Աթաթուրքի աղջկա հայկական գաղտնիքը

Թուրքիայի առաջին նախագահ Քեմալ Աթաթուրքի որդեգիր աղջկա՝ Սաբիհա Գյոքչենի պատմությունը, մինչ օրս շատերի համար մնում է անհասկանալի: Որոշ աղբյուրներ պնդում են, որ նա եղել է Աթաթուրքի դուստրը, որոշներն էլ՝ սիրուհին, սակայն այս կապուտաչյա գեղեցկուհու պատմության ամենախորհրդավոր մասը նրա ծագման հարցն է:
Թուրքական աղբյուրների և հենց Սաբիհայի հարցազրույցի համաձայն՝ Գյոքչեն ծնվել է 1913 թվականի մարտի 22-ին: Ծնողները եղել են Մուստաֆա Իզզիետ Բեյը և Հայրիյե Խանումը, որոնք էթնիկ բոսնիացիներ են եղել: Ծնողների մահից հետո, Սաբիհան հայտնվել է Բասմայի որբանոցում, որը 1925 թվականին այցելել է Մուստաֆա Քեմալը: 12-ամյա կապուտաչյա աղջնակն այնքան է դուր եկել Թուրքիայի առաջնորդին, որ նա որոշել է որդեգրել աղջկան: Սաբիհան Գյոքչեն (թուրք. Gök - երկինք) ազգանունը ստացել է ավելի ուշ, երբ Աթաթուրքը 1934 թվականին օրենք ընդունեց ազգանունների մասին: Սակայն, Սաբիհան հետագայում հավատարիմ մնաց իր ազգանվան նշանակությանը՝ ընտրելով օդաչուի մասնագիտությունը:
1935 թվականի մայիսի 5-ին Սաբիհան Աթաթուրքի հետ ներկա գտնվեց «Թյուրք քուշու» օդաչուական դպրոցի հանդիսավոր բացմանը: Տարբեր երկրներից հրավիրված պլաներների և պարաշյուտիստերի օդային շոուն այն աստիճան գրավեց Սաբիհային, որ երբ հայրը հարցրեց. «Կցանկանա՞ս օդաչու դառնալ»: Աղջիկն առանց երկմտելու պատասխանեց. «Այո՛, հենց հիմա»: Սաբիհան 23 տարեկանում դարձավ Թուրքիայի առաջին կին օդաչուն և աշխարհում առաջին կին օդաչու-ռմբարկուն՝ իրականացելով Աթաթուրքի՝ երկնքի մասին երազանքը:
Սաբիհայի հայկական ծագման մասին առաջինը խոսեց Հրանտ Դինքը: Այսպես, «Ակոս» թերթի խմբագրություն դիմել էր հայաստանցի մի կին` Թուրքիայում ազգականներին փնտրելու նպատակով: Լրագրող Ելենա Սոլնցևան, որը նյութ էր պատրաստում Հրանտ Դինքի մասին` այդ կնոջ որոնումների կապակցությամբ, պատմում է. «Հայաստանաբնակ Հռիփսիմե Սեբիլջյանը փնտրում էր Խաթուն մորաքրոջը, որն անհետ կորել էր Օսմանյան կայսրությունում Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ: Հռիփսիմեն գրել էր խմբագրություն, թե իր մայրը` Տիրուհին երկար տարիներ որոնել է քրոջը` Խաթունին: Մինչդեռ, իրականում, կարիք չկար նրան փնտրել. Թուրքիայում բոլորը գիտեին Խաթունին: Ըստ Տիրուհու պատմության՝ իրանց ծնողներին սպանվել էին Ցեղասպանության ժամանակ, և ինքը քրոջ` Խաթունի հետ հայտնվել էր որբանոցում: Մի անգամ մի խումբ զինվորականների ուղեկցությամբ որբանոց է այցելել Թուրքիայի առաջնորդ Քեմալ Աթաթուրքը: Կապուտաչյա Խաթունը դուր է եկել Աթաթուրքին, որը որոշել է որդեգրել նրան»:
Հրանտ Դինքի «Սաբիհա Գյոքչենի գաղտնիք» վերնագրով հոդվածը ռումբի պայթյուն էր թուրքական հասարակության համար: «Մենք շատ ժամանակ վատնեցինք, որպեսզի ապացուցենք, որ Թուրքիայի ազգային հերոս Սաբիհա Գյոքչենը հայ է: Սաբիհան հրաշքով փրկված հայ երեխաներից մեկն է, ով, Եղեռնի տարիներին կորցնելով ծնողներին, հայտնվել էր որբանոցներում: Դաստիարակելու նպատակով Աթաթուրքը նրան վերցրել և տարել էր Անկարա, տվել նոր անուն…» - պատմում էր Հրանտ Դինքը:
Այս սենսացիոն լուրը անմիջապես հայտնվեց կենտրոնական Hürriyet թերթի առաջին էջում: Մի շարք պատմաբաններ նշանավոր թուրք օդաչուի հայկական ծագման վարկածը համարում են պատմական կեղծիք, հայկական սադրանք: Սակայն, Հրանտ Դինքի վարկածն ապացուցող ավելի ծանրակշիռ ապացույցներ են հայտնվել: Թուրքերեն լեզվի ամենամեծ բացատրական բառարանի հեղինակ լեզվաբան Փարս Թուգլաջին հայտարարում է, որ Սաբիհա Գյոքչենը տեղյակ էր, թե ովքեր էին իր իսկական ծնողները, նույնիսկ իմացել է հայերեն շատ բառեր:
«Սաբիհան մի փոքր խոսում էր հայերեն: Նրա հայկական ծագման մասին է վկայում այն փաստը, որ նշանավոր օդաչուն տառապել է «երևանյան հիվանդությամբ»», - նշել է թուրքական դպրոցներից մեկի պատմության ուսուցիչ Քեմալ Մերկալին, ով անձամբ է ճանաչել Սաբիհա Գյոքչենին:
Այնուամենայնիվ, Աթաթուրքի որդեգիր աղջկա ծագման հարցը շարունակում է բաց մնալ: Սաբիհան մինչև կյանքի վերջ (2001 թվականի մարտի 22-ին) նվիրված է մնացել Աթաթուրքին:
Սաբիհա Գյոքչենի պատվին անվանել են Ստամբուլի ասիական հատվածի միջազգային օդանավակայանը: Երբ որոշվում էր անվանակոչության հարցը, թուրքերից շատերը վրդովվում էին, որ օդանավակայանը պետք է կոչվի հայուհու անունով:
-
18:04
Չինաստանը մտադիր է Ֆրանսիայի և ԳԴՀ-ի հետ օգնել զարգացող երկրներին ստանալ պատվաստանյութեր
-
17:13
Զարեհ Սինանյանը կգործուղվի Ռուսաստանի Դաշնություն
-
16:49
Բուլղարիայի խորհրդարանը ընդունել է Բոյկո Բորիսովի կառավարության հրաժարականը
-
16:45
Արցախի նախագահը իրավապահների ծանուցագիր ստանալու դեպքում կգնա հարցաքննության.մամուլի խոսնակ
-
16:43
Երկրագունդ. Ադրբեջանի հնարավոր անդամակցությունը ԵԱՏՄ-ին ու Բելառուս-Ադրբեջան «եղբայրությունը»
-
16:33
Մոլդովայի նախագահը հանդիպել է հայկական համայնքի ներկայացուցիչներին
-
16:27
Վահրամ Դումանյանը շնորհավորական ուղերձ է հղել Կինոյի օրվա առթիվ
-
16:20
Օնիկ Գասպարյանը հայտարարություն է տարածել՝ դիմելով ԱԺ նախագահին եւ խմբակցությունների ղեկավարներին
-
15:28
Հայաստանը հնարավոր է վետո դնի Ադրբեջանի՝ ԵԱՏՄ նիստին մասնակցելուն. փոխվարչապետ
-
15:10
Արմեն Սարգսյանն այցելել է Վրաստանի խորհրդարան
-
15:06
Արմեն Սարգսյանը հյուրընկալվել է Համայն Վրաստանի կաթողիկոս-պատրիարք Իլյա Երկրորդին
-
14:59
Եղանակը Հայաստանում. առաջիկա 5 օրվա կանխատեսում
-
13:16
Ռուս ռազմական բժիշկները բժշկական օգնություն են ցուցաբերել Ղարաբաղի հեռավոր շրջանների բնակիչներին
-
13:09
Իրանում հայտնել են մինչև 60 տոկոս հարստացված ուրանի առաջին խմբաքանակն ստանալու մասին
-
13:00
Գարեգին Բ-ն ընդունել է Ավստրիա բուժման մեկնող զինվորականներին
-
12:58
Արմեն Սարգսյանն այցելել է Թբիլիսիի «Հերոսների հրապարակ»
-
12:55
Ինդիանապոլիսում հրաձգության արդյունքում ութ մարդ է սպանվել
-
12:25
Խրամատում քնած հայ զինվորի նկարն արժանացել է World Press Photo-ի հեղինակավոր մրցանակի
-
12:21
Զոհվածների և անհետ կորածների որոնումները շարունակվում են Որոտանի ուղղությամբ
-
12:20
«Երկու մեծ տերություններ». Բայդենը խոսել է Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների մասին
օրվա
շաբաթվա
ամսվա
-
16:45
Երկրագունդ. ԱՄՆ-ՌԴ սրացում
-
16:09
ԵԱՀԿ գործող նախագահի տարածաշրջանային այցն ու արդյունքները
-
16:09
Ատոմակայանի գործունեության հետ կապված մտավախությունները բյուրեղանում են
-
17:59
Ան Լինդեն կարևորել է նոյեմբերի 10-ի հրադադարի մասին եռակողմ հայտարարությունն իրականացնելու անհրաժեշտությունը
-
15:59
44-օրյա պատերազմի ժամանակ մեր ունեցած ապրումներն ու հույզերը. հարցազրույց «Պատուհանից ներս» գրքի հեղինակի հետ
-
17:33
ԵՄ-ն սառեցնում է Թուրքիայի դեմ որոշակի պատժամիջոցների ծրագիրը
-
12:03
Ադրբեջանը բռնություն է կիրառել և խոշտանգել հայ ռազմագերիներին. Human Rights Watch
-
23:41
Ալիևի հայտարարությունները բացահայտում են հայկական բնակավայրերի ոչնչացման մտադրությունը. ՀՀ ԱԳՆ
-
15:31
Վարչապետի աշխատակազմի «պարզաբանումն» ուղղակի կոչ է՝ չենթարկվելու դատարանի կայացրած ակտին. Հայրենիքի փրկության շարժման հայտարարությունը
-
10:56
Հայաստանում կորոնավիրուսի հաստատված դեպքերի թիվը հասել է 181165-ի
Խոնավություն՝ 33%
Քամի՝ 5 կմ/ժ