Ամերիկյան դոլարն այդքան էլ ամերիկյան չէ

• 27.05.2015, 20:57
•  Ամերիկա,  Աշխարհ,  Հայաստան,  Սփյուռք,  Տեղեկանք,  No-politics

Այսօր շատ քչերն են լսել Քրիստոֆոր Տեր-Սերոբյանի մասին, սակայն բոլորը քաջ ծանոթ են ամերիկյան դոլարի «կանաչ» գույնի հետ: Այսպես, 19-րդ դարի 70-ականներին լուսանկարչության զարգացումը ամերիկյան հասարակության «հնարամիտ» շերտին հնարավորություն տվեց բավականին հեշտությամբ կեղծել ամերիկյան սև ու սպիտակ թղթադրամները: Այդ ժամանակ ամերիկյան թղթադրամներում կանաչ գույնն օգտագործվում էր միայն եզրերը ներկելու համար՝ այն էլ շատ քիչ քանակությամբ: Նման պայմաններում ամերիկյան իշխանությունները բախվեցին կեղծարարությունների դեմ պայքարելու բարդ խնդրի հետ: Ի դեպ, կանաչ գունաներկն արդեն գնված էր, և հենց այս կապակցությամբ էլ մասնագետները որոշեցին օգտագործել այս գույնը՝ որպես ազգային արժույթի ներկման հիմնական գույն: Այսօր թղթադրամը կանաչի հետ միասին ունի նաև վարդագույն, նարնջագույն և այլ երանգավորումներ: Հարկ է նշել, որ այս գույնը, որն անհնար է կեղծել, ստեղծել է երիտասարդ տաղանդավոր քիմիկոս Քրիստոֆոր Տեր-Սերոբյանը, ում 1854 թվականին Ստամբուլից հրավիրել էին Ամերիկա՝ դոլարի կեղծումն անհնար դարձնելու համար: Իր աշխատանքի համար Տեր-Սերոբյանը ստացել է 6000 դոլար, որը նա օգտագործել էր ուսումը շաունակելու համար: Ստանալով դեղագործական կրթություն՝ Տեր-Սերոբյանը վերադարձել է Ստամբուլ:  

Այսօր շատերին է հետաքրքում ամերիկյան դոլարի կանաչ գույն ստանալու եղանակը: Հարկ է նշել, որ աշխարհի ամենազդեցիկ արժույթի՝դոլարի բազմաթիվ տարրեր մինչ օրս հանելուկ են մնում շատ հետազոտողների համար:  

Այսպես, «դոլար» բառի ծագումը շատ ավելի հին է, քան ինքնին ամերիկյան արժույթը: Համարվում է, որ բառի արմատը չեխական է. Չեխիայի քաղաքներից մեկի տեղական դրամը կոչվել է «տալեր»: Մեկ այլ վարկածով ամերիկացիներն այս անունը վերցրել են սկանդինավցիներից. այդ նույն ժամանակահատվածում Շվեդիայում և Դանիայում դրամական միավորը կոչվել է «դալեր»: Այնուամենայնիվ, տալեր-դալերները ոչ մի երկիր չէր ազգայնացրել, և այն ազգային արժույթի կարգավիճակ չեն ստացել: 1784 թվականին ամերիկացիները առաջինն էին, որ այն դարձրեցին ազգային արժույթ:

Ինչ վերաբերում է դոլարի նշանին, ապա այն առաջին անգամ օգտագործել է ծագումով իռլանդացի մեծահարուստ վաճառական Օլիվեր Պոլոկը, ով ազատագրական պատերազմի ժամանակ հանդիսանում էր ամերիկյան բանակի մատակարար և իր հաշվապահական գրքերում վճարումները գրառում էր P և S տառերի համատեղման նշանով: Նա իր այդ գրառումները հետագայում ներկայացրել է ամերիկացի կոնգրեսական Ռոբերտ Մորիսին, ով էլ դարձավ այդ նշանը փաստաթղթերում պաշտոնապես կիրառող առաջին բարձրաստիճան պաշտոնյան: Նշանի ստեղծման համար հիմք է դարձել իսպանական պեսոն (P)՝  S տառի հավելումով, որը ցույց է տալիս հոգնակի թիվ: Հավանական են համարվում նաև այլ վարկածներ: $ նշանն իրենից ներկայացնում է Միացյալ նահանգների անվան հապավում. այն  U և S տառերի իրար միացումն է: Ընդ որում, U տառի ներքևի հատվածը անհետացել է:

Միստիկ աշխատությունների հեղինակները նշում են, որ դոլարի նշանը մասոնական նշանակություն ունի. այն խորհրդանշում է Սողոմոն թագավորի տաճարը և նրա երկու հիմնասյուները: Հայտնի է, որ ԱՄՆ-ի հիմնադիրները մասոնական կազմակերպությունների ակտիվ անդամներ են եղել:  Այնպես, որ թղթադրամի վրա պատկերված խորհրդանիշերը այդքան էլ պարզ չեն, ինչպես թվում է առաջին հայացքից. մինչ օրս աշխարհի ամենատարածված արժույթի վրա նման տարօրինակ խորհրդանիշների առկայության պաշտոնական բացատրություն չկա:

Նշենք, որ դոլարի տեսքը պարբերաբար փոփոխվել է: Իր ժամանակից տեսքը այն ստացել է 1928 թվականին: Թղթադրամի դիզայները Ռուսաստանից ներգաղթած նկարիչ Սերգեյ Մակրոնովսկին է: