպոզիտներ՝ ի վերջո իր ամբողջ դեպոզիտային պորտֆելը փոխելով կրիտպոարժույթներով:  

Ինչպես նշվեց, Silvergate-ի գործունեությունն ավանդական բանկային ծառայությունները չէին: Բանկը դեպոզիտների համար տոկոսներ չէր վճարում, այլ ամեն ինչ պահում էր կանխիկ կամ՝ ԱՄՆ պետական պարտատոմսերի տեսքով:

Մինչև փակվելը բանկը ծառայություններ էր մատուցում այնպիսի կրիպտոբորսաներում, ինչպիսիք են FTX-ը, Coinbase –ն և Kraken-ը: 2018թ.-ին թվականին բանկին հաջողվել է ստեղծել Silvergate Exchange Network (SEN) վճարային հարթակը՝ հաճախորդներին հնարավորություն տալով կիպտոարժույթների վայրկյանական փոխանցումներ իրականացնել:

Silvergate-ի փակվելուց հետո ներդրողներն սկսեցին արագ հրաժարվել նաև Silicon Valley Bank-ի արժեթղթերից, հատկապես որ այնտեղ էլ էին նկատվում խնդիրներ:

Հարված կրիպտոարժույթի՞ն, թե՞ վերաբաշխումներ շուկայում

Արդեն իսկ սնանկացած ամերիկյան բանկերին միավորող հանգամանք կա. երեքն էլ մասնագիտացված են եղել կրիպտոարժույթների շուկայում:

Ներկայումս այդտեղ նկատվում են ցնցումներ: Բացի հանգամանքը, որ խոսքը շուկան սպասարկող առաջատար բանկերին է վերաբերում, կրիպտոարժույթներն այս իրադարձությունների նկատմամբ ցուցադրում են նաև ավանդական զգայունություն՝ որպես ֆինանսական շուկայի բաղադրիչներ:  Այսպես, օրինակ, կտրուկ անկմամբ վերոնշյալ իրադարձություններին արձագանքեցին առաջատար կրիպտոարժույթները՝ bitcoin -ը, USD coin-ը, Ethereum-ը: Չնայած մարտի 10-ից հետո որոշակի աճ արձանագրվել է վերջիններիս գներում, սակայն ընդհանուր առմամբ դրանք շարունակում են պահպանվել ցածր մակարդակում:

Եթե այս տեսանկյունից հարցին մոտենանք, ապա իրավիճակը կրիպտոարժույթների շուկայում, այո, կարող ենք անվանել անկայուն: Սակայն պետք չէ մոռանալ, որ նման իրավիճակներում, հատկապես կրիպտորաժույթի պարագայում, գնանկումը ևս վաստակելու լավ միջոց է. պարզապես փոխվում են սեփականատերերը:

Պատահական չէ, որ ԱՄՆ ներդրումների ապահովագրման ֆեդերալ կորպորացիան արդեն իսկ հանձն է առել երաշխավորել Silicon Valley Bank-ի ակտիվները, իսկ Իլոն Մասկը՝ հնարավոր համարել բանկի կապիտալի ձեռքբերում՝ այն թվային բանկ դարձնելու հեռանկարով: Չի բացառվում, որ Մասկի՝ թվային բանկի ստեղծման նպատակների տրամաբանության ներքո կարելի է դիտարկել միաժամանակ երեք բանկերի սնանկացումը, որոնք մասնագիտացված էին թվային փողի՝ կրիպտոարժույթների շուկայում:

Մյուս կողմից, զուգահեռ տեղեկատվություն է շրջանառվում, որ ամերիկյան ավելի խոշոր բանկերը՝ JPMorgan, Bank of America, Citigroup, Wells Fargo և այլն, կայունություն են ցուցաբերում, ինչը խոսում է ֆինանսական միջոցների՝ դեպի այդ բանկեր հոսելու հավանականության մասին:

Ի դեպ, կրիպտոարժույթների՝ դեռ 2022թ.-ից մեկնարկած գնանկումների պատճառներից մեկը դիտարկվում է Ֆեդերալ Ռեզերվային համակարգի կողմից հիմնական տոկոսադրույքի բարձրացումը:

Ի՞նչ հետևանքների սպասել

Ինչպես արդեն նշեցինք, փորձագիտական շրջանակներում շրջանառվում են տարբեր մոտեցումներ՝ սկսած 2008թ.-ի ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի հավանական կրկնությունից, ավելի վատ սցենարով, մինչև «մի քանի բանկը դեռ չի նշանակում ամբողջ ֆինանսական համակարգ» գնահատական:  Ցանկացած դեպքում, այս պահի դրությամ խուճապային տրամադրությունները գերակա չեն:

Ամեն դեպքում, վերոնշյալ զարգացումներն արդեն իսկ թողել են որոշակի հետևանքներ, մասնավորապես նավթի գներն են նվազել՝ հավանական ճգնաժամի հետևանքով պահանջարկի կրճատման կանխատեսումների արդյունքում: Ոսկու համաշխարհային գներն են բարձրացել:

Խնդիրներ են նկատվում եվրոպական ֆինանսական հաստատությունների մոտ (Deutsche Bank-ն արձագանքեց 7,4% անկմամբ, Société Générale-ը՝ 4,5%, իսկ  Credit Suisse –ը՝ 4,8%)

Մյուս կողմից, Silicon Valley Bank-ի հետ կապված անհանգստություններ են նկատվում առաջատար տեխնոլոգիաների և ստարտափերի շուկայում: Օրինակ, Հնդկաստանի տեխնոլոգիաների նախարարությունը զբաղվում է բանկի հետ աշխատող սեփական ստարտափերի կարիքների գնահատմամբ:

Որոշակի ռիսկեր կարող են ձևավորվել նաև հայկական ստարտափերի ոլորտում, որոնք ներկայացված են սիլիկոնյան հովտում, հետևաբար այս ուղղությամբ աշխատանքների իրականացումն՝ ի դեմս կարիքների գնահատման, անհրաժեշտություն է: