ԵՐԵՎԱՆ 23 C°
ՀՀ ԿԲ -
  • USD - 396.02 դրամ +0,02 EUR - 431.27 դրամ +0,27 RUB - 5.71 դրամ +0,71 GBP - 490.04 դրամ +0,04
  • ՈՍԿԻ - - դրամ ԱՐԾԱԹ - - դրամ ՊԼԱՏԻՆ - - դրամ
«100 տարի․․․ Իրական պատմություններ»
Հայոց ցեղասպանության ժխտումը քրեականացնող օրինագիծը Ֆրանսիայի Սենատում կքննարկվի հոկտեմբերի սկզբին

Հայոց ցեղասպանության ժխտումը քրեականացնող օրինագիծը Ֆրանսիայի Սենատում կքննարկվի հոկտեմբերի սկզբին

Ֆրանսիայի խորհրդարանի ստորին պալատի՝ Ազգային ժողովի պատգամավորները, հուլիսին միաձայն կողմ են քվեարկել «Հավասարություն և քաղաքացիություն» կոչվող օրինագծի փոփոխություններին:

Փարիզի քաղաքապետարանում Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված ցուցադրություն է բացվել

Փարիզի քաղաքապետարանում Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված ցուցադրություն է բացվել

Ցուցահանդեսում հիմնականում ներկայացվելու են Ցեղասպանության թեման լուսաբանող հարյուրավոր փաստաթղթեր, լուսանկարներ և այլ ցուցանմուշներ՝ բերված Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտից, ինչպես նաև՝ Փարիզի Նուբարյան...

Չեխիայի խորհրդարանի Պատգամավորների պալատի արտաքին հարաբերությունների կոմիտեն Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի կապակցությամբ բանաձև է ընդունել

Չեխիայի խորհրդարանի Պատգամավորների պալատի արտաքին հարաբերությունների կոմիտեն Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի կապակցությամբ բանաձև է ընդունել

Ապրիլի 14-ին Չեխիայի խորհրդարանի Պատգամավորների պալատի արտաքին հարաբերությունների կոմիտեն միաձայն Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված բանաձև է ընդունել։ Վկայակոչելով ՄԱԿ-ի Գլխավոր վեհաժողովի կողմից 1948թ. դեկտեմբերի...

"Հնարավոր չէ նկարագրել` որքան մեծ է լինում Հարություն պապի ցավն ու հուսահատությունը, երբ իր գյուղը գտնում է ավերված…"

"Հնարավոր չէ նկարագրել` որքան մեծ է լինում Հարություն պապի ցավն ու հուսահատությունը, երբ իր գյուղը գտնում է ավերված…"

Մտնելով կողքի գյուղ՝ նրա առջև բացվում է դաժան մի տեսարան. ամբողջովին ավերված տներ ու փողոցներում ընկած դիակներ: Կանանց դիակների կույտի մոտ Հարություն պապը մի աղջիկ երեխայի է տեսնում (մոտ 12-14 տարեկան), ով կենդանության նշաններ...

"Ի՞նչ մեղք ուներ խեղճ հայ ժողովուրդը..."

"Ի՞նչ մեղք ուներ խեղճ հայ ժողովուրդը..."

Հեքիաթներում շատ էինք լսել դժոխքի մասին իր ամբողջ սոսկալի կողմերով, բայց ո՞վ կարող էր երևակայել, թե կարող է օրերից մի օր մենք մեր աչքով տեսնենք և մեր սեփական կաշվի վրա զգանք դժոխքն իր իսկությամբ, անասելի տանջանքներով ու չարչարանքներով:

"Պապս հույս ուներ, որ երբևէ իր ընտանիքը կրկին կվերադառնա իր օջախը"

"Պապս հույս ուներ, որ երբևէ իր ընտանիքը կրկին կվերադառնա իր օջախը"

Սամսոն պապս տուն է վերադառնում և ընտանիքին տանը չգտնելով՝ ակամայից հիշում է իր հոր բառերը՝ ուղղված որդիներին. "Եթե որևէ հեռավոր տեղից տուն վերադառնաք ու դուռը փակ տեսնեք, կգնաք մեր ընկույզի ծառի տակը կփորեք, եթե դրա տակ թաղված...

"Մամա՛, մամա՛, ելի՛ր, պիտի՛ աշխատենք, չէ՞". մայրս չէր հավատում, որ տատիկս էլ երբեք չի արթնանա

"Մամա՛, մամա՛, ելի՛ր, պիտի՛ աշխատենք, չէ՞". մայրս չէր հավատում, որ տատիկս էլ երբեք չի արթնանա

Երբ Ադանայում թուրքերը ծրագրում են հայերի ջարդերը, նրանք հավաքում են քաղաքի բոլոր հայ տղաներին՝ անկախ տարիքից, բոլոր նրանց, ովքեր կարող էին զենք կրել, և մեկուսացնում մի ձիանոցում:

"Հրամանատարները մտադրվել էին լուսաբացին մորթել բոլոր հայ զինվորներին"

"Հրամանատարները մտադրվել էին լուսաբացին մորթել բոլոր հայ զինվորներին"

Մի գիշեր, երբ պապիկս զորամասում քնած է լինում, նրա կողքին պառկած թուրք զինվորը, ում Ալի էին անվանում, արթնացնում է նրան ու հորդորում իր մյուս հայ ընկերոջ հետ փախչել, քանի որ թուրք հրամանատարները մտադրվել էին այդ լուսաբացին...

"Պապս գիշերները հաճախ արթնանում ու լացում էր՝ հիշելով եղբոր դաժան մահը"

"Պապս գիշերները հաճախ արթնանում ու լացում էր՝ հիշելով եղբոր դաժան մահը"

Պապս, շատ լավ գիտակցելով, որ աքսորի ժամանակ թուրքերը հայ տղամարդկանց մահվան դուռն են տանելու, որոշում է, ինչպես ինքն էր ասում, "ոչխարի պես սպանդանոց գնալու փոխարեն" վերցնել իր՝ այդ ժամանակ նույն գյուղում գտնվող տիֆով հիվանդ...

"Լենինի կողմից Կարսը Թուրքիային հանձնելուց հետո հայերի հանդեպ ավելի դաժան կոտորածներ են սկսվել…"

"Լենինի կողմից Կարսը Թուրքիային հանձնելուց հետո հայերի հանդեպ ավելի դաժան կոտորածներ են սկսվել…"

Մի գիշեր հարձակում է եղել Կարսում. մորս ողջ ընտանիքին գերել են ու տարել սպանելու: Որոշ ժամանակ անց ընտանիքի չափահաս անդամները վերադարձել են. մորս պատմելով՝ իր տատն իրեն ասել է, թե այդ պահին հարևան երկու թուրք են եկել և ջարդարարներին...

"Տատիկս շուտով իմանում է, որ հայրական տանը բոլորին սպանել են"

"Տատիկս շուտով իմանում է, որ հայրական տանը բոլորին սպանել են"

Տատս պատմում էր, որ հորը դաժանաբար սպանել են: Այս ամենը, սակայն, տատիկս իմանում է այն բանից հետո, երբ նույն թուրքը, ով մտերիմ էր հոր հետ, գալիս է տատիկիս տուն՝ զգուշացնելու, որ հենց այդ գիշեր թուրքերն իրենց տուն են հասնելու:...

"Մեծ պապիկս երկու ժամ ուներ Վանից հեռանալու համար"

"Մեծ պապիկս երկու ժամ ուներ Վանից հեռանալու համար"

Այս պատմությունը մայրիկիս պապիկի մասին է, ով ծնվել և մինչև 1915 թ. ջարդերն ապրել է Վանում: 1915 թվականի ապրիլին Նիկողոսը լինում է իր հյուրանոցներից մեկում, երբ նրան է մոտենում ռազմական հանդերձանքով մի թուրք սպա և զգուշացնում,...

"Ծանոթ մի թուրք հորս ու պապիս զգուշացրել է, որ եկեղեցին շուտով հրկիզվելու է"

"Ծանոթ մի թուրք հորս ու պապիս զգուշացրել է, որ եկեղեցին շուտով հրկիզվելու է"

Երբ 2000 թվականին գնացի Ղարս ու Ղարսի բերդից նայեցի շուրջբոլորս. աչքիս առջև հայտնվեցին գաղթականների շարանները… Այդ օրվանից լալիս եմ. հասկացա, թե ինչ տառապանքների միջով են անցել ծնողներս…

"Երբ թուրք զինվորին հրահանգել են կրակել գաղթականների վրա, նա օդ է կրակել"

"Երբ թուրք զինվորին հրահանգել են կրակել գաղթականների վրա, նա օդ է կրակել"

Այս պատմության մեջ հետաքրքիրն այն է, որ, իսկապես, անկախ այն բոլոր դաժանություններից ու վայրագություններից, որ մեզ հայտնի են, այս պատմության մեջ կա նաև հուզական մի կողմ … Կարսից գաղթի ճանապարհին (մանրամասները չգիտեմ, թե ինչ...

"Թուրք հացթուխը պապիկիս պահում է իր տանը, հետո հանձնում Ստամբուլի ամերիկյան որբանոց"

"Թուրք հացթուխը պապիկիս պահում է իր տանը, հետո հանձնում Ստամբուլի ամերիկյան որբանոց"

1914 թվականին Հաջավետանց Ավետը թուրք հացթուխի մոտ որպես աշակերտ է տանում իր թոռանը՝ պապիկիս: Երբ սկսվեցին հայերի զանգվածային ջարդերն ու տեղահանությունները, պապիկս թուրքի տանն էր:

"Թուրք հարևանները, հասկանալով, թե ինչ ճակատագիր է սպասվում գերի ընկած հայերին, օգնում էին նրանց փախչել"

"Թուրք հարևանները, հասկանալով, թե ինչ ճակատագիր է սպասվում գերի ընկած հայերին, օգնում էին նրանց փախչել"

Տատս պատմում էր, որ իրենց թուրք հարևաններն են փրկել, ասում էր՝ եթե դա չլիներ, գուցեև մենք էլ կենդանի չլինեինք: Գաղթելու ժամանակ գերության մեջ են ընկել բավականին մեծ խմբով: Բոլոր հայերին հավաքել ու փակել են մի վայրում:

"Թուրքերը Գյուլիզարին պահում են ինչպես սեփական երեխային և հրաժարվում հանձնել ամերիկացիների խնամքին"

"Թուրքերը Գյուլիզարին պահում են ինչպես սեփական երեխային և հրաժարվում հանձնել ամերիկացիների խնամքին"

Կնքահայրս պատմում է, որ ջարդի օրերին գիշերով հեծյալներ են եկել գյուղ և Գյուլիզարի հորը բռնի տարել տանից: Մի քանի օր անց սպանվել է նաև մայրը. երեխաները մնացել են որբ, ոչ ոք չի եղել նրանց կողքին:

"Ցեղասպանությունից փրկված մորս պատմությունը հրաշք է հիշեցնում"

"Ցեղասպանությունից փրկված մորս պատմությունը հրաշք է հիշեցնում"

Ցեղասպանությունից փրկված մորս պատմությունը հրաշք է հիշեցնում՝ իրական հեքիաթ… Իսկապես, հրաշք էր այն տարիներին փրկվելը, գոյատևելը գրեթե անմարդկային պայմաններում, խուսափելը յաթաղանից ու հետագայում ընտանիք կազմելը, երջանիկ...

"Երբ սկսվում է Մեծ ջարդը, թուրք հարևանն ապաստանում է տատիս ընտանիքը"

"Երբ սկսվում է Մեծ ջարդը, թուրք հարևանն ապաստանում է տատիս ընտանիքը"

Գաղթի ճանապարհին երկու զինվոր մոտենում են տատիս փոքր քրոջը և փորձում հանել մատի արծաթե մատանին: Դժվարանալով հանել մատանին` նրանցից մեկը բարձրացնում է դաշույնը, որ կտրի աղջկա մատը: Այդ պահին մոտենում է մեկ այլ թուրք զինվոր...

"Մայրս ասում էր՝ թուրքին շնորհիվ էր, որ ես հայր ու մայր ունեցա"

"Մայրս ասում էր՝ թուրքին շնորհիվ էր, որ ես հայր ու մայր ունեցա"

Մանկությունը ծանր հետք էր թողել հորս հիշողության մեջ. ողջ կյանքում ոչինչ չէր ուզում ունենալ։ Երբ մեծ էինք, ասում էր. «Աղջի՛կս, ոչինչ պետք չի։ Փոս մը ըլլա, փոսի վրա քնենք, որովհետև թուրքերը կուգան… նորից կփախչենք»։

"Մեծ մայրս մեծացել է թուրք ընտանիքում"

"Մեծ մայրս մեծացել է թուրք ընտանիքում"

Այսպիսով՝ ամփոփելով մեծ մորս կյանքի պատմությունը՝ կարող եմ միայն նշել, որ նրան, չնայած կրած չարչարանքներին, հաջողվում է երկու անգամ փրկվել. Առաջին անգամ՝ ծառից կախված մնալով և չմահանալով, երկրորդ անգամ էլ թուրք ընտանիքի...

"Սպասվող ջարդի մասին հորս ընտանիքին զգուշացնում է նրանց թուրք ընկերը"

"Սպասվող ջարդի մասին հորս ընտանիքին զգուշացնում է նրանց թուրք ընկերը"

Երկու ծնողներս էլ ցեղասպանությունից փրկվածներ էին: Հայրիկս 8 կամ 9 տարեկան է եղել, երբ խուսափելով ջարդերից` ընտանիքի հետ միասին կարողացել է փախչել Հունաստան, իսկ մայրս այդ ժամանակ ընդամենը մեկ տարեկան է եղել:

"Տատիկիս փրկել են` թաքցնելով թոնրի մեջ..."

"Տատիկիս փրկել են` թաքցնելով թոնրի մեջ..."

Գաղթի դաժան ճանապարհին, զինված ջոկատների կողմից հետապնդվելով, հայ ընտանիքները մասնատվում են, ցրվում, մի մասը մահանում է՝ չդիմանալով ճանապարհի դժվարություններին, քաղցին, ծարավին: Ճանապարհին իր ծնողներին և հարազատներին...

"Մի շարք հայ մանուկներ իրենց փրկության համար պարտական են թուրք հրամանատարին"

"Մի շարք հայ մանուկներ իրենց փրկության համար պարտական են թուրք հրամանատարին"

Ջարդի օրերին նրա թուրք հրամանատարը, ով նաև համագյուղացին է լինում (նրա անունը, ցավոք, չեմ մտապահել), Եսայուն կանչում է իր մոտ և խորհուրդ է տալիս կրոնափոխ լինել, որպեսզի կարողանա փրկել իրեն ու ընտանիքը: Եսային մերժում է այդ...

"Մեծ հայրս բազմաթիվ թուրք ընկերներ է ունեցել, որոնցից մեկի շնորհիվ էլ կարողացել է խուսափել ջարդից"

"Մեծ հայրս բազմաթիվ թուրք ընկերներ է ունեցել, որոնցից մեկի շնորհիվ էլ կարողացել է խուսափել ջարդից"

Բարեբախտաբար, մեծ հայրս լսում է իր թուրք ընկերոջն ու Ակնից ընտանիքով հեռանում է: Նրանք մեկնում են Բուլղարիա: Որոշ ժամանակ անց, երբ մեծ հայրս իր ընտանիքի հետ հեռանում է Ակնից, լուրեր է ստանում, որ Ակնի բոլոր հայերին կոտորել...

"Երազում եմ գոնե մեկ անգամ գնալ Ղարս, տունս տեսնել ու նոր մեռնել…"

"Երազում եմ գոնե մեկ անգամ գնալ Ղարս, տունս տեսնել ու նոր մեռնել…"

Ես 13 տարեկան էի, երբ պապիցս լսեցի նրա պատմությունը: Հետաքրքրությունս այնքան մեծ էր, որ անգամ ձայնագրել եմ տատիս և պապիս պատմությունները: Նրանք պատմում էին իրենց մասին և լցված կարոտով՝ մերթընդմերթ երգում էին հատվածներ ազգային...

"Երկար ժամանակ թուրք բարեկամի տանն ապրելը վտանգավոր էր"

"Երկար ժամանակ թուրք բարեկամի տանն ապրելը վտանգավոր էր"

Պապիկիս մասին իմ հիշողությունները դեռ վառ են, լավ հիշում եմ նաև, որ նա երբեք չէր սիրում խոսել իր պատանեկությունից: Իր կյանքի այդ շրջանի մասին հիշողությունները պապիս համար ամենացավալին էին: Նրա հետ կատարվածի մասին մեզ պատմում...

"Հորաքրոջս ընտանիքին թուրք ընկերներն ուղեկցել են մինչև Հայաստանի սահման…"

"Հորաքրոջս ընտանիքին թուրք ընկերներն ուղեկցել են մինչև Հայաստանի սահման…"

Տատիկս պատմում էր, որ պատերազմի ավարտից հետո բոլոր արաբկիրցիներով գնացել են Հալեպ, որտեղից էլ Բեյրութ են տեղափոխվել: Իսկ հորաքրոջս` Տիգրանուհու ամուսինը` Սարգիս Սուրյանը, պատմում էր, որ թոհուբոհի մեջ նրանց մոռացել են, չեն...

Ամենաընթերցվածը

օրվա

շաբաթվա

ամսվա

    Եղանակ
    Երևան
    Արևոտ
    Խոնավություն՝ 23%
    Քամի՝ 1,54 կմ/ժ
    23 C°
     
    29°  17° 
    26.04.2024
    29°  17° 
    27.04.2024
    Հարցում

    Ի՞նչ եք կարծում՝ մե՞ծ է արդյոք ռազմական գործողություններին Իրանի մասնակցության հավանականությունը: