Թուրքիա vs Սիրիա. ո՞ւմ օգտին կզինաթափվեն Սիրիայի քրդերը

• 08.01.2019, 20:30
• Հասմիկ Վարդանյան
•  Ամերիկա,  Մերձավոր Արևելք,  Աշխարհ,  Վերլուծություն

almasdarnews.com

Ազգային անվտանգության հարցերով ԱՄՆ նախագահի խորհրդական Ջոն Բոլթոնը Թուրքիա կատարած այցի ժամանակ չի կարողացել թուրքական իշխանություններից երաշխիքներ ստանալ առ այն, որ Սիրիայից ամերիկյան զորքերի դուրսբերումից հետո տեղի քրդերի անվտանգությունը կապահովվի՝ չնայած հաղորդվում էր, որ, Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ էրդողանը Թրամփի հետ հեռախոսազրույցի ժամանակ արդեն իր վրա նման պատասխանատվություն է վերցրել:

Սիրիայի քրդերի անվտանգության հարցը թերևս ամենախնդրահարույցն է այդ երկրից ամերիկյան զորքերը դուրս հանելու գործընթացում: Թուրքիան, որին այժմ ԱՄՆ-ը փորձում է դարձնել քուրդ աշխարհազորայինների անվտանգության երաշխավորը, այս պահին ավելի մեծ վտանգ են ներկայացնում քրդերի համար, քան «Իսլամական պետության» ահաբեկիչները:

Այստեղ հետաքրքրական է, որ ԱՄՆ կողմից որպես քուրդ աշխարհազորայիններ ներկայացվող զինված խմբավորումներն Անկարայի կողմից դիտարկվում են որպես ահաբեկչական: Հենց վերջիններիս դեմ էլ ուղղված էին Սիրիայում Թուրքիայի իրականացրած նախորդ ռազմական գործողությունները: Ավելին` Անկարան ևս մեկ գործողություն է նախատեսում քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի դեմ սիրիական Մանբիջում և Եփրատից արևելք: ԱՄՆ հետ պայմանավորվածության արդյունքում Անկարան ոչ թե չեղարկել է այդ գործողությունը, այլ հետաձգել այն: Թուրքական իշխանությունները թերևս երաշխավորեն քրդերի անվտանգությունը, եթե ինքնապաշտպանության ուժերը համաձայնեն լիակատար զինաթափվելուն: Վերջինի համար հող է նախապատրաստում նաև ԱՄՆ: Այժմ ԻՊ դեմ պայքարում Վաշինգտոնը համագործակցությունը տեսնում է Թուրքիայի, այլ ոչ թե քրդական զինված խմբավորումների հետ: Նման պարագայում ամերիկյան իշխանություններն այլևս պարտավորություն չեն զգում զինելու և ռազմական աջակցություն ցուցաբերելու սիրիացի քրդերին, ինչն այդքան նյարդայնացնում էր թուրքական իշխանություններին:

Նշենք, որ սիրիացի քրդերի ինքնապաշտպանական խմբավորումների զինաթափման հարցն ակտուալ է նաև Սիրիայի իշխանությունների համար:  Արաբական Հանրապետության նախագահ Բաշար Ասադը քրդական զինված խմբավորումների հետ կապված բազմիցս հայտարարել է, որ Սիրիայի տարածքում այլ զինված միավորումներ չեն լինելու, բացի սիրիական բանակը:

Կարծես թե քրդերն ավելի հակված են հենց Դամասկոսի հետ համագործակցությանը: «Asharq al-Awsat»-ի փոխանցմամբ` քրդական Ժողովրդական պաշտպանության ջոկատների հրամանատար Սիփան Հեմոն Սիրիայից ամերիկյան  զորքերի դուրսբերման մասին Թրամփի հայտարարությունից հետո ակտիվ շփումների մեջ է ռուսական կողմի և պաշտոնական Դամասկոսի հետ: Քրդերն առաջարկում են թուրք-սիրիական սահմանին իրենց վերահսկողության տակ գտնվող տարածքները հանձնել Դամասկոսի վերահսկողությանը` այդ տարածքներում ինքնավարություն ստանալու դիմաց: Ինչով կավարտվեն այդ բանակցությունները, դեռ վաղ է ասել, սակայն քրդերի համար, ըստ էության, ավելի շահեկան է զինաթափման հարցում պայմանավորվել պաշտոնական Դամասկոսի և ռուսական կողմի հետ. սիրիական իշխանությունները և ռուսական կողմն առնվազն քրդերի դեմ ռազմական գործողություն չեն իրականացրել և վերջիններիս չեն դիտարկում որպես ահաբեկիչների, ավելին` Դամասկոսը մշտապես դատապարտել է իր տարածքում քրդերի դեմ իրականացվող թուրքական ռազմական գործողությունները: Ինչ վերաբերում է ԱՄՆ հետ համագործակցությանը, ապա պետք է նկատել, որ ամերիկյան իշխանությունները մինչ այս Սիրիայում իրենց հիմնական դաշնակիցներին պատշաճ կերպով չեն տեղեկացրել իրենց մտադրությունների մասին. քրդերն ամերիկյան զորքերի դուրսբերման մասին իմացել են մամուլի հրապարակումներից:

Հավելենք, որ սիրիական հակամարտության վերջնական կարգավորման վրա քրդերի այս ընտրությունը կարող է էական ազդեցություն ունենալ` ազդելով հակամարտության մեջ ներգրավված ուժերի հարաբերակցության վրա` ուստի կողմերը փորձելու են հնարավոր ամեն բան անել քրդերին իրենց կողմը գրավելու համար: