Այս վճիռը հաղթանակ է հայության համար. Ամալ Քլունի

• 16.10.2015, 18:19
•  Հայաստան

Մենք ողջունում ենք կայացված վճիռը, այն հաղթանակ է Հայաստանի համար. այս մասին ԱՄՆ Արևմտյան ափին Հանրային հեռուստաընկերության Առաջին լրատվական ծառայության մշտական թղթակից Լիլիթ Սեդրակյանի հարզացրույցում ասել է «Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի» ՄԻԵԴ-ում քննվող գործում որպես երրորդ կողմ ներգրավված Հայաստանի ներկայացուցիչ Ամալ Քլունին։ Ներկայացնում ենք հարցազրույցից հատված: 

 - Նախևառաջ, ինչպիսի՞ն է  Եվրոպական դատարանի վճռի Ձեր գնահատականը: 

- Մենք ողջունում ենք կայացված վճիռը, այն հաղթանակ է Հայաստանի համար: Դուք հիշում եք, Լիլիթ, որ Հայաստանը ո՛չ հայցվոր էր և ո՛չ էլ պատասխանող այս գործում: Հայաստանը, ինչպես և Թուրքիան, գործում ներգրավվեցին որպես երրորդ կողմ: Դրա պատճառը մեկն էր. ստորին պալատի վճռի երեք կետերում կասկածի տակ էր առնվում Հայոց ցեղասպանության իրողությունը, վիճահարույց էր համարվում փաստը, թե արդյո՞ք 1915 թ.-ի կոտորածները որակվում են որպես ցեղասպանություն: Նման ձևակերպումներն, իհարկե, վիրավորական էին հայության համար: Նշվում էր, թե իբր այդ իրադարձությունները չեն կարող օբյեկտիվորեն ապացուցվել կամ միանշանակ կերպով գնահատվել: Մեզ լրջորեն մտահոգեցին այդ ձևակերպումները և մենք ներգրավվեցինք դատական գործընթացում՝ վիճարկելու դրանք: Մեր համոզմամբ՝ Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարանի Մեծ պալատը պետք է սկզբունքային գտնվեր և առնվազն բացառեր նման արտահայտությունները: Այս վճռով մենք հաղթեցինք: Դատարանը որոշեց, որ ստորին պալատի ձևակերպումներն անտեղի էին: Դատավորներից տասն ասացին, որ այդ հարցն իրենք երբևէ չեն էլ քննել, քանի որ դա նրանց իրավասությունից դուրս է: Դա էլ մեր փաստարկներից մեկն էր: Մյուս յոթ դատավորներն էլ արձանագրեցին, որ Հայոց ցեղասպանությունը պատմական անառարկելի իրողություն է: Մենք զգացված ենք դատարանի նման դիրքորոշումից: Ահա՛ թե ինչու այս վճիռը հաղթանակ է հայության համար: 

- Կոնկրետ ի՞նչ է որոշել Եվրոպական դատարանը: 

- Եվրոպական դատարանը վճռել է, որ Փերինչեքի խոսքը քրեականացման ենթակա չէ, քանի որ Շվեյցարիայում այն չի կարող որակվել որպես ռասայական ատելություն պարունակող կամ բռնության կոչող արտահայտություն: Սա, իհարկե, խոսքի ազատության իրավունքը խրախուսող որոշում է, քանի որ Դատարանը պետք է մտահոգվի ցանկացած երկրի՝ խոսքի ազատությունը սահմանափակող օրենքներով: Հասկանալի է, որ Դատարանը մտահոգված է խոսքի ազատության պաշտպանության հարցով, քրեականացում նախատեսելով ծայրահեղ դեպքերում միայն: Սակայն այս դրույթը չպետք է անհանգստացնի Հայաստանին այն պարզ պատճառով, որ Հայոց ցեղասպանության մասին բարձրաձայնող մարդիկ դատապարտվում են ոչ թե Երևանում, այլ թուրքական դատարանների կողմից: Հետաքրքրական է, որ Եվրոպական դատարանի վճռի հրապարակումից հետո Թուրքիայի արտաքին գործերի նախկին նախարարը հայտարարեց, որ Թուրքիան տոնում է վճիռը, քանի որ հարգում է արտահայտվելու ազատության իրավունքը: Իրականությունն այն է, որ 2014 թ.-ի դրությամբ Եվրոպական դատարանը 591 որոշում է կայացրել դատարանների կողմից մարդկանց խոսքի ազատության ոտնահարման դեպքերի վերաբերյալ, և հայցերի մոտ կեսը հենց Թուրքիայի դեմ է ներկայացվել: Այդ երկիրն ունի մոտ երկու հարյուր արձանագրված խախտում, հաջորդն Ավստրիան է՝ 32 հայցով, երրորդը՝ Ռուսաստանը, կայացված 26 որոշմամբ: Դատարանի դիրքորոշումը հստակ է: Մենք հուսով ենք, որ Թուրքիան ուշադրություն կդարձնի բարձր մակարդակի այս վճռին և կիրագործի խոսքի ազատության իրավունքի իր հանձնառությունը: Գիտենք, որ լրագրողները, օրինակ՝ Հրանտ Դինքը, թուրքականությունը և թուրքական պետությունը վիրավորելու մեղադրանքով դատապարտվել են այդ երկրի դատարանների կողմից:

 - Ձեր ուղերձը հայ ժողովրդին: 

-  Ինձ համար մեծ պատիվ էր ներկայացնել Հայաստանն այս գործում: Համոզված եմ՝ հայերին առանձնապես չեն մտահոգում Փերինչեքի հնչեցրած արտահայտությունները: Հայերին շատ ավելի սրտամոտ է Հռոմի պապի ուղերձը, որում հստակորեն նշվում է Հայոց ցեղասպանության մասին: ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման ևս, մինչև երկրի ղեկն ստանձնելը, կիրառում էր Հայոց ցեղասպանություն եզրաբառը: Թուրքիան կարող է շարունակել ժխտել այդ իրողությունը, բայց այս որոշումից հետո նրանք այլևս չեն կարող մատնանշելՄարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի ստորին պալատի վճիռը: Կարծում եմ՝ թուրքական ժխտողականությունն անհեռանկարային է, դադանդաղեցնում է այդ երկրի հանրության առողջացումը և բարդացնում հաշտությունը: Ես զգացված եմ, որ դեր եմ ունեցել այս գործում: